Biennale Wenecja 2025. Mamy zdjęcia! Zobacz, jak wygląda Polski Pawilon na Biennale Architektury. To „czułe spojrzenie na rytuały”

Spis treści

1. Biennale Wenecja 2025. Dziś otwarcie Polskiego Pawilonu. Co w środku?
2. Autorzy sięgnęli po rytuały związane z architekturą
3. To oni zaprojektowali tegoroczny Pawilon Polski

Biennale Wenecja 2025. Dziś otwarcie Polskiego Pawilonu. Co w środku?

W Pawilonie Polskim można już oglądać wystawę "Lary i Penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze". Ekspozycja jest efektem pracy interdyscyplinarnego zespołu w składzie: architekt Maciej Siuda, artyści Krzysztof Maniak i Katarzyna Przezwańska oraz historyczka architektury Aleksandra Kędziorek. Polska uczestniczy w Biennale Architektury od 1991 roku, prezentując wystawy we własnym pawilonie, którego budowa została sfinansowana przez polski rząd w latach 30. XX wieku.

Czytaj także: Biennale w Wenecji 2025. Architektura-murator jest na miejscu. Co będzie się działo na Biennale Architektury? Zapowiedź

Tegoroczna wystawa w Pawilonie Polskim koncentruje się na podstawowej funkcji architektury – zapewnianiu schronienia. Od zawsze budynki miały chronić ludzi przed zagrożeniami: pogodą, katastrofami naturalnymi czy wojną. Obecnie, w kontekście zmian klimatycznych i napiętej sytuacji międzynarodowej, pytanie o to, czy architektura potrafi realnie zwiększać nasze bezpieczeństwo, staje się szczególnie istotne. 

Autorzy sięgnęli po rytuały związane z architekturą

Autorzy wystawy przyjrzeli się temu zagadnieniu z dwóch perspektyw. Z jednej strony analizują przepisy i rozwiązania techniczne – budowlane, przeciwpożarowe czy dotyczące BHP. Z drugiej strony zwracają uwagę na zwyczaje i rytuały obecne w polskiej kulturze, które mają dawać ludziom poczucie kontroli i bezpieczeństwa. Wystawa pokazuje, że racjonalne i emocjonalne podejście do bezpieczeństwa często się ze sobą łączą i wzajemnie uzupełniają.

Czytaj także: Biennale Wenecja 2025. Opowieść o czasie przyszłym. Tak prezes Fundacji Biennale di Venezia, Pietrangelo Buttafuoco, otworzył wydarzenie

Jak mówi Aleksandra Kędziorek:

Lary i penaty to bóstwa, które w starożytnym Rzymie opiekowały się domowym ogniskiem. Odniesienie do nich jako gwaranta domowego bezpieczeństwa zachowało się w wielu językach, więc (...) nawiązujemy do nich jako do pewnego uniwersalnego kodu, wywodzącego się z tradycji antycznej.

Do rytuałów związanych z architekturą włączono m.in. podkowę wieszaną nad progiem, mającą przynosić szczęście mieszkańcom, gromnicę – świecę używaną do ochrony domu podczas burzy, a także wiechę – wieniec zawieszany na budynku podczas budowy, który ma zapewnić pomyślny przebieg dalszych prac. Tak mówi o niej w rozmowie z Arturem Celińskim Katarzyna Przezwańska:

"[Wiecha] pojawia się już w XIV wieku i wywodzi się z przekonania, że w drzewach mieszkają istoty. Wierzono, że gdy używa się gałązek i liści z tych drzew, to te istoty przekazują swoją moc budynkowi właśnie poprzez wiechę. Miały w ten sposób go chronić. Taki jest przekaz, że stąd się to wzięło. Potem ten zwyczaj ewoluował – zaczęto dodawać narzędzia. My też na pewno coś od siebie dołożymy."

W trakcie rozmowy Maciej Siuda odnosi się także do prywatnego podejścia zespołu do tego typu wierzeń:

"Można to ująć jako próbę czułego spojrzenia na użytkowników. To znaczy: te rzeczy, które nazwałeś zabobonami – a słowo ‘zabobon’ często ma negatywne konotacje, sugerujące, że coś nieracjonalnego jest z definicji głupie – my chcemy potraktować inaczej. Nasza propozycja to właśnie takie czułe spojrzenie na wewnętrzne potrzeby człowieka, które dają mu poczucie bezpieczeństwa. I jednym z narzędzi do budowania tego poczucia bezpieczeństwa jest sprawczość."

To oni zaprojektowali tegoroczny Pawilon Polski

Aleksandra Kędziorek (ur. 1987) – historyczka sztuki, kuratorka, redaktorka, absolwentka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego i CuratorLab na Konstfack University of Arts, Crafts and Design w Sztokholmie. Pracuje na pograniczu architektury, designu i sztuk wizualnych, zarówno w instytucjach, jak i niezależnie.

Krzysztof Maniak (ur. 1990) – absolwent Wydziału Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, obronił doktorat w 2018 roku, pracuje w Katedrze Zjawisk Sztuki Intermediów na tej uczelni. Jego praktyka artystyczna opiera się na działaniach w krajobrazie ― to najczęściej dyskretne, proste gesty i interakcje z przyrodą.

Katarzyna Przezwańska (ur. 1984) – absolwentka Wydziału Malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autorka rzeźb, interwencji architektonicznych, instalacji, obrazów, w których często wykorzystuje naturalne materiały: skały, minerały i rośliny. W swoich pracach odnosi się do przyrody i do architektury, łącząc oba te obszary w dążeniu do poprawy jakości ludzkiego życia i uczynienia swojej sztuki użyteczną.

Maciej Siuda (ur. 1983) – architekt i projektant, absolwent Wydziału Architektury i Urbanistyki, Politechniki Wrocławskiej. Działa na styku architektury, nauk humanistycznych i sztuki. Interesuje go łączenie badań z praktyką, eksperyment, potencjał współpracy, praca na pierwotnych i materialnych narzędziach architekta (makieta, rysunek, próbka) w zestawieniu z niematerialnością idei, a także zmiana skali.