Budynek administracyjny portu w Antwerpii

Budynek Port House w Antwerpii powstał w wyniku nadbudowy i przebudowy dawnej remizy strażackiej na główną siedzibę administracji tutejszego portu. Na powierzchni ok. 13 000 m², pracuje 500 osób, dotychczas przebywających w różnych budynkach zlokalizowanych w całym mieście. Decyzja o rozpoczęciu inwestycji zapadła w 2007 roku, gdy okazało się, że funkcjonujące od lat 90. biura są zbyt małe. Z 12 kilometrami doków Antwerpia jest drugim co do wielkości handlowym portem w Europie, obsługującym rocznie 15 000 statków i 60 000 barek śródlądowych. W związku z funkcjonowaniem portu bezpośrednie zatrudnienie ma 60 000 osób, a dodatkowo 150 000 miejsc pracy jest utworzonych pośrednio.

Na teren inwestycji wybrano dok Kattendijk w północnej części śródmieścia. Dzięki lokalizacji w pobliżu linii brzegowej, prace budowlane mogły być prowadzone częściowo z wody – zarówno materiały budowlane, jak i wielkie stalowe elementy konstrukcyjne transportowano barkami. W związku z realizacją na potrzeby rozwijającego się portu nowej, odpowiednio wyposażonej kubatury, istniejącemu budynkowi remizy strażackiej, którego architektura nawiązuje do stylu rezydencji hanzeatyckich, groziła rozbiórka, dlatego w warunkach konkursu na nową siedzibę administracji zorganizowanym przez departament architektury Regionu Flamandzkiego zapisano konieczność jego zachowania. Poza tą wytyczną nie określono dokładnej lokalizacji nowej bryły.

Wszystkie pięć prac zakwalifikowanych do drugiego etapu konkursu zakładało nadbudowę historycznego obiektu. Projektanci dokonali dokładnej analizy miejsca, nawiązali układem nowej zabudowy do osi północ-południe, równoległej do podłużnej osi doku, i wyeksponowali fasady dawnego budynku poprzez ujednolicenie elewacji nadbudowy. Pomysł nowej, wyrazistej architektonicznie kubatury nawiązywał do niezrealizowanego projektu potężnej wieży, która miała wieńczyć gmach straży pożarnej. Pięciokondygnacyjna bryła nadbudowy ma 111 m długości, 24 m szerokości i 21 m wysokości.

Nawiązuje do geometrii kadłuba statku, jednocześnie elewacja jest pofalowana, dzięki czemu odbija zmieniające się światło dzienne, upodabniając się do migoczącej powierzchni wody. Zbudowano ją z elementów trójkątnych, co pozwoliło na zaprojektowanie bryły o miękkim kształcie i na łagodne przejście między jej płaską częścią południową do pofalowanej części północnej. Niektóre elementy są przezroczyste, inne kolorowe, zapewniają odpowiednią ilość światła dziennego przy jednoczesnym zachowaniu odpowiednich warunków komfortu cieplnego w pomieszczeniach. Zróżnicowanie wyglądu powoduje, też rozbicie masywnej bryły, a obiekt przypomina nieco diament, z których szlifowania Antwerpia słynie od wieków.

Konstrukcja

Stalową konstrukcję nośną budynku wykonano w sześciu częściach nie cięższych niż 400 ton, złożonych w montażowni poza placem budowy, i przetransportowano na miejsce inwestycji drogą wodną, po czym osadzono za pomocą specjalnego żurawia Terex CC6800. Łączny czas produkcji i montażu każdego z elementów nie przekraczał miesiąca. Prefabrykaty łączono ze sobą za pomocą spawania. Tolerancje wykonawcze dla wszystkich części konstrukcji ustalono na 30 mm.

Konstrukcję przekrycia atrium stanowią spawane teowniki o różnych wysokościach, środniku o szerokości 15-50 mm, pasach dolnym i górnym o wymiarze 110/50 mm. Na elementach nośnych zamocowano profile o szerokości 110 mm tworzące ramy paneli szklanych. Podparcie zadaszenia na ścianach istniejącego budynku zrealizowano poprzez wieniec z profilu rurowego, na którym z jednej strony opierają się belki zadaszenia, a z drugiej zamocowane są cieńsze belki stalowe, oparte na ścianie murowanej w rozstawie odpowiadającym podziałom historycznej elewacji.

