Schindler Global Award to odbywający się co dwa lata międzynarodowy konkurs urbanistyczny organizowany przez firmę Schindler we współpracy z Politechniką Federalną w Zurychu. Mogą wziąć w nim udział studenci ostatniego roku studiów licencjackich lub magisterskich, zarówno indywidualnie, jak i w zespołach. Tym razem uczestnicy zmierzyli się z wyzwaniami drugiego co do wielkości miasta na świecie: Mumbaju. W ramach zadania konkursowego należało przedstawić pomysł na architektoniczne zagospodarowanie i rozwój „Wschodniego Nabrzeża” w centrum miasta – obszaru obejmującego około 725 hektarów, położonego wzdłuż gęsto zaludnionego cypla. Szczegółowym planom miała towarzyszyć ocena ich skutków i możliwych konsekwencji przestrzennych, społecznych, ekonomicznych i środowiskowych.
Główną nagrodę i 25 tys. USD zdobyło dwoje studentów z École Nationale Supérieure d'Architecture w Grenoble, drugie miejsce zajął zespół z Harvard Graduate School of Design, a trzecie z Staatliche Akademie der Bildenden Künste Stuttgart. Sędziowie przyznali też trzy wyróżnienia i sześć grantów za wybitny pomysł w jednym konkretnym temacie wymaganym w konkursie. Wśród zdobywców stypendium, które przeznaczone powinno być na podróż związaną z tematem i celami konkursu, znaleźli się Marcin Bombalicki, Zofia Kurczych, Maurycy Olszewski i Monika Węgierek z trzeciego semestru studiów magisterskich Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Ich projekt, pt. CO-WATERING, przygotowany pod kierunkiem prof. Ewy Kuryłowicz, dr Anny Lorens i Piotra Kudelskiego w Pracowni Projektowania i Teorii Architektury, skupia się na zrównoważonej gospodarce wodnej. Poniżej publikujemy założenia wyróżnionej pracy.
Głównym założeniem przygotowanej przez nas pracy konkursowej było poszukiwanie piękna i inspiracji w bogatej historii i kulturze Indii oraz proponowanie rozwiązań zgodnych z zasadami rządzącymi życiem obywateli tego kraju. Projekt miał być odpowiedzią na realne problemy społeczeństwa indyjskiego – staraliśmy się unikać traktowania zabiegów urbanistycznych typowych dla polskich / europejskich przestrzeni publicznych jako wyznacznika rozwoju i dobrobytu. Idee oparte na tradycyjnych indyjskich rozwiązaniach przestrzennych przekształciliśmy w projekt wykorzystujący zaawansowaną technologię i wydajną infrastrukturę, pokazując, że nawet nowoczesne miasto o zasięgu globalnym pozostaje lokalnym miejscem życia swoich mieszkańców. Źródłem inspiracji okazały się również historyczne odpowiedzi na wybrane problemy środowiskowe. Niektóre, zapomniane nawet na całe wieki, wciąż nie straciły na aktualności i odpowiednio zmodyfikowane mogą ponownie służyć społeczeństwu. Na uwagę zasługuje przede wszystkim proces magazynowania i ponownego wykorzystywania wody opadowej, ze szczególnym uwzględnieniem wielofunkcyjnych studni schodkowych, powstających na terenie Indii od prawie 2000 lat.
Życie w rytmie deszczu
Klimat Mumbaju można sklasyfikować jako tropikalny. Jest on ciepły i łagodny, charakteryzuje się wysokimi temperaturami, dużą wilgotnością oraz wyraźną dysproporcją w występowaniu i obfitości opadów atmosferycznych. Wyodrębnione w ten sposób pory (sucha i deszczowa), dwa razy w roku zmieniają oblicze miasta, wyznaczając rytm życia mieszkańców i będąc źródłem mocno zakorzenionego w świadomości i religii kultu wody i jej cykliczności. Przez 8 miesięcy natura zmusza do walki z wyniszczającą suszą, po to by jednocześnie w czasie monsunu zalewać miasto ulewnym deszczem oraz cofającą się wodą morską, paraliżując ruch i dewastując infrastrukturę. Wspomniany już proces magazynowania, oczyszczania i ponownego wykorzystania wody opadowej jest naturalną odpowiedzią na zadany problem – Mumbaj potrzebuje jednak rozwiązania, które sprosta skalą i wydajnością wymaganiom nowoczesnej megametropolii naszych czasów.
i
i
i
i
i
Park jak gąbka
Nierozerwalny związek miasta z wodą wynika również z jego lokalizacji – historycznie położony na archipelagu niewielkich wysp Mumbaj przez wieki wykorzystywał niewielką głębokość zatoki, aby stopniowo łączyć zajmowane tereny i zwiększać powierzchnię przeznaczaną pod zabudowę. Obecnie miasto jest położone na wyspie oddzielonej od kontynentu jedynie przez rzekę i, ze względu na uwarunkowane lokalizacją ograniczenie przestrzeni, należy do najgęściej zaludnionych na świecie (dla porównania z oficjalną gęstością zaludnienia prawie 10 razy większą niż w Warszawie) z najmniejszym udziałem ogólnodostępnych przestrzeni publicznych w przeliczeniu na mieszkańca (dla porównania z metrażem 26 razy mniejszym niż w Nowym Jorku). W zestawieniu z niezwykle bogatym życiem społecznym odbywającym się na indyjskiej ulicy, będącej jednocześnie realnie funkcjonującym zastępstwem (widok dzieci i dorosłych grających w krykieta miedzy samochodami nikogo nie dziwi) jak i dobrym zobrazowaniem problemu, można zaobserwować drastyczny niedobór miejskich przestrzeni spotkań. Proponowaną przez nas odpowiedzią na oba omówione aspekty jest Reservoir Park - park będący jednocześnie zbiornikiem retencyjnym, zaawansowaną technologicznie oczyszczalnią i odsalarnią wody jak i miejscem rekreacji z takimi udogodnieniami jak ogólnodostępna łaźnia czy centrum sportów wodnych. Od słonej wody morskiej cały kompleks oddziela wał i zlokalizowana na nim promenada spacerowa, natomiast odizolowany park wody słodkiej pulsuje i zmienia się w rytmie nadawanym przez pory roku. Analogiczne technologicznie rozwiązanie zastosowano m.in. w Los Angeles w USA.
W zgodzie z naturą
Głównym założeniem ekologicznym naszego projektu było stworzenie możliwie kompletnego ekosystemu miejskiego. Jest to sztucznie stworzony obszar zielony podlegający jedynie kontroli człowieka zamiast jego ingerencji, na którym występują wyłącznie lokalne, samowystarczalne w danych warunkach gatunki roślin i zwierząt. Zarówno cykliczne wylewanie zbiorników wodnych w porze monsunu jak i okres wegetacyjny roślin, podlegają wyłącznie prawom natury, według których, zgodnie z przyjętą obecnie tendencją światową, najważniejsze jest wystąpienie pełnego cyklu obiegu materii w przyrodzie. Na terenie kompleksu zachodzi również kompletny proces oczyszczania biologicznego wody deszczowej.
Dzielnica biznesu
W chwili obecnej w Mumbaju zauważalny jest bardzo duży, wymagający zniwelowania w najbliższej przyszłości, kontrast pomiędzy stopniem i sposobem zagospodarowania zachodniego i wschodniego wybrzeża – dobrym przykładem jest oczywiście opracowywany teren zoom in, znajdujący się niewielkiej odległości od ścisłego, historycznego i biznesowego centrum miasta. Mając na uwadze zarówno wspomniany już wcześniej problem znikomej dostępności przestrzeni, jak i bezpośrednio powiązany z nim aspekt ekonomiczny, tereny w sąsiedztwie proponowanego parku, przeznaczyliśmy na różnego rodzaju zabudowę komercyjną o wysokim standardzie, bezpośrednio powiązaną zarówno widokowo, jak i komunikacyjnie z terenem zielonym (w zależności od dokładnej lokalizacji spełniającą funkcję hotelową, mieszkaniową lub usługowo-biurową).
Parkuj i jedź!
Jednym z kluczowych czynników wpływających na jakość życia w wielomilionowej metropolii jest sprawna i wydajna sieć połączeń komunikacyjnych. Niestety szybko rosnąca ilość mieszkańców, bardzo duża gęstość zaludnienia, chaotyczna urbanistyka czy regularnie niszczona przez żywioł infrastruktura stanowią poważne wyzwania dla Mumbaju. Istotnym problemem jest też duże rozdrobnienie dostępnych form transportu i powiązany z nim brak wspólnej, spójnej polityki przewoźników czy też miejsc pozwalających na swobodne przesiadanie się. Obecnie głównym środkiem transportu zaspokajającym potrzeby społeczeństwa jest kolej, którą chcemy usprawnić poprzez rozdzielenie połączeń miejskich i podmiejskich z dalekobieżnymi na dobrze rozwiniętej osi północ - południe oraz uzupełnić poprzez zaproponowanie wprowadzenia kolei jednoszynowej i metra na osi wschód - zachód. W dziedzinie mobilności nasz projekt zakłada przede wszystkim stworzenie sieci multimodalnych centrów (ang. Hub) przesiadkowych, zaprezentowanych na przykładzie obiektu zlokalizowanego w bezpośrednim sąsiedztwie opracowywanego terenu zoom in. Proponowany budynek został podzielony na dwa połączone ze sobą terminale (miejski i dalekobieżny), które zapewniają kompleksową obsługę dostępnych obecnie oraz proponowanych w przyszłości form transportu zarówno publicznego jak i prywatnego, z dodatkową możliwością pozostawienia swojego pojazdu i skorzystania z usługi „parkuj i jedź” (ang. Park and ride). Bryła budynku jest połączeniem idei zaczerpniętych z bogatej historii architektury Indii z surowym charakterem portowych budynków magazynowych. Głównymi założeniami było stworzenie obiektu odpornego na upływ czasu i trudne warunki środowiskowe oraz maksymalne wykorzystanie wiedzy na temat historycznych rozwiązań technologicznych dotyczących wentylacji, pozwalające na zrezygnowanie z kosztownego i energochłonnego systemu klimatyzacji. Cały obiekt jest otwarty, natomiast poszczególne funkcje zlokalizowano w osobnych betonowych kubikach, przykrytych zadaszeniem hali o ażurowej konstrukcji i fasadzie wykonanej ze stali kortenowskiej.
i
i
i
i
„We elevate… mobility”
Hasłem przewodnim konkursu Schindler’a jest promowanie mobilności (według indywidualnej interpretacji tego pojęcia). Od początku główną ideą naszego projektu była właśnie afirmacja kultury Indii i naturalnej, cyklicznej zmienności wszelkich jej przejawów. Położyliśmy nacisk na aspekt ruchu – zarówno dynamicznej gospodarki wodnej jak i swobodnego przemieszczania się ludności. W ten sposób powstał projekt w którym natura i człowiek wspólnie wyznaczają rytm bicia serca miasta.
Autorzy projektu: Marcin Bombalicki, Zofia Kurczych, Maurycy Olszewski, Monika Węgierek; Wydział Architektury PW Autor tekstu: Monika Węgierek
