Wystawa stała w Muzeum Piłsudskiego w Sulejówku nosi tytuł „Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867–1935” i stanowi centralny punkt nowego budynku. Jest historyczną opowieścią o życiu i działalności patrona placówki, a także o trudnym dla Polski okresie walk niepodległościowych z XIX i XX wieku. Ekspozycja prezentuje poszczególne etapy biografii Józefa Piłsudskiego, wartości, którymi się kierował, wzory zachowań i postaw społecznych, które aprobował, wreszcie dziedzictwo, które po sobie zostawił oraz symbole i mity narosłe wokół jego postaci.
Wystawa Muzeum Piłsudskiego: Ziuk, naczelnik, symbol
Oś chronologiczną porządkującą narrację wystawy Muzeum Piłsudskiego wyznaczają kolejne etapy biografii marszałka, przedstawione w pięciu galeriach tematycznych. W galerii „Ziuk” zwiedzający będą mieli okazję poznać Józefa Piłsudskiego z czasów jego dzieciństwa i młodości spędzonych w Zułowie, Wilnie i Charkowie, z czasów pierwszych działań konspiracyjnych oraz zesłania na Syberię. Galeria „Wiktor” opowiada o działalności konspiracyjnej Józefa Piłsudskiego w szeregach Polskiej Partii Socjalistycznej, „Komendant” – o tworzeniu ruchu wojskowo-niepodległościowego w Galicji, „Naczelnik” – o walce zbrojnej o niepodległość i granice Rzeczypospolitej, a „Marszałek” o działalności politycznej prowadzonej przez Piłsudskiego po przewrocie majowym w 1926 roku. Poszczególne galerie wystawy stałej Muzeum Piłsudskiego zostały rozmieszczone na dwóch poziomach w chronologicznej kolejności. Tę część narracji ekspozycji uzupełnia szósta galeria – „Symbol” – odnosząca się do mitów i legend zbudowanych wokół postaci Piłsudskiego oraz do dziedzictwa, które pozostawił następnym pokoleniom. Galeria ta zaprezentowana jest w trzech odsłonach, umieszczonych w różnych miejscach pomiędzy galeriami biograficznymi. Zamierzeniem twórców było przecięcie narracji biograficznej przestrzenią nakłaniającą do refleksji i dyskusji nad treścią wystawy oraz jej odniesieniami do teraźniejszości. Dzięki temu, jak wyjaśnia dyrektor muzeum, Robert Supeł, zaprezentowana historia służy nie tylko upamiętnianiu osób i zdarzeń z przeszłości, lecz także nawiązywaniu do teraźniejszości i szukaniu odpowiedzi na pytania przez nią stawiane.
Wystawa w Muzeum Piłsudskiego według Krzysztofa Jaraczewskiego
Zgodnie z zamierzeniami twórców, na wystawie w Muzeum Piłsudskiego splatają się różne narracje i sposoby rozumienia prezentowanej historii, które wspólnie tworzą syntetyczną, otwartą na dalsze interpretacje opowieść. Wielość punktów widzenia pozwala zaprezentować wielowymiarowość postaci Józefa Piłsudskiego. Krzysztof Jaraczewski, dyrektor muzeum w latach 2008–2018, współautor koncepcji jego siedziby, a zarazem wnuk marszałka wyjaśnia: Tworząc wystawę stałą zespół historyków oraz muzealników, zarówno młodych, jak i mających długie doświadczenie zawodowe, patrzył na postać i historię Józefa Piłsudskiego na nowo, uzupełniał ją i porządkował, a jednocześnie zachowywał wielowymiarowość bohatera tej opowieści. Piłsudski jest przecież postrzegany wielorako – z powodu niezwykłej różnorodności ról i funkcji, jakie przyszło pełnić mu w życiu: Litwin, Polak, buntownik, sybirak, socjalista, konspirator (...) rewolucjonista, terrorysta, podróżnik, skazaniec, powstaniec (...) człowiek czynu, myśliciel, Dziadek – postać będąca obiektem nie tylko kultu, lecz także głębokiej nienawiści.
Rozwiązania architektoniczne: beton, drewno i stal
Jeśli chodzi o zastosowane na ekspozycji stałej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku rozwiązania wystawiennicze, to zostały one podporządkowane dwóch naczelnym założeniom: budowie opowieści w oparciu o eksponaty – pamiątki po marszałku i świadectwa epoki oraz ograniczeniu multimediów do niezbędnego minimum. W konsekwencji rozwiązania multimedialne pełnią na wystawie rolę pomocniczą i tylko w sytuacji niedostatku artefaktów, przyjmują rolę głównego narratora. Pomimo oszczędnego użycia multimediów, ich obecność jest wyraźnie zauważalna na wystawie stałej i z pewnością przyczyni się do intensyfikacji wrażeń zwiedzających. Warto tutaj wspomnieć o ekranach umieszczonych w przestrzeni centralnej, które, dzięki swojej wielkości, są unikatami na skalę światową, multimedialne pokazy immersyjne, które otaczają widza i głęboko angażują jego zmysły, a także nagrania video wyświetlane na ekranach o niestandardowych wymiarach. O innych rozwiązaniach scenograficznych i graficznych opowiadają: Sławomir Różański, pełnomocnik dyrektora ds. wykonania wystawy stałej Muzeum Józefa Piłsudskiego, oraz Wojciech Markert, kurator treści historycznych: czasem skupiamy uwagę na pojedynczym zdjęciu, by w innych przypadkach z fotografii tworzyć złożone infografiki. Zrezygnowaliśmy zupełnie z, popularnego w ostatnich latach w wystawiennictwie, budowania imitacji prawdziwych miejsc, nie wierząc w możliwość uzyskania pożądanego „poczucia autentycznej atmosfery”. Byłoby to niecelowe, tym bardziej, że sercem naszego kompleksu muzealnego jest przecież dworek „Milusin” i autentyczna przestrzeń historyczna. Nie rezygnujemy jednak z przedmiotów i miejsc już nieistniejących – powstały ich wierne repliki, jak również makiety oraz modele.Na wystawie Muzeum Józefa Piłsudskiego dominuje ciemna, bogata w odcienie kolorystyka, zaczerpnięta z polskich plakatów propagandowych z okresu wojny polsko-bolszewickiej. Do budowy ekspozycji wykorzystano naturalne materiały, takie jak beton o ciepłej, piaskowej barwie, drewno z widocznymi słojami, stal oraz mosiądz. Ten ostatni użyto w celu podkreślenia wyjątkowo ważnych elementów ekspozycji. Można będzie go odnaleźć w olbrzymich bramach otwierających poszczególne galerie biograficzne czy w okazałych ekspozytorach prezentujących myśl polityczną Józefa Piłsudskiego.
Wystawa w Muzeum Piłsudskiego: zwieńczenie wieloletniego wysiłku
Wystawa stała Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku jest wynikiem wieloletniej współpracy zespołu muzeum z autorami koncepcji i projektu wystawy – konsorcjum WXCA, Platige Image, Ralph Appelbaum Associates oraz firmą MWE, która odpowiadała za wykonanie ekspozycji. Efekt wysiłku wielu ludzi, zawartych po drodze kompromisów, twórczych napięć i starannego namysłu pokaźnego grona ekspertów, projektantów i wykonawców, będzie można zobaczyć już od 11 listopada. W związku z sytuacją epidemiczną, zwiedzanie wystawy stałej Muzeum Piłsudskiego będzie możliwe tylko dla gości indywidualnych oraz przy zachowaniu reżimu sanitarnego.