Co dwa lata na tę chwilę z zapartym tchem czekają architekci i branżowe media w całej Europie. Rozstrzygnięcie nagrody Unii Europejskiej dla współczesnej architektury było emocjonujące również Polski, po raz kolejny reprezentowanej w finałowej piątce. Tym bardziej, że chodziło o realizację zaprojektowaną przez polskich architektów - Muzeum Katyńskie w Warszawie autorstwa BBGK. Choć obiekt pozostał bez nagrody, już sama obecność w finale jest dla pracowni ogromnym wyróżnieniem. Na otarcie łez pozostaje pochylić się nad tegorocznym werdyktem jury, dla architektonicznej społeczności ważnym również dlatego, że wskazuje na zagadnienia i postawy, które będą ważne w nadchodzącym czasie. Już na przykładzie 40 nominacji ogłoszonych pod koniec stycznia 2017 roku widoczne było odejście od spektakularnych form i drogich inwestycji, na rzecz realizacji o mniejszej skali i budynków, które wchodzą w relację z zabytkowym otoczeniem. Ogłoszone dziś wyniki konkursu podkreślają natomiast jakość i znaczenie mieszkalnictwa wielorodzinnego i wskazują na nowe scenariusze dla zdyskredytowanej architektury powojennej.
Nagrodę główną przyznano budynkowi DeFlat Kleiburg w Amsterdamie, poddanemu renowacji według projektu biur NL architects i XVW achitectuur. Na zlecenie Kondor WesselsVastgoed opuszczony budynek mieszkalny z lat 60., będący zarazem jednym z największych bloków Holandii, został przekształcony w obiekt typu "klusflat", którego mieszkańcy remontują mieszkania na własny koszt. W ten sposób monumentalny budynek liczący 500 mieszkań został uratowany przed wyburzeniem. Założeniem autorów było zaprojektowanie budynku mieszkalnego, który przyszłym użytkownikom zapewni swobodę planowania wnętrz oraz nada nowy charakter ulicy i otoczeniu, przy minimalnym nakładzie pracy. Celem stało się również stworzenie nowego typu mieszkań dla osób średniozamożnych, które nie mogą pozwolić sobie na zakup mieszkania na konwencjonalnym rynku nieruchomości. Cena jednego metra kwadratowego wynosi tu bowiem 1200 € za m2. Jury uznało projekt za jednocześnie heroiczny i zwyczajny oraz taki, który inspiruje do refleksji nad nową i złożoną rzeczywistością współczesnego mieszkalnictwa. Kleiburg podważa aktualnie zalecane rozwiązania na kryzys mieszkaniowy w europejskich miastach, które często kierują się jedynie tym, aby budować więcej mieszkań każdego roku, podczas gdy bez odpowiedzi pozostaje ważniejsze pytanie: jakiego rodzaju mieszkania budować? Kleiburg pomaga nam wyobrazić sobie nowy rodzaj projektów architektonicznych, który odpowiada na zmieniające się w XXI wieku zwyczaje mieszkaniowe i styl życia. Rewitalizacja typologii z przeszłości jest równie istotna, co eksperymentowanie z nowymi, nieprzetestowanymi jeszcze modelami, czym jest właśnie radykalna transformacja istniejących budynków" - powiedział przewodniczący jury.
Pracownia NL Architects pojawia się w kontekście nagrody im. Miesa van der Rohe nie po raz pierwszy. W 2005 roku nagrodę specjalną otrzymał projekt BasketBar w Utrechcie. Warto też przypomnieć, że na zaproszenie miesięcznika "Architektura-murator" pracownia wzięła też udział w konferencji "Idealny zespół mieszkaniowy", która odbyła się w Warszawie w maju 2012 roku. Pieter Bannenberg z biura NL Architects mówił wtedy: w naszej pracowni staramy się stosować dwie strategie: jedną typu remiks, czyli ponowne wykorzystanie budynku, i drugą, którą można sprowadzić do maksymy - marnujesz mniej, jeśli dodasz więcej. Nie tylko koszty utrzymania, ale i koszty społeczne będą mniejsze, jeśli zdecydujemy się na pewną wartość dodaną, wzbogacimy przewidziany przez inwestora program o jakieś nowe elementy - tłumaczył.
W tegorocznej edycji konkursu nagrodę specjalną dla najlepszego młodego architekta 2017 przyznano dwóm pracowniom z Brukseli: MSA i V+, za projekt NAVEZ – 5 mieszkań socjalnych na północnym wjeździe do miasta. Jest to projekt mieszkalny, który spełnia dwie ambicje lokalnych władz: reprezentuje plan rewitalizacji przestrzeni miejskiej jako emblematyczny budynek na samym wjeździe do Brukseli oraz zapewnia wzorcowe mieszkania dużym rodzinom. Zleceniodawcą projektu była gmina Schaerbeek.
Nagrodę przyznano za dobre zrozumienie i błyskotliwe pokonanie ograniczeń konstrukcyjnych i finansowych wynikających z programu i położenia miejsca budowy. Doceniono wysoką jakość i unikalny projekt mieszkań, które oświetlone są naturalnym światłem ze wszystkich stron, dysponują przestrzenią zewnętrzną i oferują niesamowite widoki. Budynek zapewnia dynamiczne doświadczenia przestrzenne zarówno wewnątrz mieszkań, jak i w przestrzeniach wspólnych. Dostrzeżono także wysiłek i skrupulatność architektów w kwestii integracji budynku z otoczeniem, aby zgodnie z życzeniem klienta uczynić z niego emblematyczny punkt orientacyjny na mapie miasta - czytamy w komunikacie Fundacji im. Miesa van der Rohe.
W tegorocznej edycji konkursu wzięło udział 355 realizacji zgłoszonych z 36 europejskich krajów. Na liście pięciu finałowych obiektów znalazły się DeFlat Kleiburg w Amsterdamie, Rivesaltes Memorial Museum, Muzeum Katyńskie w Warszawie, Kannikegården w Ribe i Ely Court w Londynie. Werdykt zapadł po obejrzeniu wszystkich realizacji przez członków jury oraz po otwartych wykładach autorów projektów.
Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się 26 maja w Barcelonie. W dniu wręczenia nagrody nastąpi otwarcie dwóch wystaw: „Made in Europe”, w ramach której w 11 kontenerach przedstawione zostaną wybrane modele ze zbiorów Konkursu od 1988 roku oraz „2017 EU Mies Award exhibition”, zawierającej modele, opisy, szkice i rysunki prac konkursowych. Przez kolejne 18 miesięcy wystawa będzie podróżowała po Europie i poza nią , a pierwszym przystankiem będzie BOZAR Centre for Fine Arts w Brukseli we wrześniu 2017 roku.
i
