Tylko 6 cm! Najniższy od lat poziom Wisły to także alarm dla architektów i urbanistów. Betonowaliśmy koryta rzek i rynki miast. Dziś to się zmienia

Rekordowo niski poziom wody w Wiśle w Warszawie w sierpniu 2025

Choć w ostatnich dniach sierpnia spodziewane są silne opady, sytuacja jest poważna. Poziom wody w Wiśle jest tak niski, jak nigdy wcześniej. Na stacji Warszawa - Bulwary w piątek 29 sierpnia sierpnia zanotowano nawet zaledwie 6 cm!

O tym, jak niebezpieczna to sytuacja przypomina w swoim komunikacie prasowym firma Uponor, która dostarcza zrównoważone rozwiązania do transportu wody pitnej, wody deszczowej, wody technologicznej i ścieków. Piotr Serafin, ekspert ds. systemów instalacyjnych z tej firmy ostrzega:

Deszcz to nie zawsze rozwiązanie problemu suszy. Jeśli stan wód gruntowych jest obniżony ze względu na długotrwałe okresy bez opadów, nawet kilka dni ulew niewiele zmienia. Kluczowe jest racjonalne gospodarowanie wodą, inwestowanie w retencję i wysokiej jakości instalacje wodno–kanalizacyjne - mówi.

Lipiec był deszczowy, ale to nie rozwiązuje problemu deficytu wody

W te wakacje mamy najniższy poziom w historii pomiarów IMGW. - To rekordowe minimum doskonale pokazuje, że nawet wyjątkowo deszczowe lato nie oznacza końca problemów z wodą. Lipiec 2025 r. został sklasyfikowany jako „bardzo wilgotny” – suma opadów wyniosła 114,8 mm, czyli 130% normy (obszarowo uśredniona suma opadów wyniosła o 27,1 mm więcej niż norma z lat 1991–2020). Jednak pod koniec tego miesiąca wciąż obowiązywało 31 ostrzeżeń hydrologicznych.

- Ten paradoks doskonale pokazuje, że krótkotrwałe i intensywne opady nie rozwiązują problemu deficytu wody - czytamy w informacji firmy Uponor.

Krótkotrwałe, intensywne deszcze zasilają rzeki i kanalizację, ale nie wsiąkają głęboko w glebę. W efekcie nie odbudowują wód gruntowych, które decydują o długoterminowym bilansie wodnym kraju.

EC Siekierki ma problem z czerpaniem wody z Wisły

To nie są tylko mające nas wystraszyć apokaliptyczne scenariusze: Elektrociepłownia Siekierki, która ogrzewa ponad połowę budynków w Warszawie już ma problemy z czerpaniem wody z Wisły do chłodzenia urządzeń. Natomiast Zarząd Transportu Miejskiego w stolicy z powodu niskiego poziomu wody już w połowie sierpnia zawiesił kursowanie promów na Wiśle.

- Susza nie jest zjawiskiem zero-jedynkowym, które znika wraz z kilkoma dniami opadów. To proces rozciągnięty w czasie, wymagający wielu tygodni, a często nawet miesięcy równomiernych i rozłożonych w przestrzeni opadów. Nawet jeśli przez kilka tygodni intensywnie pada, skutki wcześniejszych okresów bezdeszczowych pozostają odczuwalne. Szczególnie widoczne jest to w sieciach wodociągowych i w dostępności wody pitnej, gdzie kluczowe znaczenie ma nie tylko ilość deszczu, ale to, czy trafi on do głębszych warstw gleby i wód gruntowych. Dlatego lokalne zakazy podlewania ogrodów, napełniania basenów czy mycia samochodów mogą obowiązywać nawet w pozornie „mokre” lato - przypomina Uponor.

Architektura musi się zmienić. Betonowanie nie jest rozwiązaniem

A jaki związek z suszą i jej skutkami ma architektura? Raz, że... sama może wyrządzać szkody i negatywnie wpływać na planetę - podkreślali Kacper Kępiński i Adrian Krężlik w publikowanym na łamach A-M w 2023 roku wywiadzie pt. Antropocen. Katastrofa już tu jest. 

Architektura i sposób jej tworzenia muszą przejść radykalną zmianę, po to, żeby zmniejszyć negatywny wpływ człowieka na planetę. Bez tego nie ma możliwości stworzenia pozytywnego oddziaływania - ostrzegali rozmówcy Mai Mozgi-Góreckiej. I dodali: - W Polsce pod tym względem coś się zaczęło dziać w obrębie architektury krajobrazu. Jeszcze dekadę temu to architekci projektowali place, rynki, parki. Ilość wylanego tam betonu to efekt tego, że osoby ze złymi narzędziami czy z nieprzystającym do zadania wykształceniem projektowały przestrzenie, którymi powinien był się zająć ktoś inny. Obecnie zaczęliśmy naprawiać te błędy. Architektura krajobrazu staje się coraz ważniejsza.

Jak walczyć ze skutkami suszy? Zakaz podlewania i inwestycje w retencję

Są także proste, doraźne i często stosowane, choć niekoniecznie lubiane przez ludzi sposoby. Jak zakaz podlewania ogrodów wodą z wodociągów rano i wieczorem, który na początku lata 2025 wprowadziła m.in. gmina Góra Kalwaria na Mazowszu.

Taki zakaz obowiązuje nie tylko podczas suszy. Po intensywnych deszczach nadal obowiązują zakazy podlewania ogrodów, napełniania basenów czy mycia samochodów. Chodzi bowiem o konieczność zabezpieczenia podstawowych potrzeb – wody pitnej w domowych kranach, szpitalach czy zakładach pracy.

- Do prostych i tanich rozwiązań, które powinny zostać wdrożone "na wczoraj", należy przede wszystkim zaprzestanie regulacji i pogłębiania rzek - mówił z kolei dla TVN hydrolog Piotr Bednarek z Zakładu Hydrologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego i prezes Fundacji Wolne Rzeki. I przypomina, że powyżej Warszawy działają kopalnie piasku, które zatrzymują materiał niesiony przez rzekę, a dodatkowo odcinek Wisły przepływający przez stolicę został uregulowany. 

- Kluczowe jest racjonalne gospodarowanie wodą, inwestowanie w retencję i wysokiej jakości instalacje wodno–kanalizacyjne — zauważa Piotr Serafin, ekspert ds. systemów instalacyjnych z firmy Uponor.

Ma na myśli:

• inwestycje w retencję i technologie, które ograniczają codzienne marnowanie wody
• nowoczesne systemy instalacyjne, które pozwalają wykorzystywać wodę bardziej efektywnie

Czy to się uda? Na koniec optymistyczny wniosek Kepińskiego i Krężlika.

- Młode pokolenie architektów ma już zupełnie inne podejście i narzędzia projektowe. Do zespołów zaczyna zapraszać osoby zajmujące się nie tylko architekturą krajobrazu, lecz także na przykład dendrologią. Próbuje się włączyć do procesu projektowego jak największą liczbę aktorów - podsumowali dla A-M.

Zobacz zdjęcia: tak wygląda koryto Wisły w sierpniu 2025