| Nazwa obiektu | Plac targowy |
| Adres obiektu | Mszana Dolna, ul. Orkana |
| Autorzy | eM4. Pracownia Architektury. Brataniec, architekci Marcin Brataniec (główny projektant), Urszula Forczek-Brataniec, Maciej Gozdecki |
| Architektura krajobrazu | architecki Marcin Brataniec, Urszula Forczek-Brataniec, architekt krajobrazu Paulina Nosalska |
| Konstrukcja | Janusz Krzykawski |
| Generalny wykonawca | F.U.H. BRUK BUD S.C. Kotarba Eugeniusz Stożek Janusz |
| Inwestor | Miasto Mszana Dolna |
| Powierzchnia terenu | 4607.0 m² |
| Projekt | 2012 |
| Data realizacji (koniec) | 2013 |
| Koszt inwestycji | 3 192 950 PLN |
Mszana Dolna jest niewielkim miastem położonym wśród Beskidów i Gorców w dolinie rzeki Raby i jej dopływu – Mszanki. Gmina liczy niespełna 8000 mieszkańców, ale to właśnie jej skala lub być może specyficzny charakter zamieszkujących te tereny górali zagórzańskich jest powodem intensywnego rozwoju, który obserwuję od ponad 10 lat. Nie bez znaczenia wydaje się też fakt, iż od grudnia 2006 roku w Mszanie urzęduje ten sam burmistrz, co po raz kolejny dowodzi, że ciągłość w sprawowaniu władzy sprzyja ciągłości planów inwestycyjnych, a ta nierzadko ma ogromny wpływ na jakość lokalnej architektury.
Samorząd miejski od 2008 konsekwentnie realizuje tu między innymi program rewitalizacji, w ramach którego dotychczas udało się przeprowadzić takie inwestycje jak zagospodarowanie zabytkowego parku w centrum, bulwarów nad Mszanką, stadionu sportowego, a ostatnio – placu targowego.
Budowę nowego targowiska w miejscu dotychczasowego sfinansowano między innymi przy pomocy środków unijnych w ramach organizowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi projektu Mój Rynek, którego celem było podnoszenie jakości przestrzeni oraz warunków higieniczno-sanitarnych różnych miejskich bazarów i placów handlowych. W Mszanie Dolnej ten zamysł się udał.
i
Inwestycja została zrealizowana w oparciu o wyłoniony w przetargu projekt pracowni eM4. Władze miasta przygotowały dla niej bardzo precyzyjne wytyczne. Architekci musieli między innymi wykorzystać motyw parzenicy w elementach zagospodarowania placu, a na posadzce granitową kostkę brukową, odzyskaną przy okazji remontu ulic w gminie. W celu urozmaicenia nawierzchni, wkomponowali w nią niewielkie płyty piaskowca, notabene użytego przez nich także jako materiał wykończeniowy w projekcie rekompozycji położonego naprzeciwko, wspomnianego już zabytkowego parku.
Biuro zajmowało się też opracowaniem studium rewitalizacji miasta w latach 2008-2012, co w tym przypadku pozwoliło autorom na uchwycenie istotnych w jego krajobrazie elementów i ujęć widokowych. Dzięki przemyślanej kompozycji plac targowy otwiera się więc z jednej strony na centrum Mszany z wieżą neogotyckiego kościoła, z drugiej na park oraz dolinę rzeki.
Na uwagę zasługuje również umiejętne operowanie detalem architektonicznym, zwłaszcza współczesna, geometryczna reinterpretacja motywu parzenicy, który pojawia się na różnych elementach targowiska. Mankamentem wydaje się jedynie brak identyfikacji wizualnej, przez co użytkownicy oznaczają wynajmowane miejsca, wpisując swoje nazwiska korektorem na stalowej konstrukcji.
i
Wykonawcą placu targowego była lokalna firma, która z dużym zaangażowaniem prowadziła prace budowlane.
Nie obyło się jednak bez komplikacji. Z powodu położenia w dolinie rzeki, konieczna okazała się częściowa wymiana gruntu pod planowaną inwestycję, i to mimo wykonanych uprzednio szczegółowych badań geotechnicznych.
Realizację doceniło już jury tegorocznego konkursu o Nagrodę Województwa Małopolskiego im. Stanisława Witkiewicza, przyznając jej jedno z czterech wyróżnień. W uzasadnieniu możemy przeczytać: Przy użyciu skromnych środków formalnych i technicznych osiągnięto wysoki poziom estetyczny całego architektonicznego założenia. Współczesny charakter pokrycia stanowisk targowych nawiązuje trafnie do formy tradycyjnych dachów.
Również dotychczasowi użytkownicy targowiska, choć początkowo pełni obaw, zaczynają pomału przyzwyczajać się do tego miejsca.
i
Założenia autorskie:
Handel to fundament miasta. Plac targowy w Mszanie Dolnej jest próbą zbudowania na tym fundamencie przestrzeni publicznej, która będzie atrakcyjna przez cały czas, nie tylko w dni targowe.
Wiaty i stragany formują wewnętrzny plac i odchodzące od niego ulice. Dominantą założenia jest pylon z zegarem, który stanowi rozpoznawalny z daleka znak targowiska. Zgodnie z tradycją możliwości sprzedaży są różnorodne. Można handlować ze straganów, ze stołów pod wiatami i pod gołym niebem, a także na ławkach i z ziemi. Przebudowane targowisko ma również szalety, miejsca czerpania wody i zieleń.
W małym mieście ważne jest zachowanie właściwej skali wyznaczonej przez pojedynczy stragan. Dwie rozległe wiaty, zlokalizowane naprzeciw siebie w południowej części targowiska, zostały przekryte dachami o geometrii tarczownicy, która jest skuteczna konstrukcyjnie i ma krawędź nawiązującą do niewielkich dachów pojedynczych stoisk.
Z inspiracji inwestora jako motyw przewodni w opracowaniu detalu pojawia się fragment parzenicy charakterystycznej dla regionu. Jest ona przetransponowana na współczesną formę i użyta jako ornament na konstrukcji straganów, stojakach rowerowych, trejażach, pylonie i słupach z oznaczeniami stanowisk.
Targowisko w Mszanie, największe w regionie, to jedno z głównych źródeł dochodu miasta, a do niedawna było jedynie nieutwardzonym placem bez podstawowej infrastruktury. Jego przebudowa to część działań realizowanych na podstawie wizji urbanistycznej opracowanej w latach 2008-2012 przez naszą pracownię. W koncepcji tej przewidziano powiązania widokowe i funkcjonalne terenów położonych w różnych strefach, lecz połączonych kontekstem krajobrazowym gór Beskidu Wyspowego, doliną rzeki Mszanki i osiami kompozycji struktur urbanistycznych.
Mamy nadzieję, że to położone nad rzeką, w sąsiedztwie parku targowisko stanie się nie tylko miejscem pracy, ale także spotkań i odpoczynku.
