Hala sportowa ZSOMS w Krakowie

Zespół Szkół Ogólnokształcących Mistrzostwa Sportowego mieści się na terenie Osiedla Oficerskiego, które rozwijało się od początku lat 20. jako kolonia Wojskowej Spółdzielni Mieszkaniowej. W planie parcelacji osiedla, zatwierdzonym w 1934 roku, przewidziano dwie działki na budynki szkolne, jednak realizacja nie rozpoczęła się przed wybuchem wojny. Po jej zakończeniu plan urbanistyczny zmieniono, dla zespołu edukacyjnego wyznaczając spory teren przy ul. Grochowskiej. Pozwoliło to na otoczenie obiektu dużą przestrzenią sportową połączoną z pasem zieleni wzdłuż sąsiadującej rzeki Prądnik. Szkołę, funkcjonującą początkowo jako rejonowa podstawówka, oddano do użytku w 1955 roku. W latach 60., w związku z nowym, sportowym profilem, obok sali gimnastycznej dobudowano otwarty basen, w 1974 roku nakryty halą. Ze względu na rosnącą rangę placówki i liczbę uczniów, cały zespół od lat 80. podlegał modernizacji. Prezentowany obiekt stanowi zwieńczenie tej długotrwałej rozbudowy.

Początkowo nową halę sportową inwestor planował na terenie boisk. Architekci przekonali jednak dyrekcję do realizacji obiektu w miejscu sali gimnastycznej, stanowiącej łącznik między gmachem dydaktycznym a basenem. Takie rozwiązanie, jakkolwiek komplikujące funkcjonowanie szkoły w czasie budowy, pozwoliło na lepsze powiązanie poszczególnych części kompleksu oraz zachowanie boisk i pasa zieleni wokół obiektów. Wynikiem udanej mediacji jest również specyficzna dyspozycja przestrzenna. Obok wielofunkcyjnej hali na kolejnych półpiętrach znalazły się: siłownia, sale do crossfitu i fitness, pomieszczenia fizykoterapii oraz blok odnowy biologicznej. Budynek szkolny, mający inne wysokości kondygnacji, dostępny jest z półpoziomów -1 i 1. W północnej części nowego budynku zlokalizowano pomieszczenia zaplecza nanizane na korytarz łączący główny hol z tylnym wejściem i szatnią. Pozwala to na alternatywne funkcjonowanie dostępu do głównej hali (wejście frontowe) oraz basenu i pomieszczeń odnowy biologicznej (wejście tylne). Całość połączona jest półotwartą klatką schodową, której towarzyszy zaproponowana przez projektantów ścianka wspinaczkowa. Taka pozornie złożona dyspozycja przestrzenna decyduje w rzeczywistości o czytelnym podziale na strefy o odmiennym sposobie funkcjonowania i dostępności.

Architektura hali oparta została na dwóch wiodących tematach: wspomnianej komunikacji stref funkcjonalnych oraz powiązań grup pomieszczeń i widoków. Główna sala ma szereg wewnętrznych okien, zapewniających łączność widokową z basenem, pomieszczeniami fizykoterapii, crossfitu i pokojami trenerów. Okna te tworzą rodzaj wewnętrznej elewacji. Na każdym z poziomów przeźroczysta przegroda od strony klatki schodowej ułatwia szybkie rozpoznanie poszczególnych funkcji. Na podobnej zasadzie frontowa elewacja, w całości przeszklona pasami witrolitu wypełnionego białą wełną izolacyjną, zmienia się po zmroku w rodzaj mapy aktywności stref obiektu. Rozmieszczenie funkcji sygnalizuje również gęstość artykulacji fasady – w jednolitej, półprzeziernej powierzchni witrolitu otwierają się duże, horyzontalne przeszklenia. Kadrują one widok na strefę holu, urządzeń sportowych i otaczających budynków. Formalnym akcentem jest frontowy aneks, mieszczący zaplecze dla „Orlika”, na który „zawija się” przylegająca nawierzchnia tartanowa. Na jej powierzchni urządzono kolejną ściankę wspinaczkową. Drugim akcentem jest schodkowo ukształtowane wejście na zewnętrzną widownię, wykończone drewnianym deckiem.

Identyfikacja wizualna w postaci dużych piktogramów, opracowana przez grafika Jakuba Sowińskiego, stanowi tu rodzaj atrakcyjnego detalu. Użycie surowych, mineralnych materiałów, takich jak ściany warstwowe z betonu architektonicznego czy fasada z witrolitu, podkreśla efekt rzeczowości tej architektury. Jednocześnie jej bezpretensjonalność – artykulacja i detal wynikające ściśle z funkcji oraz powiązań z otoczeniem – przywodzi skojarzenie z klasyczną już analizą przestrzeni architektonicznych wyrażoną w Transparency: Literal and Phenomenal Colina Rowe’a i Roberta Slutzkyego. Autorzy użyli pojęcia transparencji, aby podkreślić dosłowną i fenomenologiczną zależność przestrzeni zewnętrznej i wewnętrznej budynku, relacje