Muzeum Katyńskie w Warszawie

i

Autor: Archiwum Architektury Muzeum Katyńskie w Warszawie, fot. Juliusz Sokołowski

Co mówią nominacje do Mies van der Rohe Award 2017 o współczesnej architekturze?

2017-01-31 11:55

Ogłoszono krótką listę realizacji nominowanych do nagrody Unii Europejskiej dla współczesnej architektury Mies van der Rohe Award 2017. Wśród 40 obiektów znalazł się jeden z Polski – Muzeum Katyńskie w Warszawie projektu BBGK Architekci. Jakimi kryteriami kierowało się jury i co mówią jego wybory o wyzwaniach, jakie stoją przez współczesną architekturą?

Fundacja im. Miesa van der Rohe ogłosiła listę realizacji nominowanych do tegorocznej edycji najważniejszej europejskiej nagrody architektonicznej. Wyboru realizacji dokonało siedmioosobowe jury w składzie – Stephen Bates, Gonçalo Byrne, Peter Cachola Schmal, Pelin Derviş, Dominique Jakob, Juulia Kauste oraz Małgorzata Omilanowska. Najwięcej, bo po 4 nominacje, otrzymały Francja, Portugalia i Wielka Brytania. Zaraz za nimi, z liczbą 3 nominacji znalazły się Dania, Hiszpania i Finlandia. Z Belgii, Niemiec, Irlandii i Turcji wybrano po 2 obiekty. Polska, podobnie jak Włochy i Litwa reprezentowana jest przez jedną nominację. Obiekty wybrano z listy 355 realizacji zgłoszonych przez 89 ekspertów z 39 krajów biorących udział w konkursie.

Muzeum Katyńskie na liście 40 obiektów nominowanych do Mies van der Rohe Award

Wśród 40 obiektów uwzględnionych na krótkiej liście znalazł się jeden budynek z Polski - Muzeum Katyńskie w Warszawie projektu BBGK Architekci. Obiekt powstał na terenie zabytkowej Cytadeli położonej na północy miasta. To jedno z ważniejszych miejsc polskiej martyrologii. Oprócz działającego od lat 60. muzeum X Pawilonu i otwartego niedawno Muzeum Katyńskiego, to tutaj powstać ma nowa siedziba muzeum Wojska i Historii Polski.

Wszystkie nowe elementy i uzupełnienia zrealizowano z surowego betonu barwionego w masie. Nadano mu kolor cegły, tak aby zintegrował się z zabytkowymi murami cytadeli. Było to istotne, bo kaponiera – jedyny taki obiekt militarny w Warszawie – wymagała z jednej strony poszanowania jako zabytek, z drugiej gruntownej przebudowy, aby spełnić wymagania współczesnego obiektu muzealnego – wyjaśniają projektanci. W betonie umieszczono odciski osobistych przedmiotów ofiar - ślady orzełka z rogatywki, guzika czy listu wysłanego do domu.

W zabytkowej działobitni umieszczono ponadto 15 tablic upamiętniających 21 768 ofiar. W tym miejscu świadomie nadaliśmy architekturze mocny wyraz. Szczelina między wysokimi na 12 metrów ścianami prowadzi nas w dwóch kierunkach – w dół ku tablicom z nazwiskami ofiar, a w drugą otwiera się ku niebu i światłu – pisze jeden z głównych projektantów budynku Konrad Grabowiecki.

Zmierzch ikon

Wybory jury nagrody im. Miesa van der Rohe wskazują na najbardziej symptomatyczne zjawiska w architekturze. Tym razem widać wyraźne odejście od spektakularnych form i wielkich inwestycji, na rzecz budynków, które wchodzą w relację ze swoim zabytkowym otoczeniem. Spośród 40 prac 24 zostało wybudowanych w centrach miast, 9 w krajobrazie, a 7 na peryferiach miast. Kolejna licznie reprezentowana grupa to budynki odpowiadające na wyzwania przed jakimi stoi dziś architektura mieszkaniowa. Te dwa główne wątki zapowiadają tematy nadchodzącego Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego, w ramach którego omawiana będzie kwestia zarządzania zabytkowymi terenami miejskimi oraz ochrona europejskiego dziedzictwa kulturowego. Zauważalny jest także wzrost udziału nowo powstałych biur architektonicznych oraz młodych architektów wielkich projektach. Jedna czwarta zakwalifikowanych projektów została wybudowana przez zespoły architektów w wieku poniżej 40 lat lub przez biura architektoniczne liczące mniej niż 10 lat. Pracownia BBGK Architekci ze swoją realizacją doskonale wpisała się w tak określone założenia.

Chciałbym, aby zakwalifikowane prace były przykładem zainteresowania tworzeniem przestrzeni, badaniem konwencjonalnych i znanych typologii, czerpania radości z codziennego użytkowania poprzez przykładanie uwagi do szczegółów oraz milczącego oporu w stosunku do aktualnej tendencji dążącej do architektury autoreferencyjnej, która przeczy kontekstowi i aktowi zamieszkiwania — mówi przewodniczący jury, Stephen Bate.

Lista pięciu finalistów nagrody zostanie ogłoszona już w lutym. Zwycięzców nagrody głównej oraz nagrody dla młodego architekta (Emerging Architect Winner) poznamy w maju. Wystawę 355 nominowanych obiektów już teraz można oglądać w Barcelońskiej Szkole Architektury ETSAB.