Strzeszyn nie jest typową miejską sypialnią. To duże osiedle położone w północno-zachodniej części Poznania, którego zamysł przestrzenny powstał w rezultacie konkursu urbanistycznego („Architektura” 3/1986). Wielkim walorem jest objęcie niemal całego Strzeszyna miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, w których można odczytać pierwotny autorski zamysł Piotra Wichy z zespołem oraz kompozycyjną spójność tego obszaru. Dominuje w nim zabudowa jednorodzinna i wielorodzinna o stosunkowo niewielkiej skali i intensywności. W planach przewidziano także miejsce na usługi. To właśnie tu, pomiędzy zabudową mieszkaniową, samorządowe władze Poznania zdecydowały o realizacji przestrzeni pobytowej dla seniorów. Pierwotnie planowane były dwa bliźniacze budynki, jednak ze względu na sytuację ekonomiczną miasta powstał jedynie pierwszy z nich. Obiekt zlokalizowany został w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, na obszernej działce, która powoli wypełni się zaplanowaną zielenią, włącznie z ogrodem deszczowym. Zrealizowany na poznańskim Strzeszynie dom pomocy społecznej powstał jako przestrzeń całodziennego pobytu dla seniorów. To laureat nagrody Grand Prix w 7. edycji konkursu Lider Dostępności 2022, wykraczający swoimi rozwiązaniami poza utrwalone przez lata standardy.
i
Prostą, niemal ascetyczną bryłę ożywiają płytki ceramiczne i drewno
Misją domu jest tworzenie jego mieszkańcom warunków godnego i aktywnego życia w atmosferze bezpieczeństwa oraz udzielanie profesjonalnej pomocy, opieki i pielęgnacji. W tym wypadku pensjonariuszami domu są osoby starsze, także z niepełnosprawnościami, dla których stworzono miejsce opieki całodziennej. Nowy budynek poznańskiego DPS-u powstał jako efekt wzorcowej współpracy władz samorządowych, projektanta i dyrekcji ośrodka. Koncepcja to suma wieloletnich doświadczeń pracowników i szeregu dyskusji z ich udziałem, których głównym przesłaniem było stworzenie budynku pełnego światła i otwartej przestrzeni dostępnej dla mieszkających tu seniorów. To miejsce przełamywania schematów i zastałych wyobrażeń. Kluczowymi założeniami były zarówno idea pełnej dostępności, jak i oryginalny pomysł na przestrzenną organizację wnętrza. Zakłada ona podział na siedem tzw. familii, czyli rodzaj mieszkalnych wspólnot, funkcjonujących autonomicznie, oznaczonych różnymi kolorami i tworzących swoisty mikroświat. W każdej familii może zamieszkać maksymalnie 15 osób i w każdej z nich, poza pokojami pensjonariuszy, znajduje się pokój dzienny z zapleczem kuchennym – miejsce spotkań, posiłków i wspólnotowej aktywności, a także pomieszczenia terapii i warsztatów, pozwalające na rozwijanie swoich pasji.
Budynek przeznaczony został dla stu osób, z których prawie jedna trzecia porusza się wyłącznie na wózkach lub spędza czas na łóżkach. Przestrzeń prywatna to duże, dwu- i jednoosobowe pokoje, wyposażone w telewizję, dostęp do internetu i system przyzywowy, z osobnymi łazienkami i wyjściami na taras lub loggię. Poza familiami udostępniona i otwarta została niemal w całości pozostała przestrzeń domu, skupiona wokół wewnętrznego forum oraz patia. To miejsca spotkań, interakcji, organizowanych imprez i koncertów. Zadbano również o miejsce modlitwy w wydzielonej kaplicy. To, co pozytywnie zaskakuje, to dbałość nie tylko o całość, ale każdy, nawet najdrobniejszy detal, poprawiający funkcjonowanie zarówno całej wspólnoty, jak i każdego mieszkańca. Optymalna komunikacja, specjalnie zaprojektowane balustrady, krzesła dla osób starszych wyposażone w podłokietniki, łazienki kąpielowe pozwalające nad intymne czynności z udziałem opiekunów czy system dostępu pozwalają stałemu personelowi na pełną pieczę nad pensjonariuszami. Nowoczesne rozwiązania mają zapewnić mieszkańcom nie tylko wygodę, ale również poczucie godności i intymności. Bryła budynku jest spokojna, zrealizowana zgodnie z realiami budżetowymi, ale też z dużą kulturą, wyczuciem i smakiem.
