masterplan dla Fordonu

i

Autor: Archiwum Architektury

Tożsamość nad rzeką… masterplan dla Fordonu

2010-05-28 2:00

Fordon - nieodkryta część Bydgoszczy - ma szansę stać się atrakcyjnym osiedlem. Plany rewitalizacji zaniedbanego obszaru wzdłuż brzegu Wisły przedstawili architekci z firmy RDH.

MASTERPLAN & STRUKTURA URBANISTYCZNA FORDONU

Odmieniana przez wszystkie przypadki, pozbawiona (m.in. ze względu na konieczność sprawnej absorpcji środków unijnych) swej rzeczywistej bazy idea rewitalizacji, została sprowadzana jedynie do rangi działań inwestycyjnych. Na marginesie pozostawiono kluczową w funkcjonowaniu miasta problematykę socjologiczną i związany z nią społeczny aspekt kreacji konstruktywnych przemian. Zapomniano, że rewitalizacja to nie tylko remonty budynków, lecz przede wszystkim proces tworzenia nowej jakości przestrzeni, nierozerwalnie połączony z odbudową aktywności społecznej. Zapomnienie o znaczeniu komunikacji społecznej, jedynie literalna, a nie faktyczna partycypacja mieszkańców w decydowaniu o sposobie zagospodarowania przestrzeni, wymusiły poszukiwanie nowych dróg budowania aktywnego społeczeństwa obywatelskiego. I nie chodzi tu o modną frazeologię, ale o faktyczne zaangażowanie mieszańców miasta, z którego mają wynikać konkretne działania inwestycyjne.

Obszarem socjologiczno-przestrzennego eksperymentu stał się położony nad brzegiem Wisły Fordon. To funkcjonujące do roku 1973 samodzielne miasto, zostało wchłonięte w granice administracyjne Bydgoszczy, a poprzez realizację rozległych, prefabrykowanych osiedli osiągnęło horrendalny dla niego pułap ok. 90 tysięcy mieszkańców.

Smutne, szare zaułki, zabite deskami witryny sklepowe, wymagające pilnej renowacji pozostałości dawnej zabudowy, są nie tylko wstydliwe dla samych mieszkańców, ale stanowią przeszkodę dla zdrowego rozwoju miasta i wdrażania procesów inwestycyjnych. Fordon z uwagi na uwarunkowania historyczne i lokalizacyjne łączy w sobie różne oblicza przestrzeni miejskiej i relacji społecznych. Wisła oraz ukształtowany pod wpływem trzech kultur (katolickiej, żydowskiej i ewangelickiej) genius loci, stanowią kapitał podstawowy tej części Bydgoszczy, którego echa widoczne są nadal w strukturze urbanistycznej. Jednak dla tych, którzy znają historię Fordonu jak i tych, dla których historia tego miejsca jest częścią ich własnego życiorysu trudno jest się odnaleźć w tej dzisiejszej przestrzeni. Ciężko w aktualnym kulturowo-przestrzennym kontekście uchwycić poczucie tożsamości. Jeszcze trudniej być dumnym z pozbawionego aktywności, odstającego od współczesnych trendów życia i nowoczesnego rytmu własnego fragmentu miasta.

Uwikłani od roku 2003 w konieczność zapełniania obszaru Bydgoszczy planami zagospodarowania przestrzennego miejscy urbaniści, nie mieli czasu i stosownego doświadczenia w budowaniu rzeczywistej bazy dla procesów społeczno-inwestycyjnych, zwłaszcza dotyczących tak specyficznego obszaru jak Fordon. Podejmując prace rewitalizacyjne władze Bydgoszczy zaprosiły do współpracy specjalizujące się w rozwoju miast i regionów holenderskie biuro urbanistyczno-architektoniczne. RDH Architekci Urbaniści jest częścią holenderskiego RDH Holding BV istniejącego w Holandii już od ponad 80 lat. Zespół 80 pracowników tworzą przedstawiciele różnych specjalności: urbaniści, planolodzy, architekci, konserwatorzy zabytków, inżynierowie budownictwa, pracujący w biurach w Bredzie i Middelburgu. W 2008 r. firma otworzyła swoje pierwsze biuro w Polsce, w Poznaniu. Pracownia ukierunkowała się na procesy rewitalizacyjne ze szczególnym uwzględnieniem projektów ponownego wykorzystania obszarów i obiektów stanowiących dziedzictwo kulturowe.

