Nagroda Specjalna: Obiekt odpowiadający na wyzwania współczesnego świata w Polsce w latach 2015-2019
Centrum Aktywności Lokalnej / Rybnik
Autorzy: Marlena Wolnik MWArchitekci: Agnieszka Borkowska, Aleksandra Rudnicka, Marlena WolnikInwestor: Miasto RybnikProjekt: 2017Realizacja: 2019 Publikacja „A-m” 12/20
Uzasadnienie jury: Jury IX edycji konkursu Życie w Architekturze uznało, iż idea i projekt Centrum Aktywności Lokalnej odpowiada na jedno z kluczowych wyzwań współczesnej architektury i urbanistyki, jakim jest tworzenie bezpiecznych, dostępnych dla wszystkich, umożliwiających rozmaite sposoby użytkowania przestrzeni publicznych jako obszarów o szczególnym znaczeniu społecznym. Nagrodę przyznano za oryginalne rozwiązanie systemu modularnych, wielofunkcyjnych mebli miejskich, które w zależności od potrzeb mogą być wykorzystane przy tworzeniu przestrzeni publicznych dla lokalnych społeczności. Jest to propozycja niezwykle atrakcyjna dla małych miast czy osiedli, w których występuje brak zorganizowanych przestrzeni typu agora, rynek, plac – miejsc pomagających w realizowaniu wszelkiego rodzaju aktywności i nawiązywaniu kontaktów społecznych.
Elementy systemu mogą być zastosowane przykładowo jako trybuny przy obiektach sportowych czy też miejsca do siedzenia przy placach zabaw dla dzieci, mogą wyznaczać miejsce spotkań i rekreacji przy osiedlu, a także stanowić zadaszenie dla niewielkich salek spotkań, pomieszczeń magazynowych, być schronieniem przed deszczem, itp. Obiekty te, o ciekawej geometrii zwichrowanych powierzchni, zaprojektowano całkowicie z drewna modrzewiowego, ich konstrukcja jest prosta i możliwa do wykonania skromnymi środkami w każdych warunkach. Na uwagę zasługuje stosunkowo niewielki koszt realizacji i nieskomplikowana konstrukcja.
Projekt zrealizowany w Rybniku udowadnia, iż dobrze przemyślana i subtelna interwencja architektoniczna może służyć rozmaitym potrzebom lokalnej społeczności, czyniąc z miejsc często opuszczonych i zaniedbanych miejsca rekreacji, spotkań i centrum życia publicznego.
Najlepszy Obiekt Odpowiedzialny Społecznie w Polsce w latach 2015-2019
Dom dla Bezdomnych / Jankowice
Autorzy: xystudio - Filip Domaszczyński, Marta Nowosielska, Dorota SibińskaInwestor: Fundacja Domy Wspólnoty Chleb ŻyciaaProjekt: 2019Realizacja: 2019Publikacja „A-m” 01/20
i
Uzasadnienie jury: Nagrodę przyznano za wrażliwość, z jaką architekci skomponowali swoje dzieło, za odpowiedzialność wobec ludzi i przyrody. Schronienie dla naznaczonych życiem mieszkańców zbudowane jest rozumnie i na miarę. Przywraca godność, jest szczere, taktowne i nie onieśmiela. Atrakcyjność i bogactwo przestrzeni podąża w parze z prostotą form. Te szlachetne w swej skromności ramy wypełniane są każdego dnia życiem eks-bezdomnych, eks-wykluczonych, eks-nieszanowanych.
Dzięki dojrzałemu rozłożeniu akcentów ważności spraw, dom w Jankowicach jest obiektem, w którym uwaga skupiona na mieszkańcach harmonijnie współgra z troską o jakość architektonicznej kreacji. Warta podkreślenia jest pokora i przedłożenie szacunku do potrzeb, gustów i przyzwyczajeń użytkowników nad dążeniem do idealistycznej, formalnej jedności dzieła. Wyraża się to w umiejętnym wykorzystaniu różnorodnych materiałów, pochodzących czasem z darów (jak niejednorodne umywalki), czy rozbiórki. Użyte do budowy cegły i deski z odzysku, z których każda jest inna i niedoskonała, razem stanowią kunsztowny relief zapisany przez czas. A czas i jego upływ to swoisty motyw przewodni realizacji. Odcisnął się w budulcu, zagościł na muralu, faluje po dachach i w zachowanych z szacunkiem drzewach.
Najlepszy Obiekt Projektowany dla Klimatu w Polsce w latach 2015-2019
Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej
Autorzy: WXCA (Szczepan Wroński, Zbigniew Wroński, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Michał Czerwiński, Katarzyna Błaszczykiewicz, Ewa Gajda, Maciej Rudnicki, Marcin Jurusik, Agnieszka Nowicka, Katarzyna Kwiatkowska, Jacek Hawrylak, Marta Sękulska, Patrycja Michalak-Dębiec)Inwestor: Uniwersytet WarszawskiProjekt: 2012Realizacja: 2015Publikacja „A-m” 11/15
i
Uzasadnienie jury: To budynek symbol, w którym jednoczą się natura i kultura. Nagrodę przyznano za kreację obiektu, który doskonale wpisuje się w krajobraz Gór Świętokrzyskich i eksponuje jego unikalne zasoby, ograniczając przy tym negatywny ślad pozostawiony w środowisku. Wkomponowanie obiektu w nieckę będącą pozostałością wyeksploatowanego kamieniołomu Korzecko, zastosowanie wydobywanej lokalnie skały wapiennej w konstrukcji i elewacjach oraz okrycie terenu (wraz z dachami) charakterystycznymi dla regionu murawami kserotermicznymi harmonijnie łączy dzieło człowieka z dziełem natury.
Szczególnym atutem jest wnikliwe rozwiązanie zagadnień efektywności energetycznej. Obiekt charakteryzuje się bardzo dobrą izolacyjnością cieplną przegród, a jego zwarta bryła pozwala na ograniczenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania i chłodzenia. Wykorzystanie lokalnych materiałów w konstrukcji przyczynia się do zwiększenia pojemności cieplnej, a w konsekwencji pozwala na utrzymanie komfortu cieplnego w pomieszczeniach przy niższym zapotrzebowaniu na energię. Doświetlenie światłem dziennym, żaluzje zewnętrzne i rozwiązania instalacyjne konsekwentnie dopełniają przyjętą strategię projektową.
Otoczenie obiektu ukształtowano z poszanowaniem dla lokalnej fauny i flory. Zastosowane mineralne nawierzchnie przepuszczalne ułatwiają retencję wód opadowych. Obecność naturalnej skały tworzącej ścianę sali audytoryjnej pozwala jej użytkownikom na bezpośrednią kontemplację natury i jej dzieła.
Najlepsza Przestrzeń Publiczna w Polsce w latach 2015-2019
Centrum Dialogu Przełomy / Szczecin
Autorzy: Robert Konieczny KWK Promes, Michał LisińskiWspółpraca: Dorota Żurek, Katarzyna FurgalińskaInwestor: Muzeum Narodowe w SzczecinieProjekt: 2009Realizacja: 2016Publikacja „A-m” 04/16
i
Uzasadnienie jury: Jedna z najbardziej symbolicznych, wielowymiarowych i ideowych przestrzeni w Polsce nie tylko po 1989 roku, lecz wręcz po II wojnie światowej. Wyjątkowość projektu architektonicznego polega na umiejętnym ukształtowaniu budynku, tak by stanowił budowlę i plac jednocześnie. Na szczególne docenienie zasługuje stworzenie unikalnej i dającej podstawę do wielu interpretacji struktury, w której umieszczona jest ekspozycja podtrzymująca pamięć o powojennych losach miasta, podczas gdy na powierzchni – dachu muzeum – toczy się dziś zwykłe życie, z jego wszelkimi przejawami.
Odświętne uroczystości, związane m.in. z obchodami krwawych wydarzeń grudniowych 1970 roku, społeczne protesty gromadzące spontanicznie tłumy mieszkańców oraz codzienne aktywności znajdują tu swoje należne miejsce. Jury docenia zaangażowanie głównego projektanta w wykreowanie wizerunku placu i upublicznienie przekazu, iż przestrzeń publiczna należy do wszystkich bez wyjątku i pozwala na rozmaitość i wielowątkowość współużytkowania.
Najlepszy Obiekt Użyteczności Publicznej w Polsce w latach 2015-2019
Muzeum Katyńskie / Warszawa
Autorzy: BBGK Architekci sp. z o.o. - Jan Belina Brzozowski, Konrad Grabowiecki, instalacje artystyczne: Jerzy Kalina, koordynacja: Krzysztof LangWspółpraca: Joanna Orłowska, Marek Sobol, Emilia Sobańska, Łukasz Węcławski, Agnieszka Grzywacz, Ewelina Wysokińska, Jacek Kretkiewicz, Tomasz Pluciński, Maciek Rąbek, Marcin Szulc, Barbara Trojanowska, Jolanta FabiszewskaInwestor: Muzeum Wojska PolskiegoProjekt: 2010Realizacja: 2016Publikacja „A-m” 01/16
i
Uzasadnienie jury: Istotą projektu Muzeum Katyńskiego jest skromność środków wyrazu, co jednocześnie stanowi o ogromnej sile jego oddziaływania. Całość założenia jest wyrazem wielkiego wyczucia autorów dla ciężaru historii polskich losów. Zasadnicza część Muzeum umieszczona w budynku kaponiery, opowiada o zbrodni katyńskiej w sposób pozwalający na indywidualną refleksję zwiedzających. We wnętrzu bastionu umieszczono plac apelowy z symbolicznym Lasem Katyńskim. Ścieżka narracyjna bardzo rzeczowo omawia zarówno kontekst historyczny, jak i samą zbrodnię, ale też losy zamordowanych i ich rodzin. Drugą warstwę stanowi kłamstwo katyńskie i historia jego odkrywania.
Niezwykle stonowany, a jednocześnie uderzający prostotą jest pomysł aranżacji ekspozycji artefaktów znalezionych na miejscu zbrodni, uzmysławiających jej rozmiary. Zwiedzający po opuszczeniu części muzealnej w kaponierze przechodzą Aleją Nieobecnych – ścieżką pomiędzy wałem a murem Cytadeli do budynku działobitni arkadowej, stanowiącej Epitafium z wytłoczonymi nazwiskami ofiar zbrodni. Ostatnim elementem jest rozcięcie wału i schody prowadzące na plac wewnątrz bastionu. Projekt wpisuje się w kontekst miejsca, wnosząc nową wartość w przestrzeń zabytkowego obiektu militarnego. Największą wartością jest stworzenie subtelnych i przejmujących przestrzeni pozwalających na głębokie przeżywanie historii. Architektura stanowi tu tło dla kontemplacji.
Najlepszy Obiekt Komercyjny w Polsce w latach 2015-2019
Biurowiec Bałtyk / Poznań
Autorzy: MVRDVWspółpraca: Natkaniec Olechnicki ArchitekciInwestor: Garvest Real Estate i Grupa VoxProjekt: 2014Realizacja: 2017Publikacja „A-m” 08/17
i
Uzasadnienie jury: Nagrodę przyznano za jakość i oryginalność architektonicznych i funkcjonalnych rozwiązań, których elegancka forma o wertykalnej artykulacji i zaskakujących skosach tworzy nową, rozpoznawalną dominantę w panoramie Poznania. Kształt bryły to efekt studiów architektów nad relacjami budynku z innymi obiektami centrum Poznania. Obiekt, mimo znacznej kubatury, współgra harmonijnie z bezpośrednim otoczeniem; jest świetnym przykładem architektury kreatywnej i ikonicznej, jednak reagującej na skalę sąsiedztwa.
W kategorii budynków komercyjnych, których realizacja najczęściej zdominowana jest dbałością o perfekcję i maksymalizację wykorzystania przestrzeni i optymalizacji kosztów, wyróżnia się odwagą i świeżością. Jego funkcje pozabiurowe, takie jak klub fitness, ogólnodostępny dziedziniec pozwalający na realizację spotkań i projekcji filmowych, kawiarnia, restauracja widokowa na szczycie, sprawiają, iż budynek żyje publicznie i wpływa pozytywnie na funkcjonowanie otoczenia Międzynarodowych Targów Poznańskich. Jury docenia także, iż obiekt otrzymał certyfikat BREEAM na poziomie Excellent.
Najlepszy Budynek Wielorodzinny w Polsce w latach 2015-2019
Osiedle Nowe Żerniki / Wrocław
Autorzy: „superbiuro” - ponad 40 pracowni architektonicznychInwestor: Gmina Wrocław, deweloperzy, gestorzy mediów, TBS Wrocław, kooperatywy, osoby fizyczneProjekt: 2011Realizacja: 2019Publikacja „A-m” 06/14, 02/17 i 01/21
i
Uzasadnienie jury: Nowe Żerniki to zamierzenie we współczesnej Polsce bez precedensu. Kilkadziesiąt pracowni architektonicznych, przedstawiciele władz miasta, Izby Architektów i Stowarzyszenia Architektów, deweloperzy i mieszkańcy zaangażowali się w skomplikowany i długotrwały proces twórczy o demokratycznej i wymagającej formie warsztatów.
Nagrodę przyznano za wyjątkową w skali kraju jakość urbanistyczną i humanistyczny wymiar osiedla, uzyskanych dzięki tak szerokiej współpracy. Znalezienie równowagi pomiędzy partykularnymi interesami wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego zaowocowało przestrzenią przyjazną mieszkańcom. Życie w Nowych Żernikach to życie bez ogrodzeń, bez wszechobecnych samochodów, z przestrzenią o zróżnicowanym charakterze, gdzie nawiązują się międzyludzkie i międzypokoleniowe relacje.
Osiedle jest pierwszą od lat tak skomplikowaną próbą planistyczną promieniującą na świadomość inwestorów, samorządowców i projektantów. Jury niniejszym werdyktem docenia wszystkich uczestników tego udanego urbanistycznego eksperymentu. Nowe Żerniki wypełnia wiele znakomitych budynków, ale każdy z nich straciłby blask bez wartości dodanej, jaką jest to dobrze zaplanowane osiedle.
Najlepszy Budynek Jednorodzinny w Polsce w latach 2015-2019
Dom w Będzinie
Autorzy: jojko nawrocki architekciProjekt: 2013Realizacja: 2017Publikacja „A-m” 01/19
i
Uzasadnienie jury: Nagrodę przyznano za umiar i skromność architektury, które to cechy skłaniają do, jakże dziś potrzebnej, szerszej refleksji nad konsekwencjami wszechobecnego konsumpcjonizmu i jego negatywnym wpływie na naszą planetę. Gest projektantów, polegający na odejmowaniu kolejnych warstw, nadmiarowych przestrzeni i zbędnych ozdób, odsłonił istotę funkcji – domu, którego zadaniem jest nie tylko pomieścić 5-osobową rodzinę, ale też stworzyć ramy dla jej niematerialnej egzystencji.
Zaprojektowany za pomocą prostych i ograniczonych środków, z ogromną wrażliwością na detal, Dom w Będzinie ujawnia doskonałe architektoniczne i wykonawcze rzemiosło, pozostające dyskretnym tłem dla wydarzającego się w nim życia. Wydaje się przy tym idealną ilustracją słów Antoine de Saint-Exupery’ego: „Doskonałość osiąga się nie wtedy, kiedy nie można już nic dodać, ale raczej wtedy, gdy nie można nic ująć” (Ziemia, planeta ludzi, 1939).
