Czym jest Letnia Szkoła Architektury Living Units 2016 i kto jest jej pomysłodawcą?
Jerzy Łątka: Letnia Szkoła Architektury Living Units 2016 to 2,5-tygodniowe warsztaty dla studentów Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu Technicznego w Delft, w czasie których studenci zaprojektowali oraz wybudowali prototypy tzw. living units. To podstawowe jednostki mieszkalne, które mogą służyć osobom w trudnej sytuacji mieszkaniowej. Chodzi o osoby, które zostały pozbawione dachu nad głową w wyniku katastrof naturalnych, takich jak tsunami, powodzie, trzęsienia ziemi, huragany, w wyniku działań wojennych (uchodźcy), ale również osoby bezdomne i wykluczone społecznie, które znajdują się wokół nas. Studenci stworzyli 29-osobową grupę projektową, spośród której 9 osób pracowało nad House of Cards. House of Cards, czyli Domek z Kart, to konstrukcja w większości wykonana z materiałów pochodzenia papierowego. To najwyżej oceniany projekt konkursu FutuWro 2016, organizowanego przez ESK. Pomysł zrealizowanie Letniej Szkoły Architektury zrodził się ze współpracy podjętej pomiędzy Politechniką Wrocławską a Uniwersytetem Technicznym w Delft. Kooperacja ta rozpoczęła się 2012 roku, kiedy to pierwszy raz wyjechałem tam na półroczne stypendium, wróciłem do Polski i w 2014 roku otrzymałem kolejną dotację, tym razem z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dzięki której mogłem kontynuować pracę doktorską w Delft.
Co było inspiracją do stworzenia Letniej Szkoły Architektury?
Inspiracją do stworzenia takiej inicjatywy dla środowiska akademickiego była moja praca doktorska. Skupia się ona przede wszystkim na wykorzystaniu papieru jako materiału budowlanego, ale również opisuje kontekst społeczny tych rozwiązań, wykorzystanie stworzonych projektów, jako architektury pomocowej. To jeden z nurtów tej pracy. Wraz z moim supervisorem, dr. inż. arch. Marcelem Bilowem, chcieliśmy dać studentom możliwość pracy z materiałem. To bardzo ważny element działalności architekta. Wpływa on bowiem na sposób myślenia o projektowaniu. Kartka papieru przyjmie wszystko, jednak kiedy trzeba daną rzecz zbudować, rodzą się zupełnie niespodziewane przeciwności i tylko dzięki praktyce, jesteśmy w stanie to zrozumieć, przewidzieć i zaplanować. Ten projekt to poniekąd zachęcenie studentów do innowacyjnego, odpowiedzialnego myślenia i projektowania. Podczas Letniej Szkoły Architektury studenci nie zakończyli swojej pracy na planszach projektowych, a mogli przejść do fazy realizacyjnej i zmierzyć się z tym, co wcześniej zaprojektowali.
Czy samodzielnie organizowali Państwo całe warsztaty?
Letnia Szkoła Architektury 2016 to bardzo duże wydarzenie, skomplikowane pod kątem technicznym, zatem do współpracy zaprosiliśmy instytucje i firmy, które mogły nas wesprzeć merytorycznie i produktowo. Dołączyło do nas wiele firm, m.in. Centra Dekoral Professional, marka Sigma Coatings, marki Leniar, Packprofil i wiele innych.
Czy może Pan opowiedzieć o przebigu prac?
Warsztaty były prowadzone w dwóch fazach. Pierwszą była faza projektowa. Na tym etapie studenci projektowali swoje koncepcje, szeroko omawiając pomysły w krótkich prezentacjach. W drugiej fazie, wykonawczej, wszystkie koncepcje zaczęto realizować przy wykorzystaniu odpowiednich, profesjonalnych narzędzi. Na koniec tego etapu, studenci zostali poproszeni o przetestowanie stworzonych jednostek mieszkalnych i nocowanie w nich. Prototypy zostały zbudowane w hali produkcyjnej Politechniki Wrocławskiej, ale na czas testów, zostały one wyprowadzone na zewnątrz, po to żeby studenci, nocując w nich, mogli na własnej skórze odczuć, czy te rozwiązania, które zaprojektowali zdają egzamin.
Z jakich materiałów wykonano konstrukcje? Wiemy, że House of Cards jest zaprojektowany z papieru, a reszta prototypów?
Podczas Letniej Szkoły Architektury powstało w sumie pięć konstrukcji, w tym jedna z nich to House of Cards (papier i tektura jako główny materiał budowlany). Cztery pozostałe konstrukcje wykonane zostały z elementów takich jak sklejka, elementy drewna, deski, nieprzemakalne tworzywa tekstylne, linki czy płyty tekturowe.
Czy prototypy nadają się do transportu?
Trzy ze zrealizowanych projektów zostały zaklasyfikowane jako mobilne, łatwe do przeniesienia w wybrane miejsce. Jeden projekt może być przenoszony w całości - są to schody, które mogą być użyteczne społecznie jako kwietniki miejskie, tymczasowe sklepiki, widownia, a po zmroku jako schronienie dla ludzi bezdomnych czy wykluczonych.
Czy budowa tych jednostek jest czasochłonna i kosztowna?
Jednostki zostały przemyślane i zaprojektowane w taki sposób, by ich konstrukcja była możliwe prosta i nadawała się do masowej produkcji, stąd powtarzalność elementów i wykorzystanie nieoczywistych materiałów, takich jak papier czy tektura. Łączenie drewna z tkaniną zmniejszy koszt realizacji. Dla przykładu, jeden z modeli został wykonany z identycznego, powtarzalnego elementu, który może być wielokrotnie wykorzystany w bryle i w różny sposób połączony, dzięki czemu będzie dawał różnorodną geometrię. Szybkość produkcji również była brana pod uwagę na etapie planowania tych jednostek mieszkaniowych. Średni czas złożenia prefabrykowanych elementów to ok. 3 godz.
Czy mają Państwo plany na realizację kolejnych takich projektów?
Ten etap Letniej Szkoły Architektury dobiegł końca, ale jest to na pewno początek szerszej dyskusji na temat struktur pomocowych. W przyszłym roku planujemy drugą edycję Letniej Szkoły Architektury. Jesteśmy otwarci na dalszą współpracę i wdrażanie pomysłów studentów w życie.
Gdzie można zobaczyć zrealizowane jednostki?
Na przełomie września i października na terenie kampusu Politechniki Wrocławskiej planowana jest ekspozycja wykonanych prototypów, a zwycięzca konkursu ESK – House of Card, w tym samym czasie będzie zaprezentowany na placu Solnym we Wrocławiu. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do oglądania.