Przestrzeń budują również wewnętrzne patia z odrębnie zaprojektowaną zielenią; nie szkodzą im nawet tynkowe imitacje deskowań na elewacjach. Prostą, niemal ascetyczną bryłę ożywiają dobrej jakości tynki, płytki ceramiczne i drewno. Nowy budynek domu pomocy społecznej w Poznaniu to nie tylko dobrze zaprojektowana przestrzeń, lecz także dowód na to, że możliwe są bardzo dobre realizacje wykorzystujące skromne środki samorządowe. To miejsce, gdzie wygrała wizja przestrzeni przyjaznej seniorom, dobrze osadzona w istniejącym kontekście urbanistycznym. To również przykład pracy organicznej, która z dala od świateł reflektorów, daje w efekcie nową jakość w pełni dostępnej przestrzeni. Realizacja tego domu łączy z pozoru dwa odległe światy – aktywnych, młodych mieszkańców sąsiadujących domów oraz seniorów w sile wieku. Dyskretnie buduje kulturę przestrzeni dostępnej nie tylko dla starszych, ale również dla każdego wrażliwego odbiorcy.
i
Założenia autorskie
Obiekt powstał z potrzeby zapewnienia godnych warunków osobom starszym. Koncepcja zakładała dopasowanie bryły do kontekstu poprzez nadanie jej cech okolicznej zabudowy mieszkaniowej. Funkcje budynku zorganizowano wokół siedmiu familii. Każda z nich składa się z kilku jedno- oraz dwuosobowych pokoi i ma osobne wejścia z zewnątrz dla członków rodzin. Pokoje wyposażono w system przyzywowy, dzięki któremu pensjonariusze mogą wezwać personel. Windy mają możliwość przewozu chorych na łóżkach. Szerokie korytarze wykończono materiałami przyjaznymi osobom z demencją i niedowidzącym. Aby zapewnić odpowiednią ilość światła dziennego, zastosowano duże okna. Nadmiar nasłonecznienia można ograniczyć przesuwnymi, ażurowymi panelami. Chodniki na terenie pozbawiono krawężników. Zaprojektowano urozmaiconą roślinność: począwszy od ścieżki sensorycznej poprzez łąkę lawendową po łąkę kwietną.
Miejscem łączącym społeczność domu, stanowiącym centrum aktywności, jest dwukondygnacyjny hol z otworem łączącym wizualnie oba poziomy budynku. Aby zaangażować podopiecznych w aktywności rozwijające talenty, w obiekcie zaprojektowano pracownie: kulinarną, ceramiki, terapii zajęciowej oraz kinokawiarnię. Obiekt wyposażono również w salę do ćwiczeń i rehabilitacji oraz zewnętrzną siłownię. W budynku znajdują się trzy patia z tarasami i roślinnością, które tworzą kameralne, ukryte przestrzenie rekreacyjne. Charakter architektury wnętrz tworzy przyjazne, znajome mieszkańcom przestrzenie. Krzysztof Janus
i
Bryła budynku jest spokojna, zrealizowana zgodnie z realiami budżetowymi, ale też z dużą kulturą, wyczuciem i smakiem. Przestrzeń budują również wewnętrzne patia ze specjalnie zaprojektowaną zielenią
Dom Pomocy Społecznej nr 1 Poznań, ul. Żołnierzy Wyklętych 26 Autorzy: Krzysztof Janus Współpraca autorska: Anna Radziewicz Architektura wnętrz: Karolina Przybyszewska Architektura krajobrazu: Beata Hudeczek Konstrukcja: Wiesław Janus, Piotr Jachnik Generalny wykonawca: Budopol Poznań Inwestor: Miasto Poznań, Poznańskie Inwestycje Miejskie Powierzchnia terenu: 15 435 m2 Powierzchnia zabudowy: 2283,20 m2 Powierzchnia użytkowa: 3810,92 m2 Powierzchnia całkowita: 6006,66 m2 Kubatura: 22 731,45 m3 Liczba mieszkań: 100 Powierzchnia mieszkań: od 19,61 m² do 28,19 m² Projekt: 2016 Realizacja: 2021 Koszt inwestycji: 42 949 588 zł brutto
i
i
i
i
Nowy budynek domu pomocy społecznej w Poznaniu to nie tylko dobrze zaprojektowana przestrzeń, lecz także dowód na to, że możliwe są bardzo dobre realizacje wykorzystujące skromne środki samorządowe
i
i
i
i
i
i
i
Located in the north-western district of Poznań, the nursing home’s design resulted from discussions of architects, local authorities and nursing care specialists. The idea was to divide the home into seven “families”, each consisting of residents’ large, single or double bedrooms with bathrooms and loggias, a common living room with a kitchenette, and a laundry room. A different color scheme was used for each “family”. About one-third of the residents are bed-ridden or use wheelchairs, so communication spaces are wide and without any barriers, which helps also persons with dementia and impaired sight; even the sidewalks around the building have no curbs. Efforts were made to provide the interiors with maximum light, but it may be reduced by movable louvers. The two wings of the building, each organized around its own patio, are connected by a central, two-storied lobby/forum with a patio. Other common areas, focused on promoting the residents’ activities, include a cooking workshop, ceramics workshop, cinecafé, occupational therapy room, and gym.
