Białostocka chłodnia przy ul. Baranowickiej 113 powstała w latach 50. XX wieku, jej architektura wykazuje jednak cechy typowe dla przedwojennego modernizmu: osiowa, trójczłonowa fasada z wyższą częścią centralną i niższymi bocznymi ryzalitami, zaokrąglone naroża ryzalitów, szare, szorstkie tynki podzielone gładkimi lizenami, gzymsami i opaskami otworów okiennych, rytmiczne rozstawienie okien, w tym okrągłych i wysokich, wąskich, dzielonych pionowo. Uwagę zwracają również maszt zamontowany na zwieńczeniu osi fasady, a wewnątrz budynku – kielichowe filary wspierające strop. Ze względu na te cechy obiekt stanowi symboliczny łącznik z architekturą okresu międzywojennego (podobny budynek w Gdyni powstał na przełomie lat 20. i 30. XX w.). Surowa forma, żelbeton, z którego został zbudowany, szare, szorstkie tynki i widoczne w materiale odciski szalunku pozwalają z kolei umieścić budynek w szeregu nielicznych w Polsce realizacji brutalistycznych. Położona na peryferiach miasta chłodnia do dziś zachowała pierwotną formę, jej byt jest jednak zagrożony; dla ocalenia i rewitalizacji nieczynnego od kilku lat zakładu niezbędna jest ochrona konserwatorska. Właściciel obiektu planował wyburzenie chłodni, by na opróżnionej działce wprowadzić wielorodzinną zabudowę mieszkaniową. Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku od 2009 roku prowadzi systematyczne działania animacyjne i wydawnicze ukierunkowane na zachowanie i popularyzację zabytków PRL. W ramach tych działań powstał przewodnik po białostockiej architekturze lat 1945-1989 pt. „Ładniej? PRL w przestrzeni miasta”. W 2011 roku Prezydent Białegostoku przyznał fundacji nagrodę za osiągnięcia w zakresie promocji historii miasta. Zaledwie kilka dni temu aktywiści fundacji pisali:Uważamy, że wartość architektoniczna i historyczna tego obiektu powinna być bezwzględnie chroniona. Zabytki Białegostoku, nie tylko te „najnowsze” – takie jak chłodnia, są systematycznie niszczone, często wbrew sprzeciwom mieszkańców. Tymczasem obiekty tego typu mogą być z powodzeniem rewitalizowane, adaptowane do nowych celów, przywracane społeczności, co nie musi kolidować z ich ewentualną komercyjną funkcją. W przypadku ochrony chłodni zbiegają się ze sobą opinia ekspertów – architektów i urbanistów, oraz interes społeczny: wielu mieszkańcom miasta i tworzonym przez nich organizacjom, takim jak nasza, zależy na skutecznych i nowoczesnych działaniach ukierunkowanych na zachowanie lokalnego kulturowego dziedzictwa, którego częścią są obiekty architektoniczne, nie tylko te przedwojenne, ale także późniejsze. Apelujemy do Prezydenta Miasta oraz Radnych Białegostoku o przychylenie się do wysuniętego przez architektów i urbanistów postulatu ochrony zabytkowego budynku chłodni. Apelujemy do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o nadanie chłodni adekwatnego statusu obiektu chronionego Chłodnia wpisana została już do ewidencji zabytków, rozpoczęła się już procedura prowadząca do wpisania obiektu do rejestru zabytków. Na decyzję konserwatora wpłynęła akcja prowadzona przez SARP, Izbę Architektów, TonZ, TUP, a także mieszkańców miasta, którzy złożyli podpisy pod przygotowaną przez członków Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku.
i
