Przede wszystkim luksusowo. W powietrzu perfumy, dookoła importowane marmury - tak wygląda pierwsza galeria handlowa Warszawy

Spis treści

1. Centrum Handlowe Panorama w Warszawie. Zewnątrz "łazienka", wewnątrz powiew zachodu
2. "Panorama" to dziś dobro kultury współczesnej
3. Zmarł Tadeusz Katner, współautor wnętrz

Centrum Handlowe Panorama w Warszawie. Zewnątrz "łazienka", wewnątrz powiew zachodu

Najpierw stał tu biurowiec typu Lipsk. W latach 1990-1993 zaadaptowano go pod obiekt handlowy o wdzięcznej nazwie "Bazar-Supermarket". Za projekt odpowiadał zespół z firmy APAR-WADECO - Tadeusz Szumielewicz, Stanisław Chrzanowski, Mirosława Koczan i Marta Pawlica. Jeszcze przed otwarciem nazwę zmieniono na "Panoramę" - za inspirację posłużyła winda panoramiczna, w którą wyposażono centrum handlowe. Pierwsza taka w Polsce.

Zobacz także: Przyjrzyjcie się dobrze - tak znika cały styl architektoniczny w Polsce

Prosta "łazienkowa" fasada nie zapowiada tego, co dzieje się w środku. Chłodna bryła wyłożona białymi kaflami, uzupełniona wykuszami-"kryształami" ze szkła wprawionego w niebieskie ramy. Na szczycie - dynamiczny neon. Wnętrze to inny świat - przypomina luksusowe foyer amerykańskich biurowców z przełomu lat 80. i 90. Pozbawione kiczu, wyposażone w mosiężne elementy, lustrzane kaskady ruchomych schodów (jadących tylko do góry), egzotyczną roślinność i fontannę poprowadzoną od parteru aż po sufit, oswaja z architekturą okresu przemiany, z którą w Polsce mamy raczej trudną relację.

Panuje tu cisza zakłócona tylko cichą relaksacyjną muzyką i szumem wody. W powietrzu unoszą się delikatne perfumy.

Czas transformacji sprzyjał rozmachowi. Lustrzane tafle zajmują tu aż 1200 m²; gdzie się dało, uzupełniono je kamieniem. W Gazecie Wyborczej wyliczano:

Brunatny multi color z Indii, fioletowy paradiso z Brazylii, czarny nero z Afryki Południowej, beżowy marmur z Morawicy, granit ze Strzegomia, onyks z Afganistanu.

"Panorama" to dziś dobro kultury współczesnej

30 lat później wokół kamieni będzie się toczyć architektoniczny spacer po Panoramie. Razem z Aleksandrą Stępień-Dąbrowską, autorką książki o warszawskim pomo i architekturze transformacyjnej Jakby luksusowo. Przewodnik po architekturze Warszawy lat 90, poprowadzi go Dawid Błaździewicz - geolog.

Panorama od samego początku miała być luksusowa - pierwsza w kraju galeria handlowa z prawdziwego zdarzenia przeznaczona była dla klientów wybierających droższe marki. Zawężenie "targetu" sprawiło jednak, że próżno szukać tu tłumów znanych z innych centrów handlowych. Do dziś w galerii urzędują luksusowe marki - jest ich ok. 90. Tyle samo jest współwłaścicieli galerii.

Ostatnie lata budynku to dywagacje o zastąpieniu go wieżowcem, braku parkingu i oczywiście wartości estetycznej. W 2023 roku CH Panorama znalazła się na zaktualizowanej liście dóbr kultury współczesnej Warszawy, co oznacza objęcie ją jako-taką ochroną konserwatorską.

Realizacje lat 90. i postmodernizm w architekturze zyskują coraz większe grono obrońców, głównie wśród młodszych pokoleń - tak jak w przypadku ochrony architektury powojennej symbolem stał się wyburzony dworzec w Katowicach, tak w przypadku architektury okresu transformacji momentem przełomowym było wyburzenie wrocławskiego Solpolu, swoją drogą również wpisanego na listę dóbr kultury.

Zmarł Tadeusz Katner, współautor wnętrz

SARP poinformował, że 2 lutego 2025 roku zmarł architekt Tadeusz Feliks Katner, współautor spektakularnych wnętrz CH Panorama. Warszawska Wyborcza przypomniała w 2010 roku jego wypowiedź z czasów realizacji:

Wnętrza pizzerii robiłem do późna w nocy. Myślałem, że jestem we Włoszech. Kiedy wychodziłem, robotnicy powiedzieli mi "do widzenia". Zdumiałem się, skąd znają polski. I nagle dotarło do mnie, że jestem w Warszawie.

Architekt zmarł w Mediolanie.

Źródła: Aleksandra Stępień-Dąbrowska, Jakby luksusowo. Przewodnik po architekturze Warszawy lat 90. wyd. NIUiA (2021), iwaw.pl, wyborcza.pl, SARP

Zobacz także: Blok z willą na dachu - jak w latach 90. powstał słynny "potworek" Jastrzębia-Zdroju? Po 30 latach może przestać istnieć