Z inicjatywy Ambasady RP w Skopje, redakcja „A-m” po raz pierwszy przyznała nagrodę Tygrysy dla najlepszej pracy magisterskiej obronionej na Wydziale Architektury tamtejszego Uniwersytetu świętych Cyryla i Metodego. Nazwa wyróżnienia upamiętniać ma Wacława Kłyszewskiego (1910-2000), Jerzego Mokrzyńskiego (1909-1997) i Eugeniusza Wierzbickiego (1909-1991), żartobliwie nazywanych tygrysami, którzy w stolicy Macedonii zaprojektowali monumentalny gmach Muzeum Sztuki Współczesnej w Skopje, w ramach pomocy Polski dla Skopje po trzęsieniu ziemi w 1966 roku.
Dar Warszawy dla zniszczonego trzęsieniem ziemi miasta. Wspaniałe usytuowanie na wysokim urwisku nad rzeką Wardar podkreślone zostało monumentalnym rozwiązaniem, które, bez jakiejkolwiek pretensjonalności w swej architekturze, bielą ścian wieńczących szczyt wzniesienia nasuwa skojarzenia z ateńskim Partenonem – opisuje budynek Tadeusz Barucki w Małej Encyklopedii Architektury (wyd. Arkady). Jak wspomniano, w tym roku nagroda została przyznana po raz pierwszy. Spośród wszystkich prac magisterskich z lat 2016-2017 wytypowano do niej 11 projeków. Następnie, w dniach 9-10 czerwca 2017 roku odbyły się obrady jury w składzie: prof. dr Minas Bakalchev, dziekan Wydziału Architektury UCiM w Skopje; prof. dr Aleksandar Radevski, prodziekan ds. nauki WA UCiM w Skopje; prof. dr Mitko Hadzi Pulja i prof. dr Divna Penchikj, wykładowcy WA UCiM w Skopje oraz dr Kinga Nettmann-Multanowska, przedstawiciel ambasady RP w Skopje. Nagrodę „Tygrysy 2017” przyznano studentowi Pavlowi Veljanoskiemu za projekt pt. Infrastruktura krajobrazu – ekologia jako narzędzie generatywne. Laureat otrzymał dyplom oraz roczną prenumeratę miesięcznika „Architektura-murator”.
(RED.)
i
Temat: Infrastruktura krajobrazu - ekologia jako narzędzie generatywne
Autor: Pavel Veljanoski
Promotor: Prof. Dr Mitko Hadzi Pulja
Uczelnia: Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego w Skopje (Macedonia), Wydział Architektury
Opis autorski: Od kilku lat Republikę Macedonii nawiedzają niespotykane wcześniej powodzie (Kotlina Pelagonii 2015, Tetowo 2015, Skopje 2016). Zmiany klimatyczne i ich skutki to wyzwanie, z jakim coraz częściej przychodzi nam się mierzyć. Przedmiotem projektu jest opracowanie systemu rozprowadzania i odprowadzania nadmiaru wody w Kotlinie Pelagonii (region w Macedonii), a także stworzenie lokalnej infrastruktury, która, nie negując pierwotnej funkcji kotliny jako „spichlerza” kraju (żyznego terenu uprawnego), pozwoli mu funkcjonować jako obszar rozwijający się przemysłowo i prowadzić tu nadal archeologiczne wykopaliska. W oparciu o dostępne analizy (geologiczną, hydrologiczną, archeologiczną, agrotechniczną) oraz konsultacje z mieszkańcami dotkniętych powodziami terenów, udało się wyznaczyć dwa punkty krytyczne: A – teren zalewowy rzeki Czarnej (Crnej Reki) oraz B – miejsce odpływu wody, Wąwóz Mariovski, dziś obszar zbyt mały, aby skutecznie chronić Pelagonię przed zalaniem. W kotlinie, na terenach najbardziej dziś zagrożonych powodziami (A), zachowały się fragmenty starego, niedziałającego systemu melioracji z lat 70. W jego obrębie wyznaczono kanał, który stałby się osią odnowionego i rozbudowanego systemu. Na tej osi powstałyby nowe elementy, jak sztuczny zbiornik o poj. 300 000 m3, który na co dzień mógłby pełnić funkcje rekreacyjne, a w przypadku powodzi stanowiłby zbiornik retencyjny akumulujący nadmiar wody o poj. 1 100 000 m3. Ponadto, stworzone wokół zbiornika tereny rekreacyjne, wyznaczone stanowiska archeologiczne oraz obszar przeznaczony pod uprawę, a także przemysł, zostałyby uzupełnione o nowe budynki (kawiarnia, muzeum, spichlerze, hale, administracja), tworzone w oparciu o proste moduły z betonowych słupów o wymiarach 10 x 10 cm i długości 3 m, przy założeniu: minimalna ingerencja, maksymalna funkcjonalność, prostota, wpisująca się w piękno otaczającej przyrody.
Opinia Jury: Praca spełnia kryteria „dobrej” architektury wyznaczonej przez „Tygrysy”, tworząc syntezę z przyrodą i naturalnymi procesami w niej zachodzącymi. Autor nie wykorzystuje architektury jako pasywnej, estetycznej ramy, lecz jako narzędzie do funkcjonalnej regeneracji i rewitalizacji terenu. Dzięki temu tworzy synergię pomiędzy przyrodą, człowiekiem i architekturą, pokazując tym samym, że architektura nie istnieje sama dla siebie. Nagrodę przyznano za: Prostotę i logiczność koncepcji, zdyscyplinowanie w kompozycji, integrację z otaczającym środowiskiem, użyteczność społeczną oraz skromność niepozbawioną nuty emocjonalnej – Jerzy Mokrzyński, O walorach dobrej architektury, Tygrysy.
