To, co charakteryzuje Nowy Brutalizm to właśnie jego brutalność, obojętność wobec otoczenia i uciążliwość – pisał w 1955 roku słynny krytyk architektury Reyner Banham, odwołując się do bezkompromisowej estetyki i zarazem – jak twierdził – etyki tej architektury. Termin Brutalism nie pochodzi jednak od przymiotnika „brutalny”, ale raczej francuskiego sformułowania „béton brut”, określającego odsłonięty, wyeksponowany beton. Jak zauważają twórcy projektu SOS Brutalizm, brutalistyczna architektura z całą jej surowością i pokazaną „bez osłonek” konstrukcją jest wyjątkowo fotogeniczna i osiągnęła już kultowy status w mediach społecznościowych. Jednak pokaźnej liczbie tych budynków zagraża dziś wyburzenie albo nieprzemyślana modernizacja - i stąd nie mająca precedensu inicjatywa #SOSBrutalism. To przedsięwzięcie otwarte dla każdego, kto chce w nim uczestniczyć, a zarazem potężne narzędzie pozwalające fanom brutalizmu połączyć siły i komunikować się za pomocą mediów społecznościowych. Twórcy projektu szczególnie zainteresowaniu są budynkami zagrożonymi, które na stronie www.sosbrutalism.org oznaczane są na czerwono. Warto tu zauważyć, że pośród 96 obiektów zgłoszonych z Europy Wschodniej, 6 jest z Polski, w tym dwa w kolorze czerwonym – Universus w Warszawie (projekt: Leszek Sołonowicz, Ryszard Lisiewicz, Arkadiusz Starski, 1975–1980) oraz Śląski Instytut Naukowy w Katowicach (projekt: Stanisław Kwaśniewicz, 1977). Dzięki kampanii i towarzyszącemu jej rozległemu projektowi badawczemu prowadzonemu przez DAM oraz Wüstenrot Foundation powstały wystawa i publikacja dokumentująca 120 najbardziej znaczących brutalistycznych budynków z 50., 60. i 70. Książka zawiera m.in. teksty opisujące rozwój tego kierunku w architekturze 12 regionów świata wraz z wyróżnieniem znaczących miejsc, takich jak Skopje, New Heaven czy Connecticut. Na wystawie można natomiast zobaczyć niespotykane wielkoskalowe modele i betonowe miniatury brutalistycznych budynków.
Wystawa SOS Brutalism. Save the Concrete Monsters! Deutsches Architekturmuseum, Frankfurt nad Menem, 9 listopada 2017 – 2 kwietnia 2018 Architekturzentrum Wien, Wiedeń, 3 maja – 6 sierpnia 2018
Książka SOS Brutalism. A Global Survey, red. Oliver Elser, Philip Kurz, Peter Cachola Schmal, Park Books 2017, ok. 716 stron i 1200 ilustracji www.sosbrutalism.org www.dam-online.de www.park-books.com
Zobacz wideo: Brutalizm wraca do łask
