Nowa herbaciarnia w Łazienkach

Łazienki Królewskie w Warszawie to unikatowe również w skali światowej założenie XVIII-wiecznej sztuki ogrodowej, w którym parkowym krajobrazom towarzyszy szereg cennych architektonicznie pałacyków, willi i pawilonów. Od co najmniej stulecia Łazienki są także ulubionym celem spacerów mieszkańców Warszawy.

Pomimo swej ogromnej popularności, przez ostatnie dziesięciolecia popadały jednak w coraz większe zaniedbanie. Dopiero w 2012 roku, w obliczu zagrożenia ruiną niektórych obiektów, zaczęto tu wdrażać największy od czasów powojennych program rewitalizacji. Odnawiane są nie tylko poszczególne ogrody, ale i obiekty architektury takie jak: Pałac na Wyspie, amfiteatr, Stara Pomarańczarnia.

Ambitne plany obejmują także wznoszenie całkowicie nowych konstrukcji. W miejsce zaplecza ogrodniczego w południowej części parku, w pobliżu rezydencji premiera rządu, przygotowywana jest budowa „Ogrodu XXI wieku” – współczesnego założenia krajobrazowego wraz z podziemnym pawilonem wystawowym. Projekty tego niezwykłego obiektu przygotowuje holendersko-polski zespół architektów – laureatów międzynarodowego konkursu: Mecanoo International, Dick van Gameren, Jojko + Nawrocki Architekci, Michael R. van Gessel oraz DELVA Landscape Architects.

Będzie to największa współczesna interwencja architektoniczna w zabytkowych ogrodach. Ale nie pierwsza. Bowiem na północno- zachodnim skraju Łazienek, tuż przy wejściu od strony Alej Ujazdowskich, powstał niemal całkowicie nowy pawilon herbaciarni. Niemal nowy, gdyż zastąpił on istniejącą już w tym miejscu placówkę urządzoną w drugorzędnych obiektach gospodarczych. Te ostatnie rozebrano, pozostawiając jedynie XIX-wieczną ceglaną fasadę, której dekorację drobiazgowo odtworzono. Za tą murowaną ścianą frontową wzniesiono drewniany pawilon inspirowany tradycjami japońskiego budownictwa, którego modułowe formy łatwo godzą się z językiem współczesnej architektury.

Tego intrygującego połączenia, odpowiadającego jednocześnie wymagającym zaleceniom konserwatorskim, dokonał Stanisław Fiszer z zespołem – projektant znany raczej z działalności architektonicznej w dużo większej skali. Tu, w zabytkowych Łazienkach Królewskich, pokazał, że potrafi działać niesłychanie dyskretnie. Niemal schował on swoją artystyczną osobowość. Jednocześnie udowodnił, z jak wielką twórczą swobodą można zestawić pozornie sprzeczne tradycje konserwacji fragmentów stuletnich konstrukcji, orientalnych inspiracji i współczesnej architektury.

Przekroczywszy zabytkową ścianę, wkraczamy we współczesne wnętrze korzystające z imaginarium japońskiego rytuału picia herbaty. Rozsuwane szklane ściany wyprowadzające na zadaszone obejścia, modułowe podziały sufitu i podłogi, drewniane, obudowane dekoracyjnie dźwigary, ograniczona do brązu i szarości kolorystyka i nieustanny kontakt z bujną przyrodą na zewnątrz tworzą w tym uroczym miejscu Warszawy nastrój przestrzeni, jaki trudno odnaleźć poza wyspiarskim, dalekowschodnim krajem – Japonią.

Założenia autorskie:

Projekt pawilonu informacyjnego dla zespołu Łazienek Królewskich w miejscu dawnej herbaciarni przewidywał zachowanie jedynie fasady historycznego budynku i fragmentu muru od strony północnej. W ten sposób powstała przestrzeń zdefiniowana przez istniejącą zachodnią elewację frontową, ekrany okienne, murowaną kostkę, podłogę i sufit.

Zachowana elewacja frontowa: analiza materiałów budowlanych pozwala datować realizację fasady na koniec XIX wieku.

Konstrukcja: cztery drewniane ramy i murowana kostka „techniczna” tworzą strukturę.

Elewacja: sześć przesuwnych ekranów tworzy ramę dla otaczającego krajobrazu; szklana elewacja wymaga drugiej warstwy przejrzystych ekranów z tkaniny, które zasunięte tworzą lampion.

Podłoga: z granitu płomieniowanego, dywan kamienny tworzy cokół; odkryte w trakcie budowy fundamenty przesłonięte szklaną podłogą tworzą relikt.

Dach: wnętrze i zewnętrze pod tym samym drewnianym dachem.

Światło lub brak światła: przywołuje książkę Pochwała cienia Jun’ichirō Tanizakiego i pojęcia wabi (samotność, prostota, przyroda) oraz sabi (ślad czasu). Przyroda, światło naturalne – poczucie spokoju i upływ czasu jako otoczenie.