Spis treści
Gdańsk Nowe Południe, czyli jak rozwijać miasto przy kolei
Oferta, którą mogliśmy ocenić, była profesjonalnie przygotowana i spełniała nasze oczekiwania projektowe, zarówno pod względem podejścia do procesu, jak i składu zespołu. Konsorcjum zdobyło komplet punktów za kartę programową oraz bardzo wysoki wynik za dodatkowe doświadczenie i specjalistów. Takiego partnera – z mocnym zapleczem urbanistycznym i realnym doświadczeniem we wdrażaniu podobnych projektów – szukaliśmy
– tak o zwycięzcy mówi Michał Jamroż, kierownik projektu w InvestGDA/ARP (współorganizator przetargu).
A chodzi nie o byle co, lecz o przyszłość południa Gdańska. Przypomnijmy, że 17 grudnia 2024 r. miasto podpisało umowę z projektantem nowej linii kolejowej, która połączy Gdańsk Śródmieście z węzłem Kowale. Budowa ma ruszyć pod koniec 2027 r. To projekt PKM Południe, który ma stanowić potężny bodziec prorozwojowy dla tej części miasta. Często kursujące pociągi zapewnią znakomite skomunikowanie południowych dzielnic z centrum, a planowane przystanki mają zostać zintegrowane z otoczeniem, m.in. dzięki zlokalizowaniu części z nich pod ziemią:
- Gdańsk Trakt św. Wojciecha – przystanek na estakadzie,
- Gdańsk Madalińskiego – przystanek na estakadzie,
- Gdańsk Łostowice-Świętokrzyska – przystanek podziemny pod pętlą tramwajową,
- Gdańsk Niepołomicka – przystanek w wykopie,
- Gdańsk Wielkopolska – przystanek w wykopie,
- Gdańsk Kowale – przystanek podziemny.
Dodatkowo na południu Gdańska zapowiedziano cały szereg inwestycji drogowych, m.in. budowę Nowej Świętokrzyskiej oraz przebudowę ul. Kampinoskiej.
Żeby dobrze wykorzystać nową linię kolejową, miasto postanowiło zamówić masterplan zagospodarowania terenów wokół niej. Przetarg we wrześniu 2025 r. ogłosiły wspólnie Agencja Rozwoju Pomorza i InvestGDA, zaś 11 grudnia 2025 r. ogłoszono, że masterplan wykona za 2,6 mln zł konsorcjum A2P2 + KCAP B.V. Na wykonanie zadania fachowcy otrzymają 18 miesięcy.
- Sprawdź też: To tutaj zaczęło się wysokie budownictwo Gdańska. Trzy prototypowe bloki z gruzu stały się jaskółkami zmiany
Na szczęście powstają nowa infrastruktura społeczna oraz połączenia transportem zbiorowym, bo był czas, kiedy w Gdańsku Południe dominowała zabudowa mieszkaniowa i w praktycznie każdym celu – do pracy, szkoły czy na zakupy – trzeba było wyjeżdżać do innych dzielnic. Pierwszą próbę utworzenia spójnych i czytelnych powiązań pomiędzy poszczególnymi częściami Gdańska Południe podjęliśmy w masterplanie Parku Południowego, opracowanym przy udziale mieszkanek i mieszkańców, aktywnie uczestniczących w procesie partycypacyjnym. Już wtedy dyskutowaliśmy o planach realizacji linii PKM. W naszej opinii to ogromna szansa dla południowych dzielnic i cieszy nas bardzo, że zdecydowano o solidnym zaplanowaniu otoczenia stacji
– opowiada nam dr inż. arch. Monika Arczyńska z A2P2.
Projekt w rękach A2P2 i KCAP. To eksperci z doświadczeniem
Można powiedzieć, że zwycięzca przetargu okazał się bezkonkurencyjny, bo dwie pozostałe złożone oferty musiały zostać odrzucone ze względów formalnych. Nie znaczy to jednak, że konsorcjum A2P2 i KCAP wygrało „z automatu”, ponieważ oferta została najpierw dokładnie przeanalizowana i oceniona. Obie firmy otrzymały w tym procesie m.in. wysokie oceny za doświadczenie specjalistów.
A jest to doświadczenie niebagatelne. Polska pracownia A2P2 ma już na koncie m.in. projekty i analizy dla Stoczni Cesarskiej w Gdańsku, Parku Południowego w Gdańsku oraz Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP) Obszaru Metropolitalnego Gdańsk–Gdynia–Sopot (OMGGS). Z kolei holenderskiej pracowni KCAP, założonej przez wybitnego urbanistę Keesa Christiaanse’a, nikomu w Europie przedstawiać nie trzeba. Biuro odpowiada za szereg głośnych projektów transformacji miejskiej, takich jak m.in. HafenCity w Hamburgu, Europaallee w Zurychu czy Jurong Lake District w Singapurze.
- Sprawdź też: Opera, z której „spuszczą powietrze”. Pokryją ją tarasy i ścieżki, ale wciąż pozostanie monumentalna
Za kilka lat powstanie tu coś wyjątkowego – nowa, nowoczesna tkanka miejska, w której mieszkańcy i przedsiębiorcy będą mogli żyć i pracować w komfortowych warunkach. Poza samą linią PKM Południe realizowany jest również tzw. masterplan, czyli plan zagospodarowania terenów wokół przystanków. Chcemy, by południowe dzielnice nie były tylko sypialniami miasta, ale także miejscem, gdzie pojawią się nowe przedszkola, przestrzenie kulturalne i społeczne
– podkreśla Grzegorz Mocarski, prezes Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.
