Architektura metropolis

i

Autor: Archiwum Architektury Ludwig Hilberseimer, Metropolisarchitecture and Selected Essays, GSAPP Books, 2012

Ludwig Hilberseimer. Architektura metropolis

2014-09-05 12:56

Książka Metropolisarchitecture jest przede wszystkim interesującym źródłem historycznym. Choć opisane w niej projekty z wielu powodów nie pasują już do naszych czasów, śladów myśli Hilberseimera możemy doszukać się w późniejszych koncepcjach takich pracowni jak Superstudio, Archizoom, OMA czy Dogma

Architektura metropolis

i

Autor: Archiwum Architektury Ludwig Hilberseimer, Metropolisarchitecture and Selected Essays, GSAPP Books, 2012

W 1924 roku Ludwig Hilberseimer – architekt i urbanista, związany z Bauhausem – sformułował nowatorskie założenia urbanistyczne dla metropolii. Punktem wyjścia dla jego projektu była krytyka nadmiernego zagęszczania centrum wielkich miast (drapacze chmur) oraz rozrastania się ich przedmieść (miasta satelity). Zaproponował rozwiązanie pozwalające na intensywne wykorzystanie przestrzeni i efektywną komunikację. Dobra infrastruktura była jednym z głównych założeń planu, którego założenia opublikował w książce Großstadtarchitektur.

Po dziewięćdziesięciu latach od oryginalnego niemieckiego wydania tekst ten został opublikowany po raz pierwszy po angielsku. Można doszukać się kilku powodów, dla których wydanie Großstadtarchitektur wznowiono dopiero teraz. Schematyczny projekt Hilberseimera interpretowany był zbyt dosłownie i przez to traktowany jako zdehumanizowany i opresyjny. Książka napisana jest z punktu widzenia skrajnego socjalisty. Hilberseimer ostro krytykował miasta kapitalistyczne, o których – według niego – decydują nieskoordynowane działania indywidualnych inwestorów.

Jego plan jest organizmem, którego działanie jest z góry precyzyjnie określone, a kształt architektury wynika z dosłownego przetłumaczenia na przestrzeń miejską zakładanej równości społecznej. Hilberseimer wziął pod uwagę przede wszystkim związek miejsca zamieszkania z miejscem pracy – zagadnienie kluczowe dla problemów miast przemysłowych. Jeszcze bardziej niż dziś, na początku XX wieku, systemy komunikacyjne metropolii nie były na tyle wydolne, aby umożliwić bezproblemowe funkcjonowanie transportu zbiorowego w godzinach szczytu.

Opisując te problemy, niemiecki urbanista zaproponował plan, w którym miejsce pracy i mieszkanie znajdują się blisko siebie, a dokładniej – trochę jak w średniowieczu – mieszka się nad biurami i zakładami. W odróżnieniu od powstałego nieco wcześniej Ville Contemporaine Le Corbusiera, gdzie funkcje stanowiły odrębne strefy w układzie poziomym, tu wprowadzono układ wertykalny. Podobieństwa można doszukać się w rozwiązaniu przyziemia służącego ruchowi samochodowemu, kolej natomiast zlokalizowano w podziemiach. Stacje rozplanowano co 600 metrów – takiej długości są bloki zabudowy, wokół których piesi poruszają się po uniesionych nad drogami kładkach. W ten sposób Hilberseimer uzyskał bezpośredni związek infrastruktury komunikacyjnej i architektury.

Książka Metropolisarchitecture, wzbogacona dwoma esejami tego samego autora: The Will to Architecture (o nowych wyzwaniach dla architektury i urbanistyki na początku XX wieku) i propozycją zabudowy centrum Berlina oraz licznymi czarnobiałymi ilustracjami, jest przede wszystkim interesującym źródłem historycznym. Choć opisane w niej projekty o mocnej podbudowie ideologicznej z wielu powodów nie pasują już do naszych czasów, śladów myśli Hilberseimera możemy doszukać się w późniejszych koncepcjach takich pracowni jak Superstudio, Archizoom, OMA czy Dogma.

Tekst: Łukasz Wojciechowski

Recenzja książki Metropolisarchitecture and Selected Essays ukazała się w miesięczniku "Architektura-murator" nr 3/2014