W dniach 27-28 czerwca w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju w Warszawie odbyło się Forum Konkursów Architektonicznych. Wydarzenie wiąże się z tworzonym przez Ministerstwo "Projektem Krajowej Polityki Miejskiej", która konusltowana jest z różnymi środowiskami. Dwudniowe spotkanie architektów, urbanistów, jak również przedstawicieli Ministerstwa i samorządów służyło przede wszystkim wymianie myśli oraz wypracowaniu kierunku zmian. Co do konieczności ich wprowadzenia nie ma wątpliwości - brak odpowiednich przepisów i wynikający stąd chaos przestrzeni publicznej w Polsce to wciąż powracający temat.
Konkurs architektoniczny najlepszą procedurą wyłaniania projektów architektonicznych i urbanistycznych
Poza platformą wymiany myśli, forum stało się okazją do prezentacji szeregu dobrych praktyk - zrealizowanych obiektów architektonicznych i urbanistycznych, których projekty wyłonione zostały w ramach konkursów. Wśród przykładów pojawiły się wielokrotnie nagradzane już budynki CiNiBA w Katowicach (Dariusz Herman, Piotr Śmierzewski, Wojciech Subalski), Muzeum Historii Żydów Polskich (Lahdelma & Mahlamäki we współpracy z Kuryłowicz & Associates) Małopolski Ogród Sztuki (Ingarden & Ewý), Służewski Dom Kultury (WWAA, 137kilo) oraz wiele innych realizacji.
Pomimo pojawiających się różnic zdań, co do jednego nie było najmniejszej wątpliwości. Konkursy architektoniczne uznawane są przez środowisko za najlepszą formę wyłaniania wartościowych projektów, a tym samym kształtowania środowiska zbudowanego. Konkurs to również narzędzie zapobiegania chaosowi w przestrzeni publicznej oraz gwarancja wyłonienia najlepszej estetycznie koncepcji. Niestety, jak podaje wydana przy okazji forum publikacja, z danych za rok 2013 wynika, że na 140 000 zorganizowanych w Polsce przetargów zorganizowano jedynie 138 konkursów architektoniczno-urbanistycznych, podczas gdy w niedużej Szwajcarii, konkursów odbyło się cztery razy więcej. W powszechnej opinii wciąż uznawane są one za procedurę droższą i bardziej skomplikowaną od przetargów, choć wcale nie musi tak być.
Nowe przepisy dotyczące zamówień publicznych
Nadzieje na zmiany dają zapisy zawarte w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 26 lutego 2014 w sprawie zamówień publicznych. Postanowienia dyrektywy uchylają poprzednie postanowienia z 2004 roku. Każde z państw członkowskich zobowiązane jest do przyjęcia dyrektywy w nieprzekraczalnym terminie 8 kwietnia 2016 r.
Zgodnie z relacją Posła do Parlamentu Europejskiego Jana Olbrychta dyrektywa przewiduje między innymi zmniejszenie wymaganej dokumentacji, elektronizację, zmianę sposobów liczenia kosztów (które uwzględniać mają również koszty utrzymania a nie tylko wykonania inwestycji). Co bardzo istotne, zmieni się również relacja ceny do jakości. W przypadku rażąco niskiej ceny, pod uwagę brana będzie oryginalność projektu (rozumiana jako nowatorstwo). Przyjęcie akurat tego zapisu przez państwa członkowskie nie jest obowiązkowe. Olbrycht upatruje tu roli skonsolidowanego środowiska architektów, które mogłoby przyczynić się do jego implementacji.
Nadzieje budzą też słowa obecnej w pierwszym dniu spotkania Wiceprezes Rady Ministrów Elżbiety Bieńkowskiej, która zapewniła iż: "Projekt Krajowej Polityki Miejskiej zawiera rekomendacje dla organizacji konkursów architektonicznych i urbanistycznych. Mają one przeciwdziałać chaosowi przestrzennemu oraz sprawić, że miasta będą lepszym miejscem do życia i po prostu bardziej estetyczne."
A jakie są konkretne na to pomysły na zachętę dla inwestorów do organizacji konkusów architektonicznych? SARP planuje stworzenie platformy ułatwiającej ich przeprowadzanie, ułatwiającej i zmniejszającej koszty organizacji. Za jej pomocą dokonywane będzie m.in. kodowanie prac uczestników. Szkoda, że o takich udogodnieniach dowiedziała się jedynie niewielka liczba obecnych na forum reprezentantów samorządów.
