Radiostacja Gliwice w nowej odsłonie! Modernizacja zabytkowego kompleksu i nowa wystawa

Nazwa obiektu	Modernizacja kompleksu Radiostacji Gliwice
Autorzy	Nizio Design International
Inwestor	Muzeum w Gliwicach

Wzniesiona w latach 30. drewniana wieża Radiostacji Gliwice wraz z przylegającym do niej budynkami i parkiem jest jednym z najważniejszych zabytków aglomeracji. Jest wpisana  na krajową listę Pomników Historii, znajduje się na Europejskim Szlaku Techniki i Dziedzictwa Przemysłowego, a obecnie prowadzone są starania o umieszczenie jej na tzw. narodowej liście informacyjnej, co stanowi pierwszy krok do wpisania zabytku na światową listę UNESCO. W tym wyjątkowym miejscu planujemy zorganizować jeden z ważniejszych w kraju ośrodków muzealno-edukacyjnych tematycznie związanych z II wojną światową. Zwrócimy szczególną uwagę na katastrofalne w skutkach decyzje natury politycznej, na instrumentalne wykorzystywanie mediów do dezinformowania i manipulowania, na odpowiedzialność za dokonywane przez każdego z nas wybory i nieodwracalne skutki zacierania granicy między dobrem a złem. Chcemy także w inspirujący sposób opowiadać o dramatycznej historii mieszkańców Gliwic i regionu w XX wieku, zwłaszcza w okresie dwóch totalitaryzmów. Nasze przedsięwzięcie będzie największą od wielu lat inwestycją w obszarze gliwickiej infrastruktury związanej z dziedzictwem kulturowym – mówi Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach.Projekt modernizacji kompleksu Radiostacji Gliwice opracowało biuro Nizio Design International. Zakłada on rewitalizację trzech budynków uzupełnionych o nowo projektowaną część podziemną. Zmiany w historycznym zespole ograniczone są do niezbędnego minimum. Centralnie położony obiekt, czyli dawny budynek nadajnika, zyska taras widokowy. Udostępnione zostaną też przestrzenie podziemne, w których znajdzie się główna część specjalnie zaprojektowanej wystawy stałej. Dwa pozostałe obiekty, uprzednio budynki mieszkalne, będą poddane niewielkiej przebudowie. Jeden z nich ma pełnić funkcje hotelowe, w drugim ulokowane zostaną m.in. główny hol wejściowy, przestrzenie edukacyjne i magazynowe, kawiarnia oraz studio nagrań. Aranżując przestrzeń wystawy, projektanci z Nizio Design International uważnie przyjrzeli się architekturze zabudowań Radiostacji i jej zachowanemu do dziś wyposażeniu. Zainspirowali się też utrwalonym na zdjęciach czy filmach industrialnym krajobrazem Górnego Śląska pierwszej połowy XX wieku. Czerń blachy tworzy aurę niepokoju, a przenikające przez perforacje światło dodatkowo buduje niepokojący światłocień rodem z filmów noir. Z surowością blachy skontrastowaliśmy delikatność szkła. Jego przejrzystość reprezentuje nienamacalny sygnał radiowy. Efemeryczny materiał w połączeniu z grą światła ukształtuje wizualną interpretację dźwięku, symbolizującego nie tylko rozwój radiofonii na Górnym Śląsku, ale także polityczną walkę w eterze między Polakami a Niemcami – mówi Mirosław Nizio. Oparcie projektu wystawy na silnych kontrastach spotęguje wrażenie tajemnicy, którą owiane były okoliczności przebiegu tzw. prowokacji gliwickiej. Projekt wystawy stałej powstał w oparciu o scenariusz wypracowany przez historyków i badaczy regionu. Idąc przez kolejne galerie, zwiedzający będą uczestniczyć w demaskowaniu manipulacji nazistowskiej propagandy, odkrywać przyczyny i przebieg prowokacji. Scenariusz nowej wystawy muzealnej obejmuje warstwę historyczną, techniczną i fabularną. Warstwa techniczna związana będzie z pierwotną funkcją i zasadami działania Radiostacji Gliwice, wyeksponuje specyfikę unikalnego zabytku techniki radiowej, okoliczności jego powstania i zasady działania. Część historyczna przedstawia kontekst, tło oraz najważniejsze zagadnienia polityczne związane z tym miejscem oraz wydarzeniami, które doprowadziły do prowokacji gliwickiej i wybuchu wojny. Utworzą ją bloki tematyczne: konflikt polsko-niemiecki o Górny Śląsk po I wojnie światowej i podział regionu, radiofonia na polskim i niemieckim Górnym Śląsku, Niemcy i niemiecki Górny Śląsk w czasach nazistowskich, prowokacja gliwicka i pamięć o niej. Warstwa fabularna przybliży dramatyczny przebieg zorganizowanej przez służby specjalne III Rzeszy akcji dywersyjnej nazywanej prowokacją gliwicką”, która doprowadziła do śmierci Franciszka Honioka, niewinnej ofiary politycznego mordu – mówi dyrektor Grzegorz Krawczyk.