W masterplanie kluczowe mają być kwestie takie jak zrównoważona mobilność, integracja różnych miejskich funkcji oraz dobra urbanistyka. Okolice nowych stacji kolejowych powinny się oczywiście zabudować nowymi osiedlami mieszkaniowymi, jednak trzeba zadbać o to, żeby powstały nie tylko bloki. To ma być prawdziwy kawałek nowoczesnego miasta, z niezbędnymi usługami oraz obiektami użyteczności publicznej w zasięgu ręki oraz z rozwiniętą siecią transportu publicznego zintegrowanego z koleją. Kluczowym elementem procesu opracowywania masterplanu mają być konsultacje społeczne. Jak podkreśla miasto, „celem masterplanu jest wzięcie w ryzy chaotycznej suburbanizacji południowych dzielnic”.
Bliska nam, gdańskim urbanistom, jest także zasada Transit Oriented Development (TOD), która zakłada lokalizację w sąsiedztwie przystanków transportu zbiorowego atrakcyjnych przestrzeni publicznych: usług, terenów zieleni, szkół, przedszkoli, bibliotek czy domów sąsiedzkich. Ma to swoje przełożenie na plany zagospodarowania otoczenia przystanków nowej linii kolejowej PKM Południe
– mówiła niedawno w wywiadzie Edyta Damszel-Turek, Urbanista Miasta i dyrektorka Biura Rozwoju Gdańska.
A2P2 o projekcie: „To dla nas idealne zadanie”
Jak przyznaje cytowana już Arczyńska, proces chaotycznej suburbanizacji południa Gdańska, nad którym miasto chciałoby dzięki masterplanowi zapanować, zaszedł już daleko, a okolice te charakteryzuje ogromny poziom chaosu przestrzennego. Nowy projekt daje południowym osiedlom szansę na zatrzymanie tego procesu.
- Sprawdź też: Wyspy szczęścia na morzu złej urbanistyki. O ulicach, placach i urbanistyce nie warto myśleć romantycznie
Będziemy wspólnie z KCAP pracować nad masterplanem, wykorzystując połączenie ogromnego doświadczenia naszych holenderskich partnerów z naszą lokalną wiedzą. Po naszej stronie jest także m.in. przeprowadzenie procesu partycypacyjnego. Z kolei za część architektoniczną oprócz KCAP odpowiedzialna będzie warszawska pracownia mamArchitekci, z którą regularnie współpracujemy, m.in. przy projekcie łódzkiego Placu Wolności. Cały zespół, który będzie zajmował się tematem, obejmuje wiele ekspertek i ekspertów różnych specjalności – od planowania transportu po badanie rynku nieruchomości
– wyjaśnia architektka.
Szczególnie ważką rolę w procesie projektowym, jak wskazywało miasto, powinny odegrać konsultacje społeczne. W tym zakresie pracownia A2P2 ma już przydatną wiedzę zebraną przy okazji innego projektu.
Konsultacje społeczne to dla nas ważny element zarówno na etapie rozpoznania potrzeb i oczekiwań przyszłych użytkowników oraz wypracowania wytycznych, jak i w fazie weryfikacji pomysłów projektowych. Na obszarze Gdańska Południe prowadziliśmy już wspomniane konsultacje społeczne związane z Parkiem Południowym. Pozwoliły nam najpierw zrozumieć kontekst, uwarunkowania oraz sposób użytkowania obszaru, a w kolejnych etapach czy nasze propozycje mają szansę trafnie odpowiedzieć na wyzwania Parku. W przypadku otoczenia stacji PKM będzie podobnie i w tym procesie również będziemy poszukiwać rozwiązań wynikających zarówno z wyników konsultacji, jak i z eksperckiej wiedzy oraz studiów projektowych
– podkreśla Arczyńska.
Warto przypomnieć, że A2P2 ma już na koncie także inny gdański projekt, a mianowicie masterplan dla Stoczni Cesarskiej. To właśnie przy jego okazji o młodej pracowni zrobiło się głośno, gdyż w międzynarodowym konkursie pokonała ona naprawdę poważnych konkurentów. Teraz zdobyte tam doświadczenie przyda się przy projekcie Gdańsk Nowe Południe.
Masterplan dla Stoczni Cesarskiej – wynik zwycięstwa w międzynarodowym konkursie, w którym uczestniczyły doświadczone, zagraniczne biura, był dla nas przede wszystkim szansą na zaistnienie na rynku i w mediach. Dopiero wystartowaliśmy wówczas jako firma, zakładając, że masterplany będą jednym z ważnych elementów naszej zawodowej działalności. Międzynarodowym doświadczeniem w znanych firmach projektowych i planistycznych dysponowaliśmy jednak już wcześniej i do dziś wykorzystujemy je w projektach i prowadzeniu A2P2. Ambitne i nietypowe tematy, zwłaszcza na etapie przedprojektowym i w skali między urbanistyczną a architektoniczną interesują nas najbardziej, dlatego masterplan w Gdańsku Południe to dla nas idealne zadanie
– podsumowuje architektka.