Doświadczenie firmy jak i metodologia działań jaka została przyjęta w pracach dotyczących Fordonu, stanowiły również zapowiedź poważnego procesu inwestycyjnego. Przede wszystkim RDH zaszczepiło kompletnie nowy sposób myślenia o rewitalizacji i sposobie organizowania związanych z nią prac. Poznanie uwarunkowań i relacji społecznych utworzyło harmonogram działań, w których uczestniczyli przedstawiciele lokalnej przestrzeni miasta.

Po osobach dobrze znających Fordon i jego problemy, do współpracy włączane zostały: organizacje społeczne, podmioty gospodarcze oraz przyszli inwestorzy. Proces trwa, a w jego przebieg integralnie zaangażowani są przedstawiciele władz, którzy stali się partnerami otwartego dialogu prowadzonego z mieszkańcami. Zrealizowany na potrzeby projektu film pt. „Fordon – rzeczywistość, potencjał, wizja” pokazujący fordońską rzeczywistość, jest ważnym ogniwem inicjującym dyskusję nad kondycją i przyszłością tej części Bydgoszczy.

Ta społeczna faza procesu rewitalizacji, oparta na uważnym słuchaniu i rozmowie wypełniana jest równocześnie pracami koncepcyjnymi. Wkomponowanie tych działań w proces budowana sieci lokalnej współpracy dało mieszkańcom Fordonu podstawę do zrodzenia się zaufania w potencjał tego obszaru. Zagwarantowało, że rozpoczęty proces będzie kontynuowany oraz to, że władze miasta utożsamiają się z nim. Był to silny argument dla lokalnych i zagranicznych inwestorów by zaangażować się w działania w Fordonie.

Pierwsze, konkretne rezultaty są już widoczne. Holenderski United Momentum Group postanowił zainwestować i dać drugie życie starej cegielni, silnie związanej z historią Fordonu i stanowiącej część jego tożsamości. Zaproponowana koncepcja zagospodarowania nabrzeża Wisły uwzględniająca m.in. utworzenie campusu wraz z przeniesieniem siedziby władz Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego uzyskała akceptację władz uczelni, potwierdzoną uchwałą Senatu. Uniwersytet stał się nie tylko częścią, ale i konkretnym partnerem działań rewitalizacyjnych Fordonu. Lokalni inwestorzy zaangażowali się m.in. w projekty zabudowy mieszkaniowej. W działaniach dotyczących tworzenia więzi społecznych uczestniczą przedstawiciele Kościoła.

Obrazowym zwieńczeniem przeprowadzonych prac będzie masterplan. Clou podjętych działań jest wzbudzenie aktywności społecznej mieszkańców Fordonu, wskazanie podstawowych kierunków rozwoju i co najważniejsze sposobów jego prowadzenia we współpracy z pozyskanymi partnerami. Stworzony mechanizm jest tym cenniejszy, że stał się dla Prezydenta Bydgoszczy bazą do pragmatycznego dialogu o przyszłości miasta oraz zbudowania struktury zdolnej taki proces kontynuować.

Robert Łucka Architekt Miasta Bydgoszczy

Prezentacja Masterplanu dla Fordonu odbyła się 12 maja 2010 roku w Sali Sesyjnej Urzędu Miasta Bydgoszczy.

fotka z /zdjecia/rdh.JPG

i

Autor: Archiwum Architektury