To już piąta edycja międzynarodowego konkursu LafargeHolcim, w którym nagradzane są projekty zrównoważonych konstrukcji z całego świata. W tym roku do rywalizacji stanęło 5085 projektów, zgłoszonych przez architektów ze 121 krajów. Na autorów najlepszych koncepcji czeka 11 nagród w 5 regionach: Środkowo-Wschodnia Afryka, Europa, Ameryka Północna, Ameryka Łacińska, Azja i Pacyfik. Oprócz zwycięzców kategorii głównej, w każdym z wymienionych obszarów wyłaniani są laureaci LafargeHolcim Next Generation Awards. 28 września 2017 r. poznaliśmy najlepsze projekty europejskie. Dwa pierwsze miejsca przyznano koncepcjom z Belgii - projektowi elastycznej struktury dla przedsiębiorstwa odbierającego odpady, autorzy: TETRA architecten oraz koncepcji integracji mieszalni betonu z otaczającą miejską tkanką, autorzy: BC architects studies. Z kolei laureatami dwóch pierwszych miejsc w kategorii przeznaczonej dla młodych projektantów zostali architekci z Polski:
I nagroda: Małgorzata Mader, Ekospołeczność - przekształcenie fabryki w kompleks mieszkaniowy (Łódź, Polska)
Autor proponuje przekształcenie opuszczonego budynku fabrycznego w przemysłowej dzielnicy Łodzi w wielorodzinny kompleks mieszkaniowy. W istniejący stalowy szkielet wstawiono nową konstrukcję z drewna, co stworzyło efekt przemyślanej równowagi między starym a nowym. Mieszkania rozmieszczono w taki sposób, że powstał naprzemienny układ zewnętrznych dziedzińców i wewnętrznych przestrzeni mieszkalnych z drzewami rozproszonymi nieregularnie w całym kompleksie. Właściwości przestrzenne projektu opierają się na zestawieniu istniejącej wielkoskalowej struktury fabryki z kameralnym charakterem nowych mieszkań. Wprowadzono dodatkowo szereg rozwiązań, by poprawić ekologiczne parametry budynku, stawiając jednocześnie na pierwszym planie społeczność – budowanie na zasadzie partycypacji – co ostatecznie urzeczywistnia autorską wizję architektury „ekospołeczności”.
Jury wysoko oceniło założenia projektu uwzględniającego zarówno fizyczne, jak i społeczne skutki postkomunistycznej dezindustrializacji Polski po 1989 roku i szczególnie pozytywnie przyjęło pomysł przekształcenia istniejących budynków fabrycznych zamiast ich wyburzenia – w duchu znanej dziś dobrze maksymy przypisywanej Frédéricowi Druotowi, Anne Lacaton oraz Jean-Philippe’owi Vassalowi: „nigdy nie wyburzaj, nigdy nie usuwaj ani nie zastępuj, zawsze dodawaj, przekształcaj i wykorzystuj ponownie!” Pod tym względem projekt odczytano jako manifest propagujący dyskusję na temat potrzeby zajęcia się istniejącymi zasobami budowlanymi miast jako materiałem samym w sobie. Choć jury podkreśliło, że można by poświęcić więcej uwagi kwestii produkcji i magazynowania energii odnawialnej, pochwaliło jednocześnie społeczne założenia projektu, by odkryć na nowo pozytywne aspekty socjalistycznej przeszłości Polski i jej wspólnotowego ducha jako przeżywanej rzeczywistości.
i
II nagroda: Jakub Grabowski, Nowoczesny azyl - przekształcenie klasztoru na ośrodek leczenia uzależnień behawioralnych (Otyń, Polska)
Projekt ośrodka leczenia uzależnień behawioralnych zlokalizowanego w ruinach dawnego klasztoru w miejscowości Otyń stanowi przykład cennego rozwiązania, jak podchodzić do zabytków w bardzo złym stanie, które same wymagają opieki. Istniejący obiekt został obudowany drewnianą konstrukcją w celu zabezpieczenia przed dalszą degradacją. Ponadto tam, gdzie było to potrzebne, wstawiono ściany z drewna w ciągu istniejących przestrzeni, by przystosować je do nowych funkcji. Wykorzystano odnawialne zasoby w postaci odwiertów geotermalnych, pomp ciepła i paneli słonecznych na dachu do ogrzewania budynku w zimie. Architektoniczna jakość filigranowej konstrukcji pozostaje w dialektycznym konflikcie z ciężkimi murami gmachu klasztoru, co daje w rezultacie figlarne połączenie starego i nowego.
Jury doceniło równoległe cele projektu, by stworzyć przestrzenie dla osób wymagających opieki przy jednoczesnej trosce o budynki, które same wymagają nadzoru i konserwacji. Choć metafora ta na pierwszy rzut oka wydawała się zbyt oczywista, jury pochwaliło ostrożność autora, któremu udało się uniknąć kreślenia dosłownych analogii między rehabilitacją budynku i jego wykorzystaniem jako ośrodka rehabilitacyjnego. W centrum dyskusji znalazła się nie tylko kwestia tego, jak najlepiej restaurować zabytkowe budynki, lecz również wykorzystanie estetycznej wartości architektury z myślą o ludziach w potrzebie. Jury zauważyło, że powstaje „nowoczesny azyl” – miejsce przesycone spokojem, wytchnieniem, pięknem i poezją.
