Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

i

Autor: Archiwum Architektury

Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

2017-09-14 12:50

Grupa Terytoria Kultury już po raz trzeci zorganizowała wystawę poświęconą współczesnej architekturze i sztuce w Bieszczadach. W ramach wydarzenia studenci i absolwenci Politechniki Warszawskiej zaprezentowali swoje projekty w wyjątkowym miejscu – zabytkowej cerkwi w Baligrodzie.

W tytule wydarzenia – Powrót do źródeł – kryją się pytania o sens naszych współczesnych działań. Jakimi wartościami powinniśmy się kierować, by nie zapatrywać się ślepo w przeszłość, bądź przyszłość? Jak mądrze korzystać z historii, a jednocześnie iść z duchem czasu i być nowoczesnym? W czym widzimy wartość, a co naprawdę ją posiada? Stawiając sobie takie pytania za punkt wyjścia, grupa Terytoria Kultury już po raz trzeci zaprezentowała wystawę poświęconą współczesnej architekturze i sztuce w Bieszczadach, które zostały zaprojektowane dla przestrzeni pod nazwą Liberpool, terenów inwestycyjnych znajdujących się w dolinie Bystrego.

Nasze działania kierujemy ku obszarom wiejskim oraz małym miasteczkom, przeciwstawiając się tym samym monopolizacji kultury przez duże ośrodki. Celem grupy jest ukazanie potencjału miejsc pozornie nieatrakcyjnych, architektury zapomnianej lub nieobecnej w życiu społeczności. Tworząc instalacje na małą skalę oraz wystawy, którym towarzyszą spotkania z artystami i warsztaty, nadajemy nowe życie zabytkowej cerkwi w Baligrodzie, niewielkim miasteczku na pętli bieszczadzkiej. Zespół grupy “Terytoria kultury” jest zmienny i zawsze multidyscyplinarny - tak samo wydarzenie bazuje na synergii sztuk, tak aby lepiej oddziaływać na widza, a przede wszystkim zachęcać do zapoznania się z dziedziną, o której chcemy mówić, czyli architekturą.

Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

i

Autor: Archiwum Architektury Instalacja przestrzenna Łukasza Pałczyńskiego. Fot. Marcin Biernat

Centralne miejsce na wystawie zajęła instalacja przestrzenna projektu Łukasza Pałczyńskiego będąca łącznikiem pomiędzy projektami architektonicznymi, a zabytkowym wnętrzem cerkwi. Składająca się z blisko ośmiuset elementów forma przypominająca topografię Bieszczad została stworzona przy pomocy podstawowych materiałów, nawiązujących do bogactwa naturalnego regionu tj. stali, szkła, kamienia i drewna. Kwadratowe elementy o boku dziesięciu centymetrów zostały zwieszone na cienkich żyłkach, ze specjalnie przygotowanej wcześniej konstrukcji na wysokości 5 metrów, tak aby opadły 1 metr nad ziemią, dokładnie na wysokości brzucha i rąk. Znajdujące się na wyciągnięcie ręki każdego z odwiedzających cerkiew widzów elementy zachęcały do interakcji i wprawiania wiszących z góry elementów w ruch. Całość została nagłośniona, by instalacji można było używać jak instrumentu, którego dźwięki wypełniały wnętrze cerkwi i pozwoliły płynnie przejść do koncertu ambientowej muzyki elektronicznej Tomasza Bednarczyka. Wernisaż dopełniła kolacja pod hasłem „Powrotu do źródeł smaku” przygotowana przez Macieja i Ewy Mimiec, podana na ceramice takich pracowni ceramicznych jak August, Lutumursi, Mleko Living oraz Barbara Turkiewicz.

Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

i

Autor: Archiwum Architektury Kolacja pod gołym niebem. Fot. Krzysztof Nowak

Kolacji pod gołym niebem towarzyszyły dyskusje na temat przyszłości architektury w Bieszczadach. Wiele wniosków wskazywało na to, że dochodzimy do momentu, w którym najważniejszą kwestią nie jest opracowywanie pomysłów na nowe budynki, ale poszukiwanie sposobów na zachowanie tych istniejących. Dodając nową materię do struktury historycznej, podkreślamy jej unikalne piękno. Rewitalizacja nie może być tylko fizyczną, architektoniczną zmianą. Musi być wielowymiarowa. Powinna zmagać się z problemami społecznymi, np. takimi jak rosnąca nierówność w dostępie wydarzeń kulturalnych, między wsiami, a dużymi miastami. Możemy dziś zauważyć w tej kwestii spore napięcie. Podczas, gdy to właśnie wieś posiada bogatą kulturę uwarunkowaną silną tradycją i tożsamością z miejscem. Dzięki temu, współcześnie jest w stanie generować rzeczy bardzo osobliwe i silne w wyrazie. Z drugiej strony rozwój dzisiejszych peryferii oraz wsi uwarunkowany jest czynnikami ekonomicznymi. Kolejne metry kwadratowe bezcennych krajobrazów są konsumowane bez zamysłu, a tym bardziej planów miejscowych.

Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

i

Autor: Archiwum Architektury Projekt hotelu ze spa opracowany przez Weronikę Krygicz

Projekty pokazane na wystawie już na poziomie wybranej przez nas funkcji prezentowały różne stanowiska. Weronika Krygicz zaprezentowała projekt hotelu ze spa, składającego się z sześciu chat zawieszonych na zboczu skarpy nad rzeką. Obiekty te zawierają nawiązania do architektury regionalnej, chociażby w postaci tradycyjnych, lekko przekształconych podcieni, będących przedłużeniem dachu dwuspadowego. Hotel położony jest wśród olsz szarych. Drewno olszy po ścięciu, pod wpływem powietrza przybiera barwę pomarańczową, która jaśnieje na tle szarej kory. Ciepłe wnętrze obiektu kontrastuje z szarym i chłodnym drewnem elewacyjnym. Korzenie olszy wspierają brzeg rzeki. W ten sposób spa stanowi "korzeń"-fundament dla każdej odrębnej części obiektu.

Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

i

Autor: Archiwum Architektury Brama Bieszczad projektu Przemysława Godlewskiego

Przemysław Godlewski zaprojektował Bramę Bieszczad postrzeganą w sposób symboliczny, jako miejsce otwierające się na piękno tych terenów. Część wejściowa zlokalizowana została na osi, według której budowane było całe założenie. Przejściem - bramą jest otwarcie widokowe na część doliny Bystergo, która łączy w sobie najważniejsze elementy bieszczadzkiego krajobrazu: architekturę, wodę, i co najważniejsze góry. Odpowiednie otwarcie zaprasza podróżującego do zatrzymania się w tym miejscu. Projekt zakłada wykorzystanie materiałów dostępnych lokalnie. Drewno - używane od wieków przez różne odłamy kulturowe Bieszczad. Kamień - z kamieniołomów w Rabe, zlokalizowanego nieopodal.

Powrót do źródeł - współczesna architektura i sztuka w Bieszczadach

i

Autor: Archiwum Architektury Dom Pracy Twórczej, projekt Magdaleny Kandyby

Magdalena Kandyba w swoim projekcie dyplomowym przedstawiła pomysł na Dom Pracy Twórczej, będący współczesną interpretacją tego typu miejsc znanych z przeszłości. Założeniem projektu jest stworzenie enklawy, miejsca do pracy i spotkań położonego w malowniczym, niemal dzikim krajobrazie Bieszczad. Przewidywaną grupą użytkowników obiektu są artyści, twórcy wywodzący się z różnych dziedzin, tzw. „wolni strzelcy”. Przyjeżdżają do Domu na dłuższy czas, by w spokoju pracować oraz spędzać czas w towarzystwie równie kreatywnych ludzi w atmosferze „twórczego fermentu”. Dlatego celem było, by Dom budził skojarzenia z ostoją, miejscem odosobnienia, barierą oddzielającą od reszty świata. Z drugiej strony, za jego murami kryje się inny świat, tętniący życiem i twórczą pracą. Na ten świat złożyły się dwa rodzaje przestrzeni - indywidualne, służące odosobnieniu, samotnej pracy i skupieniu, oraz wspólne - służące integracji i wymianie myśli.

Projekt Łukasza Pałczyńskiego

i

Autor: Archiwum Architektury Ośrodek Terytorium Kultury Karpackiej, projekt Łukasza Pałczyńskiego

Ostatni projekt to koncepcja Ośrodka Terytorium Kultury Karpackiej Łukasza Pałczyńskiego. Autor zaproponował stworzenie ośrodka kultury i wypoczynku o charakterze domu, będącego współczesnym ujęciem architektury regionalnej, który składa się z części przeznaczonej na krótki pobyt oraz dłuższy wypoczynek, bądź rezydencję. Pierwsza część to projekt koncepcyjny restauracji bazującej na produktach regionalnych, galerii sztuki podkarpacia oraz sklepu związanego ze specyfiką tych funkcji. Drugą jest projekt zagospodarowania doliny, gdzie zlokalizowane są funkcje noclegowe oraz adaptacja istniejącego domu na siedzibę fundacji Terytoria Kultury, która pełniłaby funkcję mecenatu nad sztuką i produktem regionalnym, a istniejący budynek po dawnym tartaku na zaplecze do prowadzenia warsztatów oraz zajęć terenowych.