Dom jednorodzinny pod Opolem

To będzie bardzo stronniczy tekst. Proszę wybaczyć osobisty przekaz, ale nie stać mnie na pełny obiektywizm. Z Mariuszem Tenczyńskim pracowałem parę lat, zaliczając kilka realizacji i konkursowych sukcesów, Iwona Wilczek trafiła do naszej małej pracowni na paromiesięczną praktykę. Razem szybko „wybili się na niepodległość”, tworząc duet „debeściaków”, czyli znakomite biuro db2. Zaczęli od mocnego uderzenia, wygrywając konkurs na obsypany wszelkimi możliwymi nagrodami pawilon wejściowy do Muzeum Wsi Opolskiej („A-m” 10/2008). Potem była seria udanych domów jednorodzinnych, w których tradycję regionalnego budownictwa wyrażali językiem współczesnej architektury, wreszcie krajowe i zagraniczne realizacje wnętrz. Od kilkunastu lat z podziwem obserwuję ich konsekwencję i bezkompromisowość w dążeniu do projektowej perfekcji. I takie konsekwentne, bezkompromisowe i perfekcyjne jest ich najnowsze dzieło – dom jednorodzinny w Opolu-Bierkowicach. Obszerna działka, na której się znajduje, położona jest w zachodniej części miasta w rejonie zabudowy jednorodzinnej wyznaczonym pod realizację okazałych rezydencji.

Wartości lubią się widocznie przyciągać, bo budynek db2 stoi tuż obok domu Aatrialnego („A-m” 02/2007), który przyniósł Robertowi Koniecznemu międzynarodowy splendor. W istocie te dwa budynki nawiązują pewien dialog, mówią podobnym językiem architektonicznym wyrafinowanego minimalizmu najwyższej jakości. Oba wymagały wyjątkowych inwestorów, prawdziwych mecenasów sztuki architektury, posiadających zarówno wysoki zmysł estetyczny, jak i odpowiednie środki finansowe. Architektonicznego Nobla zdobył w tym roku Alejando Aravena znany z prosocjalnej wrażliwości, a problemy migracji i bezdomności stają się dziś wyjątkowo aktualne i absorbujące. Na tym tle architektura indywidualnej kreacji autorskiej wydaje się passé, ale czyż zasobni klienci nie zasłużyli również na dobrą architekturę? Czy ich stylem mają być tylko nowobogackie „wanny z kolumnadą”, rezydencje ze złotymi smokami? Wszak historia architektury przez wieki była i będzie nadal pisana ekonomiczną zasobnością inwestorów.

Działka, na której stanął obiekt, została opasana wysokim murem z gabionów wypełnionych kamieniem, takim samym, jakiego użyto wzdłuż działki domu Aatrialnego. W ten prosty sposób powstał spójny układ przestrzenny, enklawa urbanistycznego uporządkowania w chaotycznym sąsiedztwie domów i rezydencji konkurujących połamanymi dachami. Pisząc o domu db2 w Opolu, słowa „perfekcja” możemy używać w nieskończoność. Budynek jest klarowną kompozycją jasnych ścian i szklanych płaszczyzn. Front domu to kurtyna betonowej tarczy wyrastająca z betonowej płaszczyzny podjazdu. Za tą kurtyną znajduje się najbardziej efektowna przestrzeń wewnętrzna – przeszklona szczelina dwukondygnacyjnego korytarza, strefa pośrednia między wejściem a pomieszczeniami.

Wyrafinowana elegancja, tak w skrócie można określić charakter wnętrz. Znakomity efekt uzyskano, stosując minimalistyczne zasady redukcji materiałów. Dom jest konsekwentnie betonowy – jasne powłoki betonowe użyto na ścianach, posadzce, sufitach. Z kolei szafy wbudowane, meble kuchenne, stalowe schody i balustrady są kruczoczarne. Perfekcja w operowaniu detalem sprawia, że mamy poczucie wizualnego komfortu przebywania w przestrzeni pięknej i harmonijnej, niczym z najlepszego żurnala.

Parter otwiera się na otoczenie. Jedynie zwiewne kotary i z rzadka rozrzucone piony ram okiennych wyznaczają optyczną granicę między domem a tarasem i ogrodem. Słupy podpierające strop są umiejętnie ukryte w narożnikach budynku i mamy wrażenie, że masywna bryła drugiej kondygnacji unosi się jakby wbrew prawom grawitacji. Wrażenie lekkości bryły potęgują jeszcze tafle wody ujęte w betonowe ramy po dwóch stronach domu. Woda to w tym przypadku ważny środek ekspresji, zewnętrzny akcent dopełniający prostokątny plan budynku. Pozostałą część płaskiej działki porasta trawa. Nie ma iglaczków, skalniaczków i oczek wodnych. Jest spokój i harmonia. Podsumowując całkiem obiektywnie i bez cienia protekcji, dom db2 w Opolu to kawałek świetnej architektury.

Założenia autorskie

W 2008 roku otrzymaliśmy zlecenie na projekt domu dla czteroosobowej rodziny. Zastanawialiśmy się, jak podejść do tego tematu, ponieważ lokalizacja była nam dobrze znana i wydawała się dość trudna. Prace nad koncepcją trwały ponad rok. Powstał projekt, w którym przestrzeń otwarta części dziennej – przez obudowywanie, dodawanie nowych funkcji – stopniowo przekształca się w przestrzeń zamkniętą części nocnej. Ta zasada znajduje odzwierciedlenie w rzutach i przekrojach budynku. Ważnym elementem projektu jest również woda. Okala dom z dwóch stron, jej powierzchnia tworzy refleksy na ścianach. Wykorzystaliśmy naturalny spadek terenu, kształtując zjazd do garażu przy minimalnym nakładzie robót ziemnych. Wysoki kamienny mur zamyka ogród, który stanowi kontynuację otwartej przestrzeni dziennej domu. Brama wjazdowa to luka w ogrodzeniu, z widokiem na północną ścianę obiektu i jedyny w niej otwór – wejście. Betonowa ściana jest granicą prywatnej przestrzeni mieszkańców. Za nią toczy się życie. Wnętrza reagują na każdą zmianę pogody. Zastosowanie surowych materiałów takich jak beton i szkło równoważy otaczająca zieleń. Jako wykończenie centralnego trzonu zabudowy wykorzystano blachę stalową. Na piętrze do betonowych podłóg i ścian dobrano drewno. Kierowaliśmy się zasadą szczerości zastosowanych materiałów, które pięknie się starzeją. Projekt domu jednorodzinnego to zadanie trudne, często na etapie budowy rolę architekta przejmuje ktoś inny. My mieliśmy szczęście, spotkaliśmy inwestorów, których dążenia były zbieżne z naszymi. Ich zaangażowanie w powstającą koncepcję przerodziło się w konsekwentną realizację projektu na budowie. Nie bali się podjąć ryzyka związanego z wyborem betonu, wciąż tak rzadko stosowanego w budownictwie jednorodzinnym.

Iwona Wilczek, Mariusz Tenczyński