i
Znajdujący się blisko katedry Chrystusa Zbawiciela, zaraz nad rzeką Moskwą, niewielki biały budynek instytutu dizajnu i architektury Striełka mieści studia projektowe, otwarte audytorium wykładowe oraz modny bar. Do jego odwiedzenia zachęca umieszczona nad wejściem, stale zmieniająca się, lista aktualnych dyskusji i wykładów o mieście. Pomimo zaledwie dwuletniej działalności, nowa szkoła jest już znana także poza Rosją m.in. dzięki współpracy z Remem Koolhaasem, Harvard Graduate School of Design (GSD) i laboratorium Carlo Rattiego z Massachusetts Institute of Technology.Striełka zajmuje fragment dawnej fabryki czekolady Krasnyj Oktiabr. Gdy recesja zatrzymała plany wyburzenia i przebudowy kompleksu, stał się on nieformalnym i żywiołowo rozwijającym się klastrem przemysłu kreatywnego. Striełka – prywatna instytucja, założona przez sześcioosobowy zespół skupiający doświadczonych architektów, przedsiębiorców i wydawców, doskonale wpisuje się w przedsiębiorczy i artystyczny etos tego miejsca. Celem instytutu było stworzenie centrum progresywnych badań i dyskusji o mieście, funkcjonującego poza tradycyjnym rosyjskim systemem edukacji. Striełka nie jest jedyną nową szkołą zajmującą się problematyką miejską. Na fali rosnącego zainteresowania studiami miejskimi programy dla urbanistów otworzyły m.in. Moskiewska Szkoła Gospodarki czy nowa prywatna szkoła architektury i urbanistyki MARSZ. Striełka ma jednak ambicje zaoferowania studiów w stylu takich instytucji ze światowej czołówki jak londyńskie AA czy kataloński IAAC, co wyróżnia ją spośród konkurencji. Odpowiada temu przyjęta formuła rocznego studium podyplomowego.
Podobnie jak w przypadku Harvard GSD, zajęcia mają formę studia projektowego, a towarzyszą im wykłady i seminaria. Formuła pozwala na prowadzenie krytycznych badań nad problemami miast. Nieortodoksyjny charakter zajęć jest korzystny ze względu na dowolność ich kształtowania, ale z drugiej strony kursy szkoły nie są akredytowane przez rosyjskie Ministerstwo Edukacji. Otwarta formuła pozwala za to na zaangażowanie do nich zaproszonych specjalistów. Współpracownikami Striełki byli zarówno architekci czy urbaniści, jak i szersze grono ekspertów – ekonomiści, socjologowie czy artyści. Przykładem może być współpraca Rema Koolhaasa, prowadzącego studio dotyczące terenów wiejskich (Hinterland), ze znanym rosyjskim socjologiem Aleksanderem Nikulinem. Oferta Striełki jest skierowana do dojrzałych studentów – głównie młodych profesjonalistów, chcących zmierzyć się z problematyką miejską. Jeden z celów funkcjonowania organizacji stanowi bowiem szkolenie nowego pokolenia zawodowców, przygotowanych do sprostania aktualnym wyzwaniom stojącym przed rosyjskimi miastami. Studia w szkole są oferowane bezpłatnie dla kandydatów z kraju i zagranicy, jednak uczestnictwo jest poprzedzone wieloetapowym procesem kwalifikacyjnym. Kryteriami przyjęcia są nie tylko umiejętności projektowe czy kreatywność, ale także, na równi z nimi, umiejętność pracy w zespole.
Ambicjami twórców Striełki jest również zdobycie wiodącego głosu w publicznej debacie o mieście. Strategię szkoły wspiera szereg inicjatyw, w tym stały cykl otwartych letnich wykładów zamykający roczny kurs zajęć projektowych. Oferta ta jest skierowana do decydentów i mieszkańców, a rozmowy skupiają się na kwestiach ważnych dla aktualnej problematyki miejskiej. Otwarcie szkoły i powiązanie debat z praktyką zarządzania miastami ma nie tylko sens jako działanie edukacyjne. Striełka prowadzi także działalność konsultingową, oferując doradztwo dla samorządów, oraz wydawniczą, związaną zarówno z tłumaczeniem zachodnich książek, jak i publikowaniem własnych. Wśród planów wydawniczych Striełki znalazło się tłumaczenie Delirious New York Rema Koolhaasa czy Me++ Williama Mitchella, założyciela MIT Media Lab, czy publikacje prac architekta Terry’ego Cruza. Utrzymanie międzynarodowego profilu szkoły wiąże się także z uczestnictwem w dużych imprezach architektonicznych, m.in. w tegorocznym Biennale Architektury w Wenecji. Funkcjonowanie wystylizowanego baru i restauracji nie tylko wspiera ją finansowo, ale wpisuje się w strategię marketingową bycia modnym miejscem spotkań w sercu Moskwy. To także główna przestrzeń publiczna instytucji, gdzie w jednym miejscu spotykają się studenci, pracownicy, rosyjscy hipsterzy czy moskiewscy bogacze.Obecnie Striełka rozpoczyna trzeci rok działalności. Niestandardowy charakter edukacji i konsekwentnie realizowana strategia sytuowania szkoły w awangardzie ma uczynić z niej swoiste laboratorium miasta. Nie będzie to jednak miejsce przekazywania gruntownej, podstawowej wiedzy o planistycznym czy urbanistycznym rzemiośle – nie jest to ambicją szkoły, unikającej tradycyjnych metod edukacji. Striełka świadomie idzie tropem rewolucyjnej tradycji Bauhausu czy przede wszystkim Wchutemasu, eksperymentując z nowymi kierunkami myślenia o mieście, szkoląc liderów debaty o miejskim dizajnie czy oferując Rosjanom kontakt ze światową architekturą. Formuła ta będzie pewnie ewoluowała wraz z rozwojem szkoły, jednak już dziś warto śledzić, co dzieje się w moskiewskiej fabryce pomysłów na miasto (...).Pełna wersja artykułu ukazała się w miesięczniku „Architektura-murator” nr 12/2012. Nowe informacje o studiach i praktykach studentów architektury za granicą – w dziale KOLUMNY STUDENCKIE Łukasz Pancewicz, architekt-urbanista, członek TUP i ISOCARP, nauczyciel akademicki. Bada kwestie urynkowienia i prywatyzacji polityki miejskiej oraz roli ruchów miejskich. Brał udział w programie stypendialnym Wydziału Planowania na Massachusetts Institute of TechnologyKuba Snopek, absolwent i obecny pracownik Striełki, nauczyciel w studio Another Place
