Instytut Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen im. Józefa Rotblata na placu Piłsudskiego w Warszawie to projekt Krzysztofa Wodiczko i Jarosława Kozakiewicza. Ten pierwszy to artysta i teoretyk sztuki, który w swoich pracach wielokrotnie poruszał temat wojny i pokoju. Drugi znany jest z prac z pogranicza sztuki i architektury. W 2006 roku reprezentował Polskę na 10. Biennale Architektury w Wenecji, gdzie zaprezentowano projekt "Transfer", zakładający budowę sieci uniesionych nad ziemią pasaży, ułatwiających pieszym poruszanie się po Warszawie.
Celem projektu powstałego w wyniku współpracy obu artystów jest pobudzenie refleksji nad kultem walki zbrojnej i sposobami upamiętniania wojen. Praca obejmuje wizję architektoniczną instytucji na placu Piłsudskiego w Warszawie oraz analizę tradycji zaangażowania sztuki w gloryfikację wojny. Punktem wyjścia jest analiza ikonografii pomników odzwierciedlających ideologie, wedle których historia postrzegana jest wyłącznie w kategoriach walk, zwycięstw i klęsk.
Siedzibę instytutu usytuowano na osi saskiej, w sąsiedztwie Grobu Nieznanego Żołnierza, miejscu kluczowym dla kształtowania zbiorowej pamięci Polaków. Oś przestrzenna instytutu przybiera formę pasażu położonego poniżej poziomu placu i prowadzącego do Grobu Nieznanego Żołnierza. Wszystkie przestrzenie funkcjonalne i infrastrukturę usytuowano koncentrycznie pod powierzchnią placu Marszałka Józefa Piłsudskiego. Zgodnie z koncepcją autorów budynek miałby pomieścić m.in. salę z repliką Okrągłego Stołu poświęconą debatom, Salę Działaczy Pokoju upamiętniającą osoby, które otrzymały Pokojową Nagrodę Nobla, Strefę Badań Naukowych, Strefę Edukacyjną oraz Strefę Kultury przeznaczoną do organizacji wystaw. Centralny punkt zaznaczono drzewem, które wskazuje także wejście główne do budynku.
Działalność instytutu mogłaby się odbywać równolegle z oficjalnymi wydarzeniami na placu. Koegzystencję dotychczasowych sposobów upamiętniania wojen - marszów, defilad i zgromadzeń, oraz nowych - utożsamianych przez działalność instytutu, podkreśla podnośnia - wydzielona część pasażu, która w położeniu górnym połączy północną i południową część placu.
Projekt można oglądać w ramach wystawy w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki do 27 listopada 2016 roku.
i