Narrację wystawy budowaliśmy układając kolejne fakty historyczne niczym puzzle – opowiada Mirosław Nizio. Wkraczając w przestrzeń ekspozycji, zwiedzający skonfrontują się z ogromem zniszczeń wywołanych przez II wojnę. Galeria pierwsza będzie przypominać labirynt prowadzący ulicami zrujnowanych miast. Stalowe ściany staną się tłem dla grafik i dynamicznego mappingu. A w stanowiskach multimedialnych pojawią się materiały filmowe i fotograficzne. Poznając fragmenty zeznań z procesu norymberskiego, zwiedzający po raz pierwszy usłyszą o Alfredzie Naujocksie, który był głównym wykonawcą prowokacji gliwickiej.

Galerię drugą wypełni system przesuwnych paneli skrywających eksponaty, wielkoformatowe fotografie, monitory oraz lightboxy. Widzowie będą musieli samodzielnie odkryć pewne treści, by poznać historię. Atmosferę wnętrza zbuduje kontrast światła i cienia, bieli i czerni. Dominującym motywem będą różne twarze Naujocksa z plakatu do filmu o prowokacji „Der Fall Gleiwitz”. Opowiemy widzom, jak prowokacja funkcjonowała w zbiorowej pamięci i kulturze masowej po 1945 roku, jak była przedstawiana w literaturze, kinie, reportażach czy komiksach. Zaprezentowane materiały i sam sposób prezentacji, ujawnią manipulatorski mechanizm propagandy, który rozpowszechniał fake newsy i sprawił, że zbrodniarz stał się niemal celebrytą – wyjaśnia Mirosław Nizio.

Galeria trzecia wprowadzi zwiedzających w kontekst dziejów Górnego Śląska i wydarzeń kluczowych dla regionu i tożsamości mieszkańców, jak traktat wersalski i powstania śląskie. Artefakty trafią m.in. do pionowych ekspozytorów zbudowanych na wzór elementów wyposażenia fabrycznego, a z głośników dobiegać będą odgłosy pracującej fabryki i miejski gwar. Kolejnym etapem narracji będzie poznanie Górnego Śląska w okresie międzywojnia.

Centralnym  punktem galerii czwartej ma być monumentalna, wrażeniowa instalacja artystyczna w formie świetlnej kompozycji symbolizującej fale radiowe. Instalacja będzie metaforą wielowarstwowej i wielowątkowej historii Śląska oraz roli radia jako medium wpływającego na życie, relacje społeczne oraz polityczne podzielonego regionu.

Galeria piąta ukaże hitlerowskie Niemcy w latach 1933-1939 i to zdeterminuje zastosowane tu środki plastyczne. Scenografia nawiąże do stylistyki nazistowskiej architektury, oprawy masowych zgromadzeń. Dominującym motywem kolorystycznym będzie tu krwawa czerwień. Pojawią się kadry z filmów Leni Riefenstahl oraz dźwięki propagandowych i wiecowych przemówień. Kompozycja architektoniczna przestrzeni oraz narzucony kierunek zwiedzania staną się tym samym metaforą opresji i braku wyboru – podkreśla Mirosław Nizio.

Galeria szósta to kulminacja ścieżki historycznej w podziemnej części ekspozycji. Szerszy kontekst wydarzeń w Gliwicach zostanie tu zasygnalizowany w dwutorowej opowieści. W ciemnej kolorystyce, atmosferze grozy i zbrodni ukazany będzie proces przygotowania prowokacji pod wodzą Naujocksa. W jasnych, pełnych naturalnego światła przestrzeniach zwiedzający poznają historię bohatera, Franciszka Honioka.

W galerii siódmej projektanci kontynuują opowieść o przebiegu prowokacji. Sala z urządzeniami nadawczymi oraz znajdująca się za przeszkloną ścianą maszynownia będą możliwie najwierniej odtwarzały stan tych przestrzeni z czasów prowokacji. Aranżacja przestrzeni uzmysłowi zwiedzającym, że znajdują się w miejscu, gdzie rozgrywały się kluczowe historyczne momenty i pozwoli zaobserwować prawdziwy przebieg wydarzeń oraz odczuć towarzyszące mu emocje. Zastosowanie technologii AR pozwoli na przeżycie momentu prowokacji niemal w czasie rzeczywistym – mówi Mirosław Nizio. Dodatkowa wielokanałowa projekcja na przeszklonej ścianie maszynowni uporządkuje wiedzę. Uzupełnieniem tej warstwy narracji będzie ścieżka techniczna, a na niej oryginalne instalacje, artefakty, interaktywne monitory i szuflady z opisami oraz rysunkami urządzeń i budynku.

Newsletter „Architektury-murator”co tydzień nowa porcja najświeższych architektonicznych newsów z Polski i ze świata!

ZAPISZ SIĘ