25 lat temu nastąpiła zmiana ustrojowa, która odmieniła Polskę, życie Polaków i krajobraz polskich miast. Ćwierć wieku wolnorynkowych doświadczeń to dobra okazja, aby dokonać bilansu tego okresu, podsumować osiągnięcia i porażki polskiej architektury, zastanawiając się nad obecnym stanem profesji architekta i wyzwaniami, jakie przed nią stoją. Modernizacja naszego kraju dokonała się w przyspieszonym tempie, wzmocnionym potężną falą procesów globalizacyjnych. Z jednej strony - nowa architektura stanowi najbardziej wyrazisty symbol zmian, które dokonały się w Polsce w ostatnim ćwierćwieczu, a z drugiej strony - jest przedmiotem spontanicznych procesów gospodarczych i spekulacyjnej gry rynkowej – tak tematykę publikacji opisuje jej główny redaktor - krakowski architekt Artur Jasiński.
Wydawnictwo wydobywa w czytelny sposób zjawiska ostatniego 25-lecia, takie jak udział mieszkańców w projektowaniu przestrzeni polskich miast (Dorota Leśniak-Rychlak), „nowe oblicze” planowania przestrzennego (Sławomir Gzell), problemy z ustawą o zamówieniach publicznych (Tomasz Konior), „wolnorynkową transformację” samego zawodu architekta (Artur Jasiński), a nawet kierunki architektoniczne w III RP (Krzysztof Ingarden). Obraz polskiej architektury i przestrzeni miejskiej po ćwierćwieczu rynkowych przemian momentami jest czarny, jednak w ujęciu całościowym ton optymistyczny wydaje się nieco w książce przeważać. Pozytywnym zakończeniem refleksji o sferze tworzenia jest bez wątpienia widoczny skok jakościowy wielu dzieł nowej architektury. Po latach zapaści i opóźnienia powoli dochodzimy do jakości architektury europejskiej, dowodem są już liczne międzynarodowe publikacje i nagrody – pisze w swoim tekście Konrad Kucza-Kuczyński. Z jednej strony doświadczamy więc od lat 90. dynamicznego rozwoju rynku architektonicznego, a z drugiej kryzysu urbanistyki, a nawet – jak stwierdza Artur Jasiński - całkowitej zapaści tej dziedziny wiedzy. Alarmująco brzmią jednak przede wszystkim jego słowa dotyczące epoki płynnej nowoczesności, która oznacza także erozję stosunków międzyludzkich: relacji pracownik-pracodawca i zamawiający-wykonawca. Tradycyjnie wartości, takie jak lojalność, solidarność i samopomoc, które tworzyły kapitał społeczny traktowane są obecnie jako potencjalne obciążenie, a nawet zagrożenie(..) Efekty globalizacji w postaci szybkiego rozwoju gospodarczego i technologicznego oraz ukształtowania się niestabilnego rynku pracy, rozbiły zawodową wspólnotę i solidarność architektów, przynosząc w zamian silną konkurencję i duże rozwarstwienie wewnątrz naszej grupy zawodowej - zauważa. Niekwestionowaną wartością publikacji są żywo brzmiące głosy doświadczonych polskich architektów patrzących na zachodzące wokół przemiany, także te dotyczącej samej profesji architekta.
Wolny Rynek – Lepsze Miasto? 25 wolnorynkowych doświadczeń polskiej architektury, redakcja: Artur Jasiński, SARP Oddział Kraków