Konstrukcja trzech górnych kondygnacji została wykonana z trzech głównych kratownic stalowych o wysokości od 12 do 16 m i wadze 160-190 ton. Podwieszono do nich konstrukcję dolnej kondygnacji nadbudowy (szósta kondygnacja budynku). Środkowa kratownica jest płaska, boczne (wspierające wschodnią i zachodnią ścianę zewnętrzną) są pofałdowane zgodnie z projektem architektonicznym elewacji. Na poziomie 7 kondygnacji i dachu wprowadzono płaskie kratownice poziome jako usztywnienie wiatrowe.

Długość całej konstrukcji wynosi 105 m, szerokość dochodzi do 25 m. Kratownice zbudowano z elementów ze stali klasy S355, wykorzystując profile HEA/B/M800 do budowy pasów, oraz dwuteowych HD400 do budowy słupów i stężeń diagonalnych. Ściany szczytowe – północna i południowa – zgodnie z zamierzeniem projektantów, pozostały otwarte, co bardzo utrudniało powiązanie zakończeń trzech głównych kratownic konieczne dla usztywnienia całej konstrukcji. Ostatecznie, zamiast łączyć końce kratownic wprowadzono cztery kratownice poprzeczne ukryte w nadbudowanej kubaturze.

Stropy nowej części są kompozytowe, z betonu wylewanego na płytach trapezowych opartych na stalowych belkach ażurowych.

Łączny ciężar konstrukcji stalowej wynosi 1500 ton. Przenoszą go trzy podpory. Od strony południowej jest to żelbetowy filar mieszczący ewakuacyjną klatkę schodową, zwieńczony kratownicą Vierendeela przejmującą napór wiatru. Od strony północnej jest to filar mieszczący pion komunikacyjny z windą towarową i klatką schodową. Razem z konstrukcją obudowanej kładki o rozpiętości dochodzącej do 32 m filary te tworzą żelbetową ramę, dodatkowo spiętą pod poziomem terenu żelbetową belką przechodzącą przez podziemie południowego skrzydła budynku historycznego i przejmującą siły poziome. Trzecią podporę stanowi grupa czterech pochylonych stalowych kolumn o długości dochodzącej do 46 m wykonanych ze stali grubości 45 mm.

Fundamenty stanowią zespoły pali o długości dochodzącej do 14,5 m, zwieńczone żelbetową płytą o wysokości całej drugiej kondygnacji podziemnej.

Dyspozycja funkcjonalna

Dziedziniec dawnej straży nakryto przeszklonym zadaszeniem i przekształcono w hol recepcyjny, z którego można się dostać do biur w nowej kubaturze za pomocą pionów klatkowo-windowych zlokalizowanych w charakterystycznej konstrukcji przypominającej ogromny filar i stanowiącej jeden z głównych elementów konstrukcyjnych. Nad poziomem dachu istniejącego budynku i pod spodem nowej kubatury piony komunikacyjne połączone są obudowaną kładką pełniącą również funkcję tarasu widokowego.

Na górnych piętrach budynku historycznego i na dolnych kondygnacjach nadbudowy zlokalizowano funkcje związane ze wspólnym spędzaniem czasu: restauracje, sale konferencyjne, audytorium. Pozostałe kondygnacje przeznaczono na biura w układzie open space.

Rozwiązania ekologiczne

Projekt spełnia wymogi konieczne do uzyskania certyfikatu BREEAM (poziom Very Good). Ogrzewanie i chłodzenie zapewniają gruntowe pompy ciepła (ponad 100 wierceń na głębokość 80 m). W budynku istniejącym zastosowano belki chłodzące, a w nowym – sufity chłodzące. Nowoczesne wyposażenie pomieszczeń sanitarnych (czujniki ruchu, systemy niewykorzystujące wody) pozwala zmniejszyć zużycie wody, a automatyka kontrolująca natężenie światła dziennego – zużycie prądu potrzebnego. W obrębie terenu inwestycji zlokalizowano 25 miejsc postojowych dla samochodów elektrycznych i 190 dla rowerów.