i
Tworzenie tętniących życiem przestrzeni publicznych wymaga nie tylko dobrego projektu, ale przeprowadzenia całego procesu obejmującego dokładną analizę potencjału miejsca i zaprogramowanie odpowiednich funkcji. Organizacja Project for Public Spaces (PPS) od lat na pierwszy plan wysuwa tutaj partycypację społeczną, zgodnie z hasłem, że to społeczność lokalna jest ekspertem („Architektura-murator” nr 3/ 2007). Stowarzyszenie powstało przeszło 30 lat temu w Nowym Jorku. Początkowo przeprowadzało drobne zmiany w przestrzeni, takie jak ustawienie kilku ławek na placu czy skwerze, przystosowanie murku do siedzenia, zagospodarowanie zieleni. Pierwszym większym projektem PPS był plan transformacji Bryant Park w Nowym Jorku, opracowany przy udziale społeczności lokalnej w roku 1981 i stopniowo realizowany w kolejnych latach. Od tego czasu organizacja rozwija się, obecnie stanowi sieć pracujących na całym świecie konsultantów. Podręcznik Jak przetworzyć Miejsce to podstawowa publikacja PPS. Książka składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym i drugim omówiono znaczenie „dobrych miejsc” dla miasta. Rozdziały te stanowią też wprowadzenie do proponowanego, alternatywnego sposobu planowania przestrzeni publicznych. W części trzeciej zostały zawarte szczegółowe zasady tworzenia znakomitych miejsc, takie jak współpraca, partycypacja społeczna czy budowanie efektu synergii. W czwartej przystępnie omówiono sposoby analizy przestrzeni, także w oparciu o „formularze obserwacji” dostępne w ostatnim rozdziale i w aneksach. Na rozdział piąty składa się osiem studiów przypadku – prezentacja przestrzeni publicznych w Europie Środkowej, które zostały przetworzone lub których transformacja jest w toku. Autorami polskiej wersji książki są pracownicy Politechniki Krakowskiej Tomasz Jeleński i profesor architektury Wojciech Kosiński. W obszernym wstępie profesor Kosiński przedstawia problematykę przestrzeni publicznych w dzisiejszej Polsce. Zwraca też uwagę, że w zawartych w podręczniku pozornie praktycznych uwagach kryje się między wierszami kapitalny wykład o modernie i postmodernie, o zrównoważonym rozwoju i ekologii miejskiej. Last but not least: o potrzebie ewolucji w kreowaniu miejsc: – od postawy projektanta – demiurga, do etosu projektanta – spolegliwego przyjaciela.Szkoda jednak, że członkowie PPS stawiają metodę „tworzenia miejsc” w ostrej opozycji do „podejścia dizajnerskiego”. Chętnie przywołują przy tym przykłady nie działających dobrze przestrzeni zaprojektowanych przez znanych architektów. Przy różnych okazjach uparcie twierdzą, że projekt nie jest ważny; że po dobrym zaprogramowaniu przestrzeni stanowi on już tylko dodatek, który może przygotować każdy. Tymczasem wydaje się, że jest odwrotnie – metody analizy i kreowania scenariuszy funkcjonowania miejsca mogą być otwarciem dyskusji i doskonałym wstępem do jego dobrego zaprojektowania. Książka jest jednak godna polecenia. Warto zapoznać się z prezentowanymi w niej ideami i spróbować wykorzystać proste ćwiczenia i analizy jako „rozgrzewkę” przed projektowaniem – zwłaszcza, że polskie wydanie udostępniono w całości nieodpłatnie na stronie Fundacji Partnerstwa dla Środowiska. ...- Michał StangelJak przetworzyć Miejsce. Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych, Project for Public Spaces, Inc., Nowy Jork 2000Wydanie polskie – Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków 2009 Publikacja dostępna bezpłatnie online – www.mck.pk.edu.pl/panel/dokumenty/PPS,%20Jak_przetworzyc_miejsce.pdfRecenzja ukazała się w miesięczniku "Architektura-murator" nr 2/2010
i
