Mija sześć lat od głośnego buntu mieszkańców Warszawy przeciwko planom likwidacji osiedla Jazdów – kilkudziesięciu drewnianych domków zbudowanych w 1945 roku między gmachem Sejmu a parkiem Ujazdowskim, z których część wciąż pozostaje zamieszkana. Osoby zaangażowane w walkę o zachowanie zespołu powołały do życia inicjatywę Otwarty Jazdów, przeciwstawiając się wizji rozwoju miasta, w której pozyskiwanie nowych terenów inwestycyjnych odbywa się kosztem niszczenia tego, co nadaje Warszawie specyficzny charakter, tworzy jej genius loci. Wokół osiedla skupiło się wówczas kilka organizacji pozarządowych i grup nieformalnych, które w 2015 roku, z pomocą stowarzyszenia Biuro Obsługi Ruchu Inicjatyw Społecznych – BORIS, w toku wielu spotkań i warsztatów określiło wspólne cele i wartości, tworząc tzw. Partnerstwo dla Osiedla Jazdów. W preambule do aktu ustanawiającego Porozumienie czytamy m.in. Jazdów jako ważne miejsce społeczno-kulturalne na mapie Warszawy zależy od wspólnego zaangażowania i dbałości różnych grup, instytucji, organizacji, sąsiadów, mieszkańców i wszystkich ludzi zainteresowanych jego rozwojem. Pragniemy, aby nasza partnerska współpraca (...) stała się najlepszym przykładem, opartej o dialog, troski o wspólne dobro. Naszą misją jest więc zachowanie charakteru osiedla oraz dbanie o jego dziedzictwo historyczne, przyrodnicze i społeczne. Staramy się łączyć różne grupy, aby razem z nimi tworzyć ofertę społeczną i kulturalną dostępną dla każdego, sprawdzać w praktyce alternatywne modele finansowania i wymiany bezpieniężnej, wspólnie uprawiać ogrody i po prostu dobrze spędzać czas wolny.
W 2016 roku podjęliśmy się realizacji projektu, który miał ambitny cel: stworzenie wytycznych dla modelu współzarządzania terenem osiedla przez Partnerstwo Otwarty Jazdów i władze Warszawy. W trakcie prac przekonaliśmy się jednak, że jest to zadanie o wiele trudniejsze niż śmiało założyliśmy na początku. Przyczyna leżała nie tylko w skomplikowanym ustroju Warszawy i obawie reprezentantów dzielnicy lub miasta przed zajęciem konkretnego stanowiska względem przyszłości Jazdowa. Problemem okazał się również, w pewnym sensie, skład zespołu realizującego projekt. Nasza wrażliwość na kwestie związane z ochroną dóbr wspólnych objawiała się koniecznością rozważenia (absolutnie) wszystkich za i przeciw przed wybraniem konkretnej wizji rozwoju. Okazywało się, że rozwiązanie dobre dla społeczności może zaszkodzić przyrodzie i architekturze osiedla, rozwiązanie atrakcyjne dla reprezentantów samorządu (budujące mocną markę), niekoniecznie okaże się dobre dla społeczności.
Obecnie kontynuujemy prace nad tym modelem w ramach projektu Otwarte Sąsiedztwo, realizowanego dzięki wsparciu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich prowadzonego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Założeniem projektu jest osiągnięcie konsensusu odnośnie wizji funkcjonowania osiedla Jazdów oraz stworzenie formalnego wzorca współzarządzania tym terenem w partnerstwie publiczno-społecznym. Chcielibyśmy, aby wypracowane rozwiązania stały się przykładem dla innych miejsc, które mają dobrze zorganizowaną społeczność pragnącą dzielić odpowiedzialność za ich zarządzanie z jednostkami samorządu terytorialnego. Projekt to również kolejna okazja, abyśmy podzielili się naszą wiedzą i refleksjami na temat tego, co działo się i dzieje na terenie osiedla. Mimo względnie niewielkiego obszaru, liczba i waga problemów skłania do spojrzenia na jego przypadek w dużo szerszej perspektywie przemian społecznych, przestrzennych, ekonomicznych i środowiskowych zachodzących we współczesnych miastach.
Andrzej Górz, Wojciech Matejko, Otwarty Jazdów – Partnerstwo dla Osiedla Jazdów
