Centrum Lascaux IV we Francji
Lascaux IV jest pierwszym obiektem, w którym repliki dzieł naskalnych z okresu paleolitu ze słynnych grot nad Wezerą pokazano w całościowej formule wraz z szeroko nakreślonym kontekstem historycznym. Konstrukcję budynku wykonano z żelbetu o eksponowanej powierzchni, której chropowatość nawiązuje do faktury skał. Rozcięcia w ścianach i stropodachu zamknięto z kolei gładkim, przezroczystym szkleniem, zapewniającym bezpośrednią penetrację światła dziennego do wnętrz – o najnowszej realizacji pracowni Snøhetta pisze Maciej Lewandowski.
Lascaux IV jest pierwszym obiektem, w którym repliki dzieł naskalnych z okresu paleolitu ze słynnych grot w pobliżu miejscowości Montignac nad Wezerą pokazano w całościowej formule wraz z szeroko nakreślonym kontekstem historycznym. Odkryte w 1940 roku jaskinie w południowo-zachodniej Francji udostępnione były publiczności w latach 1948-1968. Ze względu na zły stan malowideł (na skutek działania pary wodnej, dwutlenku węgla, a także wadliwej klimatyzacji) pod koniec lat 60. zdecydowano o ich zamknięciu. W kolejnych latach stworzono wierne kopie groty: Lascaux II (1983), Lascaux III (forma objazdowej wystawy) i finalnie – Lascaux IV (2017), która nie jest typowym muzeum prezentującym historyczne artefakty, lecz obiektem, w którym przybliża się i wyjaśnia historię danego miejsca i jego znaczenie.
Budynek zlokalizowano na granicy między dziewiczym lasem porastającym wzgórza Lascaux a rolniczą doliną Wezery. Zróżnicowana, drobna zabudowa miasteczka, malowniczo rozrzucona wśród pól uprawnych, stanowiła pretekst do ukształtowania architektury pawilonu w sposób nieregularny, jako przenikającej się z naturalnym krajobrazem. Obiekt kształtem nawiązuje do skały przeprutej dwoma zasadniczymi cięciami: poziomym, wprowadzającym powiązania widokowe między wnętrzem budynku a jego otoczeniem, oraz pionowym – wprowadzającym światło dzienne przez biegnące wzdłuż osi świetliki dachowe. Budynek zaprojektowano jako przedłużenie wzgórza skrywającego oryginalną grotę.
Konstrukcja
Konstrukcję budynku – stropy, ściany, elewację – wykonano z żelbetu o eksponowanej powierzchni, której chropowatość nawiązuje do faktury skał. Rozcięcia w ścianach zewnętrznych i stropodachu zamknięto gładkim, przezroczystym szkleniem, zapewniającym bezpośrednią penetrację światła dziennego do wnętrz. Skontrastowanie materiałów ożywia przestrzeń poprzez wprowadzenie efektów światła i cienia, przezroczystości i matowości, chropowatości i gładkości, co przywołuje nastrój towarzyszący penetrowaniu jaskiń. Dach z kolei obsadzono roślinnością. Ścieżka zwiedzania prowadzi gości poprzez wiele miejsc o określonych funkcjach. Ze strefy wejściowej dostają się windą na zlokalizowany na dachu taras widokowy, z którego roztacza się panorama okolic Monitgnac i Lascaux. Nachylony dach prowadzi dalej w stronę naturalnej wielkości makiety groty, w której wnętrzu panuje półmrok i wilgoć, a akustyka odpowiada tej naturalnej występującej w jaskiniach. Model wykonano dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii mapowania cyfrowego, przy współpracy ze specjalistami z dziedziny sztuki paleolitycznej. Kolejny etap zwiedzania stanowią wystawy wprowadzające w kontekst historyczny i przybliżające zagadnienia sztuki prehistorycznej. Scenografia jest tu w dużej mierze oparta o interaktywne technologie multimedialne, przy czym ważny element wyposażenia stanowi niewielkie urządzenie w postaci tabletu, które każdy zwiedzający otrzymuje na wejściu, prezentujące w formie audiowizualnej szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych fragmentów wystawy i pozwalające oznaczać jej interesujące elementy.
