fotka z /zdjecia/PLANSZA_6_c.jpg

i

Autor: Archiwum Architektury

Muzeum Sztuki Współczesnej na terenie byłej Fabryki Schindlera

2010-11-17 1:00

W dawnej fabryce Oskara Schindlera na krakowskim Zabłociu powstała przestrzeń dla sztuki zrealizowana według konkursowego projektu włoskich architektów z pracowni Claudio Nardi Architetto

Grupa projektowaClaudio Nardi (główny architekt)Leonardo Maria ProliAnnalisa Tronci

WspółpracaJacopo BrogiGabriella GiordanoSalvatore GambardellaAldona Maria KretSara Dalle LuccheFederico MeiEduardo Vazquez Talavera

IDEACharakterystyczny dla zabudowy przemysłowej, dach szedowy budynków przeznaczonych do konserwacji stał się punktem wyjścia dla całego projektu – począwszy od remontu starych hal poprzez stworzenie w nich nowych funkcji aż do projektu nowego muzeum.Układ urbanistyczny założenia jest wynikiem uporządkowania chaotycznej – ale ciekawej i urozmaiconej przestrzeni poprzemysłowej, nawiązując oczywiście do jej dawnego podziału komunikacyjno-funkcjonalnego. W kwartale, którego część przeznaczona jest na nowy kompleks przewidziano funkcje usługowo-publiczne, umiejscowione w nowych budynkach o prostej, nowoczesnej formie, częściowo zastępując stare budynki, harmonijnie i ekspresyjnie podkreślające przemysłowego ducha poprzedniej zabudowy.

Obszar przeznaczony dla funkcji nowego centrum kulturalno-muzealnego, jest bardzo nieregularny, z licznymi punktami wspólnymi z obszarami ościennymi. Dlatego stało się bardzo ważne dla percepcji i widoczności nowego kompleksu podkreślenie najważniejszych osi – sygnałów zewnętrznych, przekraczających granicę opracowania dla naprowadzenia odbiorcy z zewnątrz i zdefiniowania przestrzeni wokół obiektu.Układ ten podkreślają trzy podstawowe sygnały, stanowiąc niby układ współrzędnych dla nowego obiektu. Pierwszy i najważniejszy znajduje się na terenie projektu, przyległym do ulicy Lipowej, będącym jednym z wejść na teren obiektu. Jest to przestrzeń zbyt ciasna, ale równocześnie bardzo ważna, jako znak zewnętrzny dla odbiorcy. Ściana z betonu, surowego, przemysłowego, wysoka na 10 metrów stwarza kurtynę pomiędzy zieloną przestrzenią publiczną, która rozciąga się w kierunku zachodnim i wyznacza granicę terenu kompleksu, równocześnie umożliwiając w przyszłości jego rozbudowę.Równie ważne, jednak związane z dalszymi planami dotyczącymi zagospodarowania obszarów ościennych są dwa pozostałe znaki kompozycyjne.W kierunku zachodnim długi mur, lekki, prawie unoszący się nad ziemia, zamykający prostopadle wynurzającą się z zieleni elewację budynku ograniczając przestrzeń parkową z systemem parkingowym. Od wschodu natomiast, rozciąga się “kurtyna”, mająca integrować nowy kompleks z przyszłymi budynkami usługowymi. Wyłania się jako sygnał naprowadzający nowego kompleksu muzealnego, mający swój początek w północnej części założenia, gdzie przewidziany jest jedyny wjazd do parkingu podziemnego.

SPACER WŚRÓD SZTUKIIstnieją trzy wejścia na promenadę, szlak, który wiedzie przez cały kompleks i pozwala na jego przejście, stwarzając atrakcyjną przestrzeń urbanistyczną. Mur południowy zaznacza początek trasy (podkreśla swoja masą obecność i bliskością muzeum). Od tego miejsca nowe muzeum objawia się jako architektura nowa, o nowej technologii, współczesnej, pozornie lekkiej, świetlistej jednak ciągle o zadaszeniu szedowym. Lekki dach przenika się ze struktura istniejących budynków, których układ staje się bazą dla nowej konstrukcji nośnej, widocznej poprzez szklana ścianę ciągnąca się aż po same wejście do holu muzeum. Łagodna pochylnia prowadzi na wysokość +30 cm, wysokość, na której znajduje się nowy plac wewnętrzny. W części otwarty z ławkami i delikatną zielenią ciętą, w części zadaszony – tworzy podcień – dodatkową otwartą przestrzeń ekspozycyjną, otrzymaną w wyniku wyburzenia jednej ze ścian budynku fabrycznego. Plac jest równocześnie swojego rodzaju dziedzińcem dla holu muzeum i jego funkcji towarzyszach (restauracja, biblioteka itd.) a także dla mieszkań i pracowni artystów, którzy umieszczają swoje dzieła wewnątrz loggii. Trasa dalej prowadzi na kolejny placyk, będący równoważnym wejściem na teren kompleksu, połączony z nową drogą spacerową i budynkami usługowymi przewidzianymi w planie miejscowym.Na plac otwiera się restauracja, pracownie a przede wszystkim wychodzący w kierunku placu szklany sześcian, witryna która jest naturalnym przedłużeniem muzeum i zwieńcza jego wewnętrzny przebieg.

