Pomysłodawczynią budowy Muzeum Piłsudskiego w Sulejówku jest córka marszałka Jadwiga Jaraczewska (1920-2014). W latach 90., wkrótce po powrocie do Polski z emigracji, wraz z siostrą Wandą Piłsudską (1918-2001) powołała fundację i rozpoczęła starania o odzyskanie przedwojennej posiadłości. Pięciomorgowa działka z drewnianym domem należała do rodziny od 1921 roku. Dwa lata później ze składek legionistów i peowiaków w pobliżu budynku wzniesiono murowaną willę Milusin według projektu Kazimierza Skórewicza – dar Komitetu Żołnierza Polskiego dla marszałka. Piłsudscy mieszkali tam do 1926 roku. Później przeprowadzili się do Warszawy, ale do Sulejówka wielokrotnie przyjeżdżali na odpoczynek. W 2000 roku władze miasta przekazały fundacji dworek Milusin, a następnie tzw. Drewniak.
i
Umowę w sprawie utworzenia muzeum i prowadzenia go jako wspólnej instytucji przez fundację i ministerstwo kultury podpisano 10 listopada 2008 roku. Zapisano w niej m.in. że zadaniem placówki będzie zaprojektowanie, budowa i wyposażenie nowego muzeum o powierzchni użytkowej ok. 5000 m2, a większość środków na realizację zapewni specjalnie uchwalony wieloletni program rządowy. Koncepcję budynku opracowali: wnuk marszałka i pierwszy dyrektor muzeum architekt Krzysztof Jaraczewski oraz Radosław Kacprzak. Zakładała ona ukrycie większej części kubatury pod ziemią. Na powierzchni zaplanowano dwie połączone ze sobą sześcienne bryły o wysokości 12 metrów, mieszczące m.in. salę wielofunkcyjną, strefę obsługi gości oraz biura. Naszym dążeniem było przede wszystkim kreowanie miejsca i przestrzeni. Zastosowaliśmy geometrię kwadratu głównie z powodu prostoty, kompaktowości rzutu i wynikającej z tego odczucia mniejszej skali w odbiorze z poziomu terenu. (...) Trzeba jednak uwzględnić, że przedstawione w koncepcji kubiki są w tej chwili pozbawione projektowanego dopiero kontekstu zieleni, która, zakrywając zewnętrzne bryły budynków, stanowi integralną część kompozycji przestrzennej. Mam nadzieje, że zieleń wydobędzie dominującą wobec formy rolę przestrzeni zewnętrznych sytuowanych pomiędzy bryłami. Natomiast formy wywoływać będą wrażenie prostoty i siły – mówił Krzysztof Jaraczewski w rozmowie z Bohdanem Paczowskim („A-m” 12/2012).
i
Pierwsza prezentacja koncepcji nowego muzeum odbyła się 7 listopada 2012 roku w Belwederze. Na rozpoczęcie inwestycji wciąż brakowało jednak środków. Jak donosiła „Gazeta Wyborcza”, ministerstwo kultury próbowało też nakłaniać spadkobierców Piłsudskiego, by zaplanowali mniejszy budynek. To się nie udało. Ostatecznie budowa ruszyła dopiero w 2015 roku. Przetarg na realizację w formule zaprojektuj i wybuduj wygrała firma Strabag, która do współpracy zaprosiła biuro PIG Architekci. Szybko okazało się, że wykonawca nie może dojść do porozumienia z dyrekcją muzeum i zaraz po przeprowadzeniu prac ziemnych budowę przerwano. Jak czytamy w wystąpieniu pokontrolnym ministerstwa kultury z 2018 roku, w ocenie muzeum generalny wykonawca w sposób niewłaściwy wykonał umowę, pomimo wezwania do usunięcia i naprawy uchybień w dokumentacji (...). Wykonawca natomiast wśród powodów odstąpienia od umowy wymieniał brak współpracy ze strony zamawiającego i brak decyzyjności.
i
Kontynuowanie inwestycji powierzono firmie PORR, która w przetargu złożyła drugą co do wysokości ofertę. Początkowo planowano otwarcie muzeum w stulecie niepodległości Polski. Ten plan pokrzyżowały obfite deszcze, które jesienią 2017 „zatopiły” plac budowy. Według ostatnich informacji obiekt wraz z wystawą stałą projektu firm Ralph Appelbaum Associates, WXCA i Platige Image ma zostać udostępniony zwiedzającym 13 czerwca 2020 roku, w 97. rocznicę przekazania Piłsudskiemu dworku w Sulejówku.
i
i
i