-
Obiekt zlokalizowano w pobliżu miejscowości Montignac nad Wezerą w południowo-zachodniej Francji. Założeniem architektów było stworzenie obiektu przenikającego się z naturalnym krajobrazem. Budynek zaprojektowano jako przedłużenie wzgórza skrywającego oryginalną grotę. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Widok od strony zachodniej – ciągnące się przez całą północno- -zachodnią elewację poziome przeszklenie wprowadza powiązania widokowe między wnętrzem budynku, a jego otoczeniem. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Widok od strony północnej. Dzięki nieregularnej formie – nawiązującej do rozciętej skały – budynek idealnie wkomponowuje się w krajobraz. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
W części północnej zlokalizowano wejście główne. Wokół muzeum architekci zaprojektowali ogromny obszar zróżnicowanej zieleni. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Budynek wykonany jest w całości z żelbetu o eksponowanej powierzchni oraz gładkiego, przeziernego szkła. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
W południowej części budynku architekci zaprojektowali zewnętrzny, częściowo zadaszony trakt prowadzący do jaskini, otoczony od strony skarpy kamiennym murem, z drugiej natomiast znajduje się betonowa ściana. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Bryła budynku przecięta jest wzdłuż osi ekspresyjnie ukształtowanym, częściowo przeszklonym od góry pasażem, stanowiącym główną komunikację prowadzącą do kolejnych przestrzeni wystawienniczych. Na końcu trasy znajduje się wejście do repliki groty z wiernie odtworzonymi historycznymi malowidłami. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Bryła budynku przecięta jest wzdłuż osi ekspresyjnie ukształtowanym, częściowo przeszklonym od góry pasażem, stanowiącym główną komunikację prowadzącą do kolejnych przestrzeni wystawienniczych. Na końcu trasy znajduje się wejście do repliki groty z wiernie odtworzonymi historycznymi malowidłami. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Budynek wykonany jest w całości z żelbetu o eksponowanej powierzchni oraz gładkiego, przeziernego szkła. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Zewnętrzne i wewnętrzne ściany wykonano z żelbetu o chropowatej fakturze. Ma ona nawiązywać do powierzchni skał. Fot. ERIC SOLÉ 2017 -
W części sal ekspozycja zamontowana jest za pomocą stalowych cięgien. Scenografia jest tu w dużej mierze oparta o interaktywne technologie multimedialne. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
W grocie odtworzono także naturalne warunki panujące w jaskini – temperaturę, ciśnienie powietrza, zapach, a także akustykę. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
W części sal ekspozycja zamontowana jest za pomocą stalowych cięgien. Scenografia jest tu w dużej mierze oparta o interaktywne technologie multimedialne. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
We wszystkich wnętrzach zastosowano podobną kolorystykę – w holu głównym szarości przełamane zostały kolorowymi siedziskami. Fot. BOEGLY + GRAZIA PHOTOGRAPHERS -
Model wnętrza budynku. Rys. SNØHETTA -
Schemat konstrukcyjny budynku. Rys. SNØHETTA -
Rzut parteru. 1 – wejście główne; 2 – kasy biletowe; 3 – hol; 4 – winda na dach; 5 – sklep muzealny; 6 – restauracja; 7 – strefa rozładunku; 8 – pasaż; 9 – ekspozycja tymczasowa; 10 – ekspozycja stała; 11 – sala kinowa; 12 – wejście do jaskini; 13 – replika jaskini; 14 – ścieżka do jaskini; 15 – pomieszczenie techniczne Rys. SNØHETTA -
Sytuacja. Oznaczenia: 1 – łąka roślin uprawnych; 2 – zbiornik retencyjny; 3 – łąka kwietna; 4 – trawnik; 5 – krzewy i trawy ozdobne; 6 – zbiornik wodny; 7 – parking; 8 – toalety; 9 – parking autobusowy; 10 – łąka naturalna; 11 – krzewy; 12 – taras widokowy; 13 – punkt widokowy; 14 – strefa rozładunku; 15 – drzewa. Rys. SNØHETTA -
Przekrój A-A. 1 – wejście główne; 2 – kasy biletowe; 3 – hol; 4 – winda na dach; 5 – sklep muzealny; 6 – restauracja; 7 – strefa rozładunku; 8 – pasaż; 9 – ekspozycja tymczasowa; 10 – ekspozycja stała; 11 – sala kinowa; 12 – wejście do jaskini; 13 – replika jaskini; 14 – ścieżka do jaskini; 15 – pomieszczenie techniczne Rys. SNØHETTA -
Przekrój B-B. 1 – wejście główne; 2 – kasy biletowe; 3 – hol; 4 – winda na dach; 5 – sklep muzealny; 6 – restauracja; 7 – strefa rozładunku; 8 – pasaż; 9 – ekspozycja tymczasowa; 10 – ekspozycja stała; 11 – sala kinowa; 12 – wejście do jaskini; 13 – replika jaskini; 14 – ścieżka do jaskini; 15 – pomieszczenie techniczne Rys. SNØHETTA -
Przekrój C-C. 1 – wejście główne; 2 – kasy biletowe; 3 – hol; 4 – winda na dach; 5 – sklep muzealny; 6 – restauracja; 7 – strefa rozładunku; 8 – pasaż; 9 – ekspozycja tymczasowa; 10 – ekspozycja stała; 11 – sala kinowa; 12 – wejście do jaskini; 13 – replika jaskini; 14 – ścieżka do jaskini; 15 – pomieszczenie techniczne Rys. SNØHETTA -
Przekrój przez tunel w części niezadaszonej (18) i w części przekrytej świetlikiem (19). Oznaczenia: 1 – ściana z żelbetu o eksponowanej powierzchni; 2 – krzewy; 3 – łąka naturalna; 4 – świetlik. Rys. SNØHETTA -
Przekrój przez tunel w części niezadaszonej (18) i w części przekrytej świetlikiem (19). Oznaczenia: 1 – ściana z żelbetu o eksponowanej powierzchni; 2 – krzewy; 3 – łąka naturalna; 4 – świetlik. Rys. SNØHETTA -
Detal przekroju przez część z pasażem i windą prowadzącą na dach. Oznaczenia: 1 – winda; 2 – krzewy; 3 – ściana z żelbetu o eksponowanej powierzchni; 4 – świetlik; 5 – łąka naturalna. Rys. SNØHETTA
