Bauhaus i nowoczesna architektura: rekonstrukcja domów Waltera Gropiusa i László Moholy-Nagy'a w Dessau

W dniach 16-18 maja świętowano zakończenie prac budowlanych nad rekonstrukcją domów profesorskich w Dessau. Zaprojektowane przez Waltera Gropiusa "Domy Mistrzów” („Meisterhäusern”), zamieszkiwane były niegdyś przez profesorów Bauhausu m.in. Miesa van der Rohe, Lyonela Feiningera, Hans Paula Klee, Wasyla Kandyńskiego oraz samego Gropiusa. Założenie będące jednym z modelowych przykładów nowoczesnej architektury znajduje się liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Założona w Weimarze szkoła sztuki i rzemiosła artystycznego Bauhaus została przeniesiona do Dessau w 1925 roku, po objęciu władzy w Turyngii przez rząd konserwatywny. Po zakończeniu prac budowlanych nad wzniesioną w latach 1925-26 pięcioskrzydłową szkołą, Gropius zajął się projektowaniem domów dla nauczycieli. Zespół budynków składał się z domu jednorodzinnego oraz trzech domów dwurodzinnych. Ten pierwszy, czyli dom Waltera Gropiusa oraz połowa jednego z domów bliźniaczych, przed wojną zamieszkiwana przez László Moholy-Nagy'a, zostały zniszczone podczas alianckich nalotów w 1945 roku (Dessau stało się celem ze względu na znajdujące się tam fabryki samolotów oraz cyklonu B).

Nowe domy profesorskie w Dessau - "nieostra rekonstrukcja" architektury Bauhausu

Dwa brakujące obiekty zostały właśnie odbudowane. Wraz z rekonstrukcją domów Waltera Gropiusa oraz László Moholy Nagy'a zakończyły się prace związane z konserwacją i odbudową założenia. Wcześniej zabiegom konserwatorskim przeprowadzonym przy wsparciu koncernu budowlanego Hochtief poddano Dom Kandińskiego / Klee (w latach 1999/2000), oraz Muche / Schlemmer (w latach 2001/2002).

Za projekt "nieostrej rekonstrukcji" ostatnich brakujących obiektów odpowiedzialna jest berlińska pracownia architektoniczna Bruno Fioretti Marquez Architekten 2010-2014. Odbudowane domy znacznie odbiegają oryginałów. Są raczej ich fantomowymi wcieleniami niż wiernie naśladującymi kopiami. Pozbawione detali, niemalże surowe bryły zmierzają ku abstrakcji. Za sprawą daleko idącej redukcji, przypominają modele w naturalnej skali, co już na pierwszy rzut oka odróżnia je od pozostałych budynków w kolonii profesorskiej.

Również układy przestrzenne odbiegają od oryginałów, ale zostały zaprojektowane tak, aby można było wyobrazić sobie pierwotne podziały. W przeciwieństwie do pozostałych domów wnętrza zrekonstruowanych budynków pozbawione są mebli i barw (przed wojną wnętrza domu Kandyńskiego były pomalowane na ponad 170 kolorów!).

Na ścianach wewnątrz znalazła się za to interwencja konceptualnego artysty Olafa Nicolai "Le pigment de lumière" odwołująca się do eksperymentów ze światłem, które prowadził Moholy-Nagy. Nicolai podzielił ścianę na figury o powierzchniach zróżnicowanych pod względem faktur. Za sprawą dostających się przez mleczne szyby promieni słonecznych powstaje zmieniająca się wraz z porą dnia monochromatyczna kompozycja.

Więcej o Bauhausie i przeprowadzonej rekonstrukcji można przeczytać na stronie https://www.bauhaus-dessau.de/deutsch/start.html