MUZEUMJest to budynek zróżnicowany i nie monolityczny, będący wynikiem sumy harmonii i potrzeby odznaczenia się. Punktem wyjścia stała się integracja estetyczna i funkcjonalna z budynkami istniejącymi. Budynek nie przerasta wysokością istniejącą zabudowę, ale wręcz przeciwnie inicjuje dialog z ich zadaszeniem szedowym, doszukując się w nim wspólnego mianownika. Nowy budynek rozwija się (z konieczności) także w podziemiach.Ze względu na statykę i bezpieczeństwo ma strukturę i instalacje niezależne od istniejącej zabudowy. Wszystkie poziomy i elementy konstrukcyjne realizowane są z żelbetu i stali, podczas gdy główna fasada południowa przewidziana jest jako szklana ściana, wentylowana w sposób polepszający wydajność energetyczną budynku podczas miesięcy zimowych i będąca elementem przyciągającym uwagę od zewnątrz podczas wszystkich faz życia kompleksu (szczególnie efektowna w nocy). Główne zadaszenie, na metalowym szkielecie konstrukcyjnym to cynkowo-tytanowe impregnowane pokrycie, lekkie i odporne. Po części jest przeszklone, zawsze z systemem żaluzji pozwalających na kontrole oświetlenia naturalnego w salach ekspozycyjnych.Unosi się nad istniejącymi dachami starych hal fabrycznych wykorzystując starą żelbetową konstrukcję. Zadaszenie pozostałej części, będzie zrealizowane ze stali i betonu, z dużymi otworami okiennymi pozwalającymi na oświetlenie naturalne ekspozycji znajdującej się na parterze. Nowa struktura, o dużym świetle pozwoli na w miarę swobodną zmianę aranżacji wnętrz w nowej części budynku. Stałym i przewodnim elementem wnętrza jest antracytowa kamienna ściana, integrująca symbolicznie wnętrze z dziedzińcem od strony ul. Lipowej. Jest silnie odczuwalna także na poziomie – 5 m, gdzie spotyka się z kontynuacją pionową oszklenia południowej elewacji, tworząc przytulne patio dla zwiedzających oraz pracowni konserwatorskich.

SYSTEM EKSPOZYCYJNYSystem ekspozycyjny składa się z podziałów stałych o pełnej wysokości, przeznaczonych pod stałą ekspozycje i jest zintegrowany z mobilnymi panelami (o lekkiej aluminiowej strukturze), wyłożonymi perforowanymi płytami), o wysokości 3 m i długości 6 m, o charakterystycznym kształcie L, która czyni je samonośnymi, oraz łatwymi do magazynowania. Została opracowana jedna (pośród wielu wariantów, możliwych dzięki elastyczności systemu) hipotetyczna trasa zwiedzania, płynna i nie powtarzająca punktów oglądania, pozwalająca zwiedzającemu na zaangażowanie emocjonalne, spowodowane nie tylko samą wartością dzieł sztuki ale także sposobem aranżacji ekspozycji, harmonii przestrzeni oraz gry światła naturalnego. Parter muzeum, gdzie znajdują się 200 m2 galerii wstępnej oraz 2200 m2 przeznaczonych na stałą ekspozycję, na całym swym obszarze jest oświetlone światłem naturalnym.Przeszklenia dachowe zapewniają oświetlenie pośrednie (poprzez system żaluzji), rozproszone wśród sal, bez efektów szkodliwych dla dzieł sztuki.W podziemiu znajduje się 1200 m2 sal przeznaczonych na wystawy i ekspozycje czasowe, a także galeria eksperymentalna (400 m2 i wys. 6,5 m).Rodzaj sufitu zmienia się w zależności od umiejscowieniem pomieszczeń - raz zakrywa konstrukcje, odsłaniając tylko otwory okienne, innym razem czyni widoczną całą strukturę. Pod płaskim stropem zastosowano podwieszany sufit z płyt kartonowo-gipsowych z wbudowanym oświetleniem.

FUNKCJE TOWARZYSZĄCE

MagazynMagazyn dzieł sztuki jest najważniejszą i najbardziej wymagającą z funkcji towarzyszących. Jego wejście umożliwiające dojazd samochodowy jest przewidziane od strony ulicy Lipowej. Nieregularny placyk czasowo może stać miejscem postojowym dla dużych środków transportu dzieł sztuki.Do placu przylegają 270 m2 magazynów umieszczonych na parterze, z bezpośrednim (ale chronionym) połączeniem z zewnętrz i z salami ekspozycyjnymi.Pozostałe 500 m2 magazynów jest umieszczonych w podziemiach dostępne poprzez schody i wielkowymiarowy dźwig towarowy.Pomieszczenia te są w bezpośrednim sąsiedztwie z pracownią konserwatorską i podziemnymi salami muzealnymi.

Hol, kino, księgarnia, restauracjaHol wejściowy jest umiejscowiony na zwieńczeniu rampy, prowadzącej zwiedzającego na poziom +30 cm. Obszerna sala, przylegająca do południowej fasady i przeszklona na całej swej długości pełni funkcję filtrujące i łączące pozostałe funkcje (powiązane ze sobą ale autonomiczne) takie jak: hol biletowy, szatni, sala kinowo-widowiskowa, księgarnia, kawiarnia – bar z wyjściem na promenadę i północny dziedziniec. Księgarnia i restauracja mają także wejście techniczne i bezpośrednie połączenie z podziemiem.

Pokoje gościnne, pracownie, bibliotekaBezpośrednio do promenady, od wschodu przylega już wspomniany obszerny krużganek, na który wychodzą cztery mieszkania gościnne oraz cztery atelier. Sam podcień może stać się naturalną przestrzenią ekspozycyjną przeznaczoną także dla działalności twórczej.

*O konkursie na projekt muzeum w fabryce Schindlera pisaliśmy w "A-m" 10/07