Konkurs na projekt zagospodarowania dwuhektarowego terenu w centrum Jeleniej Góry: wyniki

W ścisłym centrum Jeleniej Góry powstać ma nowoczesne targowisko z zielenią i atrakcyjnym terenem rekreacyjnym. Władze miasta właśnie ogłosiły wyniki konkursu na projekt nowego zagospodarowania blisko dwuhektarowego obszaru w śródmieściu. Zwyciężyła młoda architektka Alicja Maculewicz. Drugą nagrodę otrzymali Agata Twardoch, Michał Mirosławski, Filip Gawin i Marta Swoszowska, a trzecią – Stanisław Ignaciuk, Krzysztof Kamienobrodzki, Michał Kempiński, Katarzyna Elwart-Karczewska i Maciej Kryński.

Przedmiotem konkursu architektonicznego było opracowanie propozycji zagospodarowania blisko dwuhektarowego obszaru w  śródmieściu Jeleniej Góry. Przestrzeń od północy graniczy z ul. Chrobrego, od zachodu z ul. Kasprowicza, a od wschodu z zabudową położoną przy ul. Wyszyńskiego. Przez dziesiątki lat znajdowały się tu tereny zieleni urządzonej. W XVIII wieku ogród w stylu francuskim ufundował w tym miejscu zamożny kupiec Daniel von Buchs, później założenie należało do rodziny Weinholdów, a do 1989 roku funkcjonowało jako zakład ogrodniczy, gdzie uprawiano rośliny użytkowe i ozdobne.

W latach 90. teren między Kasprowicza i Wyszyńskiego zaczęto wykorzystywać jako targowisko. Tak było aż do 2020 roku, kiedy to władze miasta zdecydowały o likwidacji bazaru i ucywilizowaniu handlu w tym miejscu. Uczestnicy konkursu mieli więc wyjątkowe trudne zadanie. Musieli pogodzić zarówno tradycje historyczne, jak i te bardziej współczesne. Jak można było przeczytać w założeniach, nowe zagospodarowanie ma przede wszytskim sprzyjać rozwojowi funkcji centrotwórczych i służyć jako miejsce spotkań mieszkańców, teren zieleni oraz obszar ewentualnego handlu lokalnego

Podstawowe oczekiwania określone są w Planie Rozwoju Lokalnego: Przedmiotem przedsięwzięcia jest przebudowa terenu po byłym targu miejskim „Flora” ukierunkowana na stworzenie ogólnodostępnego nowoczesnego targowiska z parkingiem oraz przyległym atrakcyjnym rekreacyjnym terenem zielonym. Celem działania jest utworzenie w centrum miasta miejsca dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, będącego jednocześnie atrakcyjnym miejscem rekreacyjnym sprzyjającym integracji międzypokoleniowej, rozwoju tradycji i kultury przedsiębiorczości, budowaniu tożsamości lokalnej. Miasto chce wesprzeć i wypromować ideę „kupuj lokalnie” poprzez poparcie dla lokalnego handlu i lokalnej przedsiębiorczości.

Konkurs obejmował część ideową i realizacyjną. Wyniki z jednej strony będą stanowić podstawę do konsultacji społecznych na temat przyszłości tego terenu i posłużą do ustalenia założeń nowego planu miejscowego. Z drugiej, organizatorzy zapowiadają, że część propozycji w zakresie przestrzeni publicznej zostanie zrealizowana. Dotyczy to zwłaszcza terenu zieleni ogólnodostępnej oraz – nieobowiązkowo – przestrzeni dla lokalnego handlu. Za realizację konkursu i opracowanie warunków odpowiadała pracownia A2P2 architecture & planning.

W skład siedmioosobowego jury weszli: Aleksandra Wasilkowska, architektka, ekspertka w zakresie tematyki miejskiego handlu (przewodnicząca), Sylwia Bajor, naczelniczka Wydziału Architektury, Urbanistyki i Budownictwa Urzędu Miasta Jeleniej Góry, Łukasz Pancewicz, urbanista, adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, Urszula Forczek-Brataniec, architektka i architektka krajobrazu, prof. Politechniki Krakowskiej w Katedrze Architektury Krajobrazu, Piotr Górka, architekt, doradca w Związku Miast Polskich, Renata Kwiatek, p.o. dyrektorki Departamentu Rozwoju Urzędu Miasta Jeleniej Góry oraz Julian Wajenerowski z miejskiego Wydziału Architektury, Urbanistyki i Budownictwa.

Pula nagród w konkursie wyniosła 50 tys. zł. Ostatecznie pierwsze miejsce, 35 tys. zł oraz zaproszenia do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki na wykonanie usługi polegającej na uszczegółowieniu pracy konkursowej, opracowaniu programu funkcjonalno-użytkowego dla wydzielonego fragmentu terenu i wytycznych do nowego planu zagospodarowania przestrzennego, otrzymała młoda architektka Alicja Maculewicz.

Autorka projektu Zielony Kwartał zaproponowała spójną kompozycję urbanistyczną i krajobrazową hortus conclusus oraz racjonalne ekonomicznie proporcje nowej zabudowy mieszkaniowej, targowiska i terenu zieleni. Nadała przestrzeni byłego targowiska Flora właściwą strukturę i skalę małomiejskiego placu poprzez wprowadzenie wolno stojącej zabudowy mieszkalno-usługowej położonej w niższej części działki oraz zielonych fasad lasów wokół placu – czytamy w uzasadnieniu.

Sędziowie zwrócili uwagę, że projekt ma dużą wartość przyrodniczą, łącząc w sobie bioróżnorodne kieszonkowe lasy Miyawakiego, sadzawkę hydrobotaniczną, architekturę dla awifauny oraz wybieg dla psów. Projekt Zielonego Kwartału doskonale wpisuje się w urbanistyczną, krajobrazową, społeczną i ekonomiczną strukturę Jeleniej Góry, ma również szansę stać się elementem systemu przyrodniczego miasta i atrakcyjnym terenem śródmiejskim miejscem zamieszkania – podkreślili.

Drugą nagrodę w wysokości 10 tys. zł zdobył zespół w składzie: Agata Twardoch, Michał Mirosławski, Filip Gawin i Marta Swoszowska. Jury doceniło zwłaszcza inkluzywny charakter ich projektu. Autorzy pracy zaproponowali innowacyjną społecznie infrastrukturę uwzględniająca potrzeby uchodźców, nastolatek, młodszych rodziców, flory i fauny, czyli mniejszości których specyficzne potrzeby zazwyczaj są pomijane w projektach przestrzeni miejskich – uzasadniali sędziowie.

Podkreślili również sposób wykorzystania i retencjonowanie wody deszczowej oraz nowatorskie traktowanie toalet publicznych, placu zabaw i stref relaksu, a także równe traktowanie ze względu na płeć, wiek i sprawność. Zwrócili ponadto uwagę na nowatorską i wielofunkcyjną formę zadaszenia, które łączy funkcję targu, wydarzeń kulturalnych i spotkań sąsiedzkich, zastrzegli jednak, że jego duża skala nie przystaje do możliwości budżetowych i struktury urbanistycznej Jeleniej Góry .

Trzecią nagrodę w wysokości 5 tys. zł otrzymali Stanisław Ignaciuk, Krzysztof Kamienobrodzki, Michał Kempiński, Katarzyna Elwart-Karczewska i Maciej Kryński za architektoniczną i urbanistyczną spójność projektu. Radykalna renaturalizacja placu, dobór rodzimych gatunków roślinności w połączeniu z lekkim i niezwykle eleganckim zadaszeniem targowiska jest mocną i wartościową propozycją przestrzenną. Zaproponowany budynek centrum innowacji i przedsiębiorczości lokalnej stanowi bardzo interesującą propozycję architektoniczną i społeczną – podkreślili jurorzy.