Wyzwania
XXI wiek przynosi szybką zmianę roli architekta. Budowanie upodabnia się do procesu produkcyjnego, zatracając cechy rzemiosła. Architekt ma coraz więcej z menedżera i koordynatora niż autonomicznego artysty-demiurga. Jego praca podlega krytyce nie tylko wąskiego grona specjalistów, lecz także szerokiego kręgu interesariuszy o różnym stopniu merytorycznego przygotowania, aktywnych i świadomych swojego prawa głosu. Ocena się obiektywizuje, co skutkuje ujednoliceniem samej architektury. Następuje zmiana zarówno narzędzi, które architekci wykorzystują do pracy projektowej (projektowanie BIM, drukowanie modeli, fotorealistyczne filmy), jak i materiałów (recykling, kompozyty, efektywność energetyczna), a także metod budowania (uprzemysłowienie budownictwa, prefabrykacja, personalizacja). Te zmieniające się warunki prowokują pytania: jaka jest dziś rola architekta?, a w ślad za nim: jak dziś uczyć zawodu? W przypadku metodologii zajęć próbuje się na te pytania świadomie odpowiedzieć. Nieprzypadkowe było ich tegoroczne motto – cytat z wydanej pierwszy raz w 1958 roku powieści Lampart, Giuseppego Tomasiego di Lampedusy: Jeśli chcemy, by wszystko pozostało tak jak jest, wszystko musi się zmienić.
Cele
Zajęcia zakładają osiągniecie dwóch celów: projektowego oraz dydaktycznego. Pierwszy to przekazanie studentom metody pracy w wybitnie trudnym i wymagającym kontekście. Pracy opartej na pogłębionych analizach oraz odpowiedzialnych i uzasadnionych decyzjach. Celem dydaktycznym jest nauka pracy zespołowej, kontroli czasu w procesie projektowym oraz umiejętności dialogu i komunikowania się z potencjalnymi interesariuszami.
Zajęcia
Coraz większa część projektów budynków i przestrzeni publicznych w Polsce powstaje w drodze konkursów architektonicznych. Dlatego forma zajęć studenckich z założenia przypomina pracę nad konkursem, prowadzoną według konkretnej metodologii. Wymaga to starannego zaplanowania całego półrocza z wyprzedzeniem i w porozumieniu z partnerami zewnętrznymi. Punktem wyjścia jest program funkcjonalny i harmonogram zawierający cykliczne przeglądy postępów projektowania z udziałem przedstawicieli tej strony. Studenci pracują w zespołach. Zajęcia kończy prezentacja projektów podczas seminarium wyjazdowego, wystawa na Wydziale Architektury oraz sparametryzowana ocena projektów – z podziałem na wkład ideowy, rozwinięcie i jakość prezentacji. Utrzymanie dyscypliny harmonogramu bywa wyzwaniem zarówno dla studentów, jak i dla nas, prowadzących zajęcia. Paradoksalnie jednak dzięki temu możliwe jest osiąganie wysokiej jakości rozwiązań architektonicznych bez wpadania w pułapkę wyczerpującej pracy ponad siły, czym często kończy się udział w konkursach. Konieczność prezentacji projektów przed publicznością niezwiązaną z budownictwem wymaga wyjścia poza hermetyczny język branżowy. Dla studentów ostatnich lat bywa to trudne, co wiaże się z wcześniejszym treningiem. Mamy na to jednak zarezerwowany czas w trakcie zajęć.
Zadanie
W tym roku, dzięki uprzejmości dyrektora Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu prof. Andrzeja Betleja zajęcia odbyły się w ścisłej współpracy z tą instytucją. Studentki i studenci odbyli szereg spotkań z dyrekcją oraz ekspertami muzeum. Zostali szczegółowo wprowadzeni w plany rozwojowe instytucji, poznali problematykę placówki zajmującej się dokumentowaniem zbiorów, ich konserwacją, badaniami oraz misją edukacyjną. Zostali także oprowadzeni po niedostępnych zwykle przestrzeniach zamku oraz – przedpremierowo – po nowej ekspozycji Skarbca Koronnego. Wszystko po to, aby wielowymiarowo poznać potrzeby i wyzwania, z jakimi mierzy się zespół muzeum. Wśród nich znalazły się: udostępnienie reliktów archeologicznych Miasteczka Wawel, uatrakcyjnienie architektury zieleni, usprawnienie poruszania się po wzgórzu, zapewnienie wygodnych miejsc odpoczynku o różnych porach roku dla odwiedzających, w tym osób starszych, niepełnosprawnych, rodzin z dziećmi oraz grup zorganizowanych, a także powiększenie funkcji gastronomi. Obszarem studialnym zaproponowanym przez partnera był dziedziniec zewnętrzny – otwarta przestrzeń na wzgórzu wawelskim. Studenci mieli dużą swobodę w wyborze szczegółowego zakresu i formy swoich projektów. Dzięki temu wszystkie prace można oglądać łącznie jako wielowątkowe studium dziedzińca, eksplorujące jego różne potencjały. W trakcie trwania semestru zajęciom projektowym towarzyszyły gościnne wykłady organizowane przez dr Kingę Zimowiec-Cieplik. Finałem zajęć było 2 dniowe seminarium poprowadzone z prof. Annę Wierzbicką poświęcone powstałym projektom oraz dyskusji o możliwych ingerencjach na wzgórzu. Niżej prezentujemy wybrane prace studenckie wraz z opisami autorów.
To artykuł, do którego dostęp mają prenumeratorzy cyfrowej „Architektury-murator”.Chcesz dalej czytać ten tekst?
