Architektura MuratorKrytykaAR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka

AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka

Łukasz Wojciechowski recenzuje książkę AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Wydana nakładem Centrum Architektury publikacja przedstawia nie tylko historię Dworca Centralnego i innych dworców kolejowych, ale też problemy projektantów i użytkowników

AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, red. Grzegorz Piątek, Centrum Architektury, Warszawa 2012, str. 392. Cena ok. 80 zł. Fot. Centrum Architektury
AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, red. Grzegorz Piątek, Centrum Architektury, Warszawa 2012, str. 392. Cena ok. 80 zł. Fot. Centrum Architektury

Świątynie socjalizmu wychodzą z cienia
Gierek powiedział podczas otwarcia, że warszawski Dworzec Centralny to trwałe świadectwo talentu i pracowitości polskiego architekta, inżyniera, robotnika. Na youtube pod filmem z uroczystości widnieje komentarz użytkownika roman cicona: Budowałem ten Dworzec – z nakazu pracy po wyjściu z kicia. Była nas jedna brygada warszawiaków, reszta to buraki ze wsi którym kradliśmy sprzęt i do „żyda” na flaszkę. Ognisko się paliło i kiełbaski grilowało. Przy minus 7 laliśmy beton… (pisownia oryginalna). Książka AR/PS pod redakcją Grzegorza Piątka pokazuje dwie strony architektury stacji powstających w PRL-u. Naturalnie z naciskiem na bardziej wyidealizowaną, architektoniczną wersję historii.

Książka składa się z tekstów różnych autorów, są rzeczowe i faktograficzne (Hubert Trammer, Jarosław Trybuś), oraz żywsze i subiektywne (Werner Huber, Owen Hatherley). Mamy też wywiady z autorami renowacji dworców i stacji, a na koniec ilustrowane kalendarium świetnie przygotowane przez Huberta Trammera. Wartością publikacji są również archiwalne i współczesne fotografie – zebrane w imponującej liczbie – ukazujące nie tylko budynki, ale przede wszystkim toczące się w nich życie. Książkę otwiera przekrojowy tekst Grzegorza Piątka. Poznajemy dzięki niemu historię budynków i dzieje ich autorów, ale także znajdujemy odniesienia do współczesności; możemy zrozumieć rzeczywistość tamtych lat i ideały projektantów: praca w państwowych biurach przypominała tę w dzisiejszych korporacjach, a poszukiwanie standardów było podobne do stosowanego dziś przez prywatnych inwestorów w tzw. sieciówkach. Piątek pokazuje tym samym, dlaczego warto drążyć i próbować zrozumieć historię architektury PRL-u. Bo po prostu mamy dzisiaj podobne problemy.

Szklane dworce PKP i PKS były świątyniami socjalizmu, nowoczesnymi przeszklonymi wiatami, do których dostęp miał każdy, a mało kto podróżował wtedy samochodem. Rozległe hale i bezkolizyjne przejścia projektowane od funkcji, nigdy jednak nie działały jak sobie wyobrażano, bo zawsze coś szwankowało. Dobitnie ukazał to Krzysztof Kieślowski w dokumencie Dworzec. W jednym z ujęć na środku hali warszawskiego Centralnego pracownik kolei siedzi i buja się na wózku do bagażu, a objuczeni pasażerowie dźwigają swój dorobek na plecach – a więc sprzęt jest, ale zawodzi system. Napisał o tym także Arseniusz Romanowicz w zawartym w książce tekście. Wspomniał o niewydolności usług i innych funkcji, które projektował.

Książka nieco idealizuje architekturę dworców, ale to już wynika z dwoistości epoki PRL-u. Za dźwięcznymi hasłami kryły się codzienne problemy – na tle wspaniałej architektury toczyło się marne dworcowe życie. AR/PS traci nieco impet przy opisach form architektonicznych. Funkcjonalizm budynku przypominającego zacumowaną przy brzegu barkę podkreśla dodatkowo przerzucony między nim a wałem przeciwpowodziowym wąski mostek-trap – pisze Paweł Giergoń o budynku YMCA. Niepotrzebne zdają się być tego typu interpretacje, oceny estetyczne i wnikliwe opisy form, szczególnie, że na przykład najciekawszy efekt plastyczny architektury dworca (Warszawa Wschodnia) jest ukryty przed okiem widza (!). Aby ujrzeć go w pełni, trzeba wyjść na dach, czego architekci w projekcie nie przewidzieli… Bo i po co? AR/PS to jednak wzorzec popularno-naukowej książki o architekturze – kolejna potrzebna i rzetelna publikacja Centrum Architektury. Rzecz o ważnych budynkach i ich projektantach, którzy z powodów geopolitycznych wylądowali na marginesie historii architektury europejskiej. Do niedawna nie byli też znani w kraju. Dzięki tej książce wychodzą z cienia, a czytelnik może towarzyszyć im w tym z wielką przyjemnością i emocjonalnym zaangażowaniem.
- Łukasz Wojciechowski

AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, red. Grzegorz Piątek, Centrum Architektury, Warszawa 2012, str. 392. Cena ok. 80 zł

AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, red. Grzegorz Piątek, Centrum Architektury, Warszawa 2012, str. 392. Cena ok. 80 zł. Fot. Centrum Architektury
AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, red. Grzegorz Piątek, Centrum Architektury, Warszawa 2012, str. 392. Cena ok. 80 zł. Fot. Centrum Architektury

WWB TV. Wystawa średnicowa from Muzeum Sztuki Nowoczesnej on Vimeo.

Dworzec Roku 2020 – wybieramy najlepsze dworce kolejowe w Polsce! Trwa trzecia edycja konkursu „Dworzec Roku 2020”, czyli organizowana wspólnie przez Fundację Pro Kolej i Fundację Grupy PKP kampania promująca najbardziej nowoczesne i funkcjonalne obiekty tego typu w Polsce. Po pierwszym głosowaniu oraz przeprowadzonych audytach organizatorzy wybrali 10 finalistów, teraz głos mają użytkownicy.
Zaprojektuj nowy dworzec! Konkurs na projekt dworca Częstochowa Główna PKP we współpracy z lokalnym oddziałem SARP, Gminą Miasta Częstochowy i spółką PKS ogłaszają konkurs na projekt nowego dworca głównego wraz z zagospodarowaniem otoczenia. Wnioski o dopuszczenie do udziału w konkursie do 5 sierpnia.
Dworzec Centrum w Sopocie Budynek odpowiada najnowszym trendom wznoszenia śródmiejskich dworców. Jest to zarazem pierwsza inwestycja w Europie zrealizowana w formule partnerstwa publiczno-prywatnego z unijnego programu zwrotnego Jessica – pisze Daniel Załuski.
Węzeł transportowy w Słupsku Konkurs na opracowanie koncepcji węzła i otaczających terenów wygrali Zuzanna Szpocińska, Tomasz Marciniewicz oraz Michał Poziemski.
PKP zmarnuje sześć miliardów złotych? Czy 29 miesięcy opóźnienia to w PKP norma? NIK straszy możliwością utraty unijnych funduszy przyznanych na inwestycje kolejowe. Zmienia się powoli wizerunek kolei, trwa modernizacja kolejnych dworców kolejowych, tymczasem spółka zarządzająca torami spółka PKP PLK notuje coraz większe straty, a na nowo wyremontowane dworce nie dojedziemy szybciej  
Remont dworca kolejowego w Radomiu zakończony. Miał trwać sześć miesięcy, dworzec oddano do użytku po dwóch latach Jak wygląda dworzec kolejowy w Radomiu po modernizacji? Czy warto było czekać tak długo?  Zobacz galerię zdjęć!