Projekt rzeźby-ogrodu. Integrowanie sztuki z miejską architekturą

i

Autor: Archiwum Architektury

Projekt rzeźby-ogrodu. Integrowanie sztuki z miejską architekturą

2010-09-22 2:00

Prace czołowych twórców sztuki współczesnej na 25 hektarach zieleni to już druga odsłona długofalowego projektu - "Park Rzeźby na Bródnie" - rzeźb społecznych ustawionych w przestrzeni na tle architektury warszawskiego blokowiska.

CZYTAJ TAKŻE>> Warszawa w budowie II

Park Rzeźby na Bródnie. Rozdział IIotwarcie: 11 września (sobota), godz. 16.00

artyści: Paweł Althamer, Monika Sosnowska, Olafur Eliasson, Rirkrit Tiravanija, Susan Philipsz, Katarzyna Przezwańska

Program otwarcia:12.00 warsztaty dla dzieci (Towarzystwo Inicjatyw Twórczych "ę")14.00 konferencja prasowa biura ESK 2016 (dot. Parku Rzeźby na Bródnie oraz złożenia przez Warszawę aplikacji o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016)16.00 oficjalne otwarcie, oprowadzanie po parku (kurator: Sebastian Cichocki)18.00 performance Pawła Althamera (początek Park Bródnowski, przy "domku herbacianym" Rirkrita Tiravaniji, zakończenie w Kościele Chrystusa Króla, ul. Tykocińska)20.00 koncert Paris Tetris (scena na wyspie)

organizacja: Urząd Dzielnicy Targówek m. st. Warszawy www.targowek.waw.pl/ Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie www.artmuseum.plinicjator projektu: Krzysztof Bugla - zastępca Burmistrza Dzielnicy Targówek m. st.Warszawykurator: Sebastian Cichocki (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)produkcja: Katarzyna Karwańska (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)identyfikacja wizualna projektu: Ariane Spanier

Projekt realizowany jest w ramach starań miasta stołecznego Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

PARK/ ROZDZIAŁ II:

Park Rzeźby na Bródnie, zainaugurowany w czerwcu 2009 roku, pomyślany został jako projekt długofalowy, angażujący artystów, mieszkańców dzielnicy, urzędników samorządu i instytucję sztuki czyli Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Bardzo szybko stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych w tej części Europy przestrzeni dla sztuki publicznej. Park ten, zlokalizowany na osiedlu Bródno w dzielnicy Targówek, rzadko odwiedzanej dotąd przez turystów i miłośników sztuki, jest unikalnym przykładem inicjatywy lokalnej. Odnosi się do różnych tradycji sztuki funkcjonującej poza przestrzenią galeryjną i muzealną. Za jego pomocą testowana jest formuła „rzeźby społecznej” i rzeźby w przestrzeni publicznej w ogóle. Każda z prac prezentowanych w Parku Bródnowskim ma odmienny charakter, inna jest jej trwałość, stylistyka, jak i poziom „funkcjonalności”. W nowej edycji Parku Rzeźby na Bródnie rozbudowany został „Raj” Pawła Althamera – ogród został uzupełniony o nowe gatunki roślin, jak i specjalnie wykonaną z brązu rzeźbę-fontannę (przygotowaną razem z Grupą Nowolipie), która została umieszczona na jednym z parkowych stawów. Zrealizowane zostały nowe prace: instalacja dźwiękowa Susan Philipsz (szkocka artystka nominowana w tym roku do nagrody Turnera) oraz interwencje malarskie warszawskiej artystki młodego pokolenia Katarzyny Przezwańskiej. Paweł Althamer przekaże również lokalnej parafii fotografię z mieszkańcami Bródna wykonaną w „Raju” w 2009 roku. Podczas tegorocznej edycji projektu opracowana została identyfikacja wizualna Parku Rzeźby - jej autorką jest berlińska projektantka Ariane Spanier.

MIEJSCE: Wszystkie prace instalowane są na terenie Parku Bródnowskiego - to 25 hektarów zieleni pomiędzy ulicami Kondratowicza, Chodecką, Wyszogrodzką oraz ciągiem pieszym będącym przedłużeniem ulicy Łabiszyńskiej. Park, wraz z trzema akwenami, wzniesieniami terenu i roślinnością, został zaprojektowany na terenie dawnych upraw rolnych i ogrodniczych przez inżynier Stefanię Traczyńską w latach 1976-1978.

ORGANIZATORZY: Głównym inicjatorem Parku Rzeźby są władze Dzielnicy Targówek, które zaprosiły do współpracy mieszkającego na Bródnie artystę Pawła Althamera. Do pracy nad projektem włączyło się Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie - założone w 2005 roku, jedno z najmłodszych europejskich muzeów, którego budynek zostanie wzniesiony na Placu Defilad. Od 2010 roku Park Rzeźby wszedł do programu imprez kulturalnych, organizowanych w ramach starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016 dla miasta Warszawy.

RAMY CZASOWE: Park Rzeźby na Bródnie został otwarty w czerwcu 2009 roku. Jest to program wieloletni, angażujący kolejnych artystów, mieszkańców oraz instytucje. Każdego roku w parku instalowane są kolejne prace artystów. Nie wszystkie z nich mają charakter trwały, w ramach programu realizowane są również jednorazowe akcje i zdarzenia.

DOJAZD: Do Parku Rzeźby na Bródnie można dostać się z centrum miasta autobusem numer 127 spod Dworca Centralnego (przystanek: Park Bródnowski). Czas podróży: ok. 35 minut.

PRACE W PARKU:

Paweł Althamer „Raj”, 2009

„Raj” to rzeźba-ogród, która powstała w oparciu o współpracę z mieszkańcami Bródna, m. in. z dziećmi ze Szkoły Podstawowej nr 285. Autorem projektu jest Paweł Althamer, który nosił się z myślą o stworzeniu zielonego raju dla swoich sąsiadów. Rajski zakątek w Parku Bródnowskim zaprojektowany we współpracy z architektem krajobrazu, stworzony został z różnych gatunków drzew i krzewów, najczęściej wybieranych na podstawie „cech szczególnych” poszczególnych roślin. Każdego roku roślin przybywa, a zielony zakątek zmienia swój kształt. W „Raju” wykonane zostało również zdjęcie z udziałem okolicznych mieszkańców, które podarowane zostanie w 2010 roku pobliskiej parafii Chrystusa Króla jako „święty obraz”, celebrujący rajski pierwiastek życia na betonowym osiedlu. Paweł Althamer i grupa Nowolipie „Sylwia”, 2010 Nowa rzeźba w parku jest efektem współpracy Pawła Althamera z grupą Nowolipie. Od ponad piętnastu lat artysta prowadzi warsztaty ceramiczne z grupą osób chorych na stwardnienie rozsiane, dla których sztuka jest formą terapii i rehabilitacji. Wspólnie z Althamerem wykonali oni fontanną parkową w postaci Sylwii - wężowłosej kobiety leżącej na wodzie. Każda część chimery została zaprojektowana przez innego członka grupy. Rzeźba, o wadze czterech ton, została wykonana z brązu i zainstalowana w zbiorniku wodnym przy „Raju”.

Rirkrit Tiravanija "untitled (tilted teahouse with coffeemachine)", 2005

Rzeźba tajskiego artysty Rirkrita Tiravanijii "bez tytułu (przewrócony domek herbaciany z ekspresem do kawy)" to pawilonik dla jednej lub dwóch osób, której można używać jako miejsca do picia herbaty czy kawy, ale i jako schronienia przed deszczem. Skonstruowany z tanich materiałów sześcian o stalowej powierzchni, w której odbija się trawnik i okoliczne drzewa, przypomina pojazd ze starego filmu science-fiction, lądujący niespodziewanie na Bródnie. Obiekt ten jest zachętą do spotkania z sąsiadami a także kreatywnego użycia dzieła sztuki czy nawet zanegowania go jako obiektu estetycznej kontemplacji. W 2010 roku oryginalny domek herbaciany wrócił do Niemiec, zastąpiła go replika zaprojektowana przez Pawła Althamera (zaakceptowana przez Tiravaniję), w której często gości improwizowana parkowa kawiarnia, prowadzona przez okolicznych mieszkańców.

Olafur Eliasson „Negative Glacier Kaleidoscope”, 2007

Rzeźba Olafura Eliassona to kalejdoskop o wadze ponad 300 kilogramów, w formie szczeliny w ziemi, w którą wpadła spadająca z nieba gwiazdka. Delikatne podświetlenie wnętrza kalejdoskopu sprawia, że najpiękniej wygląda on po zmroku i w pochmurne dni. Wszelkie zjawiska atmosferyczne – deszcz, śnieg czy grad - również zmieniają percepcję pracy Eliassona. Na powierzchni zbiera się dodatkowa warstwa wody potęgująca wrażenie podziemnej, geometrycznej jaskini. „Odwrócony kalejdoskop lodowy” jest jednym z charakterystycznych dzieł islandzkiego artysty, nawiązujących zarówno do naturalnych zjawisk i fenomenów przyrodniczych, jak i do technologicznych wynalazków.

Monika Sosnowska „Krata”, 2009

Rzeźba Moniki Sosnowskiej powstała w odniesieniu do lokalnej, polskiej tradycji rzeźby w przestrzeni publicznej (metaloplastyka, spawane struktury na placach zabaw i ogrodach etc.), co jest konsekwencją zainteresowań artystki modernistycznym dziedzictwem, ale także budowlanymi pomyłkami i amatorskim, oddolnym kształtowaniem przestrzeni wspólnej i prywatnej przez mieszkańców osiedli z wielkiej płyty. Rzeźba Sosnowskiej to zainstalowana bezpośrednio na ziemi kula, „ulepiona” z ornamentalnie ukształtowanych prętów zbrojeniowych. Powstała jako rezultat obserwacji kształtów i wzorów krat montowanych przez mieszkańców Bródna, które zabezpieczają mieszkania na parterze, kioski i sklepy przed włamaniem.

Susan Philipsz, „You Are Not Alone (Would There be Earth Without the Sun?)” 2010

Instalacja dźwiękowa Susan Philipsz „Nie jesteś sam (Czy Ziemia istniałaby bez Słońca?)” jest pierwszą „niewidzialną” rzeźbą w Parku Bródnowskim. Szkocka artystka zaprojektowała zegar dźwiękowy który bije, podobnie jak prawdziwy zegar wahadