Modernistyczne Kowno powstało, gdy miasto przez 20 lat było stolicą Litwy. Teraz jest na liście UNESCO

Spis treści

1. Architektura optymizmu. Modernistyczne Kowno 1919-1939 na liście UNESCO
2. UNESCO Litwa. Co jeszcze jest na liście?

Architektura optymizmu. Modernistyczne Kowno 1919-1939 na liście UNESCO

W czasach międzywojennych, gdy Kowno służyło za tymczasową stolicę Litwy, powstawała tu wspaniała architektura w duchu modernizmu. Marynistyczne nawiązania w postaci okrągłych okien i obłości balkonów każdemu wrażliwemu na architekturę przypomną pewnie charakterystyczne kamienice Gdyni, a monumentalne bryły budynków użyteczności publicznej z kolumnami i licznymi ornamentami - krakowską architekturę Adolfa Szyszko-Bohusza. 

Zobacz także: UNESCO nie dla Gdyni. Przynajmniej nie w tym roku. Decyzja Komitetu Światowego Dziedzictwa odłożona

Zarówno Gdynia, jak i Kraków doczekały się swoich szlaków architektury modernistycznej - zarówno w formie przewodników, jak i wielu wydarzeń i spacerów. W Kownie również utworzono taki szlak - w punktach informacyjnych można odebrać mapę z zaznaczonymi "najdorodniejszymi okazami" kowieńskiej moderny. Powstała również wersja internetowa z mapą interaktywną, logotypami budynków i krótkimi opisami. W jednej z willi działa też Muzeum Art Deco - na co dzień prywatne mieszkanie umeblowane jest wyłącznie autentycznymi modernistycznymi meblami i akcesoriami. Można je zwiedzić po uprzednim umówieniu się.

Dużą część z modernistycznych pereł Kowna (wraz z adresami, architektami i rokiem powstania) zebraliśmy w galerii. Projektowali je architekci litewscy - w przeciwieństwie do Wilna, gdzie budynki z tego czasu siłą rzeczy tworzyli w większości architekci polscy (np. Romuald Gutt). Tymczasowość stolicy Litwy hamowała początkowo budowę większych gmachów, ale i domów prywatnych. Inwestycje rozpędziły się w latach 30. Na potęgę stawiano szkoły, powstawały teatry, banki, kasy oszczędności oraz kamienice i wille. Modernistyczne gmachy w Kownie projektowano z charakterystycznym pionowym rytmem okien.

Kowieński szlak modernizmu to nie tylko budynki - do dziś w mieście zachował się funikular czyli kolej linowo-terenowa na Aleksocie (Aleksoto funikulierius) z 1935 roku. 

UNESCO Litwa. Co jeszcze jest na liście?

Architektura międzywojenna Kowna to piąty i najnowszy punkt na liście. Jakie obiekty znalazły się tam wcześniej?

• Zabytkowe stare miasto w Wilnie;
• Mierzeja Kurońska, którą Litwa współdzieli z Rosją;
• stanowisko archeologiczne w Kiernowie - liczące sobie ok. 10 tysięcy lat pozostałości po zabudowaniach miejskich. 200 hektarów historii można zobaczyć zaledwie 35 kilometrów od Wilna;
• Południk Struvego - jeden z punktów pomiarowych, które w XIX wieku ustawiono w dziesięciu krajach, dzięki czemu istotnie poszerzono wiedzę o kształcie i wymiarach Ziemi. Badania prowadził astronom Friedrich Georg Wilhelm Struve.

Zobacz także: Osiedle TOR na Grochowie. Bloki solidne niczym schrony były odpowiedzią na potężny kryzys mieszkaniowy w Warszawie