Architektura MuratorKrytykaJadwiga Dobrzyńska: prekursorka, architektoniczka, pierwsza kobieta w polskiej architekturze

Jadwiga Dobrzyńska: prekursorka, architektoniczka, pierwsza kobieta w polskiej architekturze

W 2022 roku mija sto lat, odkąd Jadwiga Dobrzyńska jako pierwsza kobieta w Polsce ukończyła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a następnie, również jako pierwsza kobieta, otrzymała uprawnienia architektoniczne. Tym razem inicjatorki Balu architektek przypominają postać tej niezwyklej projektantki.

Jadwiga Dobrzyńska: prekursorka, architektoniczka, pierwsza kobieta w polskiej architekturze
Jadwiga Dobrzyńska i jej dom własny na Saskiej Kępie w Warszawie; fot. domena publiczna

UWAGA UWAGA: Czy wiecie, że w tym roku przypada 100-lecie kobiet w architekturze polskiej? Jubileusz możemy świętować dzięki Jadwidze Dobrzyńskiej. W 1922 roku jako pierwsza kobieta w Polsce ukończyła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a potem, również jako pierwsza kobieta, otrzymała uprawnienia architektoniczne, które dały jej m.in. możliwość prowadzenia robót budowlanych. To ją ówczesna prasa nazwała „architektoniczką”, szukając odpowiedniej formy feminatywu. Pomimo bycia pionierką w dziedzinie, Dobrzyńska jest jedną z mniej znanych architektkek przedwojnia, dlatego dziś przypominamy jej sylwetkę.

Po otrzymaniu dyplomu Jadwiga Dobrzyńska swoje umiejętności projektowe szybko sprawdza w praktyce i startuje w różnych konkursach wraz z kolegami. Z jednym z nich, Zygmuntem Łobodą, tworzy duet nie tylko w pracy, ale też w życiu prywatnym. W 1928 roku ich wspólny projekt – kompleks Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach – zostaje wyznaczony do realizacji. Dobrzyńska ma wreszcie okazję, by sprawdzić się na budowie. Projekt jest skomplikowany – obok klasycznych sal lekcyjnych zaplanowano pracownie, przy których wymagana jest specjalistyczna wiedza techniczna.

Jadwiga Dobrzyńska: prekursorka, architektoniczka, pierwsza kobieta w polskiej architekturze
Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe w  Katowicach, proj. Jadwiga Dobrzyńska, Zygmunt Łoboda; fot. NAC
Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe w Katowicach, proj. Jadwiga Dobrzyńska, Zygmunt Łoboda; fot. NAC
Jadwiga Dobrzyńska: prekursorka, architektoniczka, pierwsza kobieta w polskiej architekturze
Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe w  Katowicach, proj. Jadwiga Dobrzyńska, Zygmunt Łoboda; fot. NAC

Wieloaspektowe doświadczenie zdobyte w Katowicach przydaje się parze przy kolejnym projekcie. Dziecięce Sanatorium Przeciwgruźlicze w Istebnej to prawdziwe wyzwanie – oprócz pogodzenia skomplikowanego programu i wymogów technicznych należy uwzględnić piękne otoczenie obiektu. Twórcom się to udaje. Prosta, modernistyczna bryła została harmonijnie wpisana w krajobraz, a przestronne sale, otwarte na naturę, poprawiły komfort kuracjuszy.

Czytaj też: Sanatorium w Istebnej |

W 1933 roku parze udało się zakończyć budowę domu własnego na Saskiej Kępie w Warszawie. W projekcie widać ogromną inspirację Le Corbusierem – bryła jest prosta, smukła, zwieńczona tarasem na dachu. Dom Dobrzyńskiej i Ładoby musiał być nie lada konkurencją dla domu Brukalskich na Żoliborzu. Karierę Dobrzyńskiej przerywa wojna. Architektka umiera w 1940 roku w wieku zaledwie 42 lat. Dziś BAL wznosi toast za Jadwigę Dobrzyńską!

Jadwiga Dobrzyńska: prekursorka, architektoniczka, pierwsza kobieta w polskiej architekturze
Dziecięce Sanatorium Przeciwgruźlicze w Istebnej, proj. Jadwiga Dobrzyńska, Zygmunt Łoboda; fot. NAC
Dom Brukalskich na Żoliborzu Dom Brukalskich na Żoliborzu był pierwszym tak bezkompromisowym manifestem polskiej awangardy architektonicznej XX wieku.
Sanatorium w Istebnej Sanatorium w Istebnej było pierwszym i największym polskim sanatorium złożonym z tarasowych pawilonów – wzorcową placówką leczniczą ze szkołą dla dzieci – pisze Hanna Faryna-Paszkiewicz.
Tagi:
Dlaczego nie używamy już słowa „slumsy”. Depesza Balu architektek z Kenii „Słowo, którego już nie używamy niesie za sobą skojarzenia nie tylko skrajnej biedy, lecz także braku podmiotowości i całkowitego uzależnienia od działań charytatywnych zachodniego świata”. Założycielki Balu architektek tym razem relacjonują działalność kenijskiego kolektywu Wajukuu Arts.
Święto kobiet branży nieruchomości: relacja z konferencji Top Woman Experience – Kobieta Przyszłości Za nami konferencja Top Woman Experience – Kobieta Przyszłości. W czasie wydarzenia premierę miała książka „Jak zostać Top Woman”, w której znajdziemy wywiady m.in. z architektkami Agnieszką Kalinowską-Sołtys, Dorotą Jarodzką-Śródką i Ewą P. Porębską.
Pritzker 2023: typuje Bal Architektek Sezon na narty i łyżwy, ferie i zimowiska to w świecie architektury czas ogłaszania wyników Pritzkera. Już wkrótce dowiemy się, kto w 2023 roku otrzymał „architektonicznego Nobla”. Czy jury nas zaskoczy? Bal Architektek przedstawia swoje typy.
Lina Ghotmeh zaprasza do stołu Nowy pawilon Serpentine zaprojektuje Lina Ghotmeh, francuska architektka libańskiego pochodzenia. Założycielki Balu architektek tym razem o inicjatywie londyńskiej galerii, która w ogrodach Kensington od ponad 20 lat realizuje co roku inną tymczasową instalację.
Belinda Tato w Katowicach! Do Katowic przyjeżdża ceniona architektka Belinda Tato, propagatorka miejskiego projektowania społecznego z madryckiego biura Ecosistema Urbano. Tato spotka się między innymi ze studentami i mieszkańcami regionu.
Apel ukraińskich architektek o wsparcie dla ich mężów, braci i ojców, którzy walczą o niepodległą Ukrainę Na portalu zrzutka.pl trwa zbiórka pieniędzy na samochody, środki medyczne i wyposażenie dla ukraińskich żołnierzy. Akcja została zainicjowana na prośbę tamtejszych architektek, a także córek i żon architektów, którzy walczą w obwodzie donieckim, jednym z najgorętszych miejsc na Ukrainie.