Muzeum Palestyny w Bir Zajt

Misją Muzeum jest popularyzacja wiedzy o historii Palestyny, jej społeczności i kulturze. Siedzibę placówki zlokalizowano w miejscowości Bir Zajt, 25 km na północ od Jerozolimy. Etap pierwszy oddano do użytku w 2016 roku; mieści on galerie wystawowe, amfiteatr, kawiarnię, bibliotekę, sale edukacyjne, magazyny i biura o łącznej powierzchni 3500 m². Budynek otoczony jest 4 hektarami ogrodów urządzonych na terenie podarowanym muzeum przez położony obok uniwersytet Birzeit. W drugim etapie obiekt zostanie rozbudowany o dodatkowe skrzydło, uzyskując łączną powierzchnię 10 000 m². Krajobraz Palestyny przypomina strukturę miejską – praktycznie każdy jego fragment został przekształcony przez człowieka i stanowi zapis historii kultury, rozwoju produkcji i handlu.

Punktem wyjścia do wykreowania formy architektonicznej obiektu było kaskadowe ukształtowanie terenu, poprzecinanego kamiennymi murami oporowymi, odgraniczającymi kolejne tarasy, dawniej użytkowane rolniczo. Charakter otaczających tarasów zmienia się od silniej przekształconego do bardziej naturalnego, w miarę oddalania od budynku, którego wyrazista bryła organicznie wyłania się ze szczytu wzgórza. W większości jednokondygnacyjny gmach rozciąga się wzdłuż grzbietu na osi północ-południe, a z jego wnętrza rozpościera się widok na kaskadowo opadające ku zachodowi ogrody. Bliżej budynku wysadzane są one roślinami dekoracyjnymi i ziołami – geranium, rumiankiem, lawendą, rozmarynem. Kolejne tarasy zajmuje pszenica, a na samym dole rosną drzewa oliwne. Ciągi piesze wykonano w tradycyjnej w tym regionie technologii – z niepolerowanego terazzo. Przyziemie w północnej części, gdzie zlokalizowano strefę wejściową, galerię, biura i kawiarnię, otwiera się bezpośrednio na ogrody, natomiast część południowa – na kamienny amfiteatr. Obniżona część parteru mieści strefę edukacyjną z salami zajęć, warsztatami i częścią administracyjną.

Konstrukcja

Ze względu na skomplikowaną sytuację geopolityczną Autonomii Palestyńskiej realizacja muzeum napotykała na nietypowe trudności – przewóz materiałów budowlanych przez granicę z Izraelem wymagał dodatkowych, długotrwałych formalności i uzgodnień (materiały pochodziły z 28 krajów i żaden z producentów nie miał przedstawiciela w Palestynie), oprawy oświetleniowe musiały być dodatkowo testowane w Izraelu (co trwało do sześciu miesięcy), a transport ściany kurtynowej, przewożonej z Dubaju przez Arabię Saudyjską i Jordan, zatrzymano na granicy z uwagi na nieodpowiednie wysuszenie drewna, z którego zbudowane były palety oraz ich wymiary, niezgodne z izraelskimi normami technicznymi. Ze względu na zakaz sprowadzania na Zachodni Brzeg niektórych chemikaliów, między innymi tych służących do anodowania aluminium, elementy konstrukcyjne ściany kurtynowej nie mogły być anodowane. Ściana kurtynowa osłaniająca strefę buforową – przeszkloną galerię prowadzącą do głównej sali wystawowej oraz do kawiarni – jest podwieszona do żelbetowej konstrukcji dachu, jej konstrukcję nośną stanowią stalowe słupy ustawione po zewnętrznej stronie szklenia (pomalowane na czarno), pełniące również funkcję stężeń przeciwwiatrowych oraz łamaczy światła, ograniczających zyski cieplne.

Obiekt jest pierwszym palestyńskim budynkiem certyfikowanym w LEED. Dochowanie surowych wymagań certyfikacji wymagało przyjęcia technik niestosowanych dotąd w budownictwie palestyńskim, szczególnie w odniesieniu do izolacji przeciwwilgociowej i termicznej, ale także do recyklingu odpadów budowlanych. Ściany zewnętrzne i dach obłożono dużymi płytami lokalnego piaskowca, które zamiast tradycyjnie mocować na zaprawie, montowano na stalowych szynach, co w związku ze skomplikowaną geometrią budynku wymagało stosownego przeszkolenia robotników budowlanych i niejednokrotnie ponownego montażu. Już sam zamiar zaizolowania nie tylko ścian, ale również dachu budynku był dla lokalnych wykonawców czymś niespotykanym, nie wspominając o montażu płyt kamiennych jako pokrycia dachowego nad warstwami izolacji termicznej i przeciwwilgociowej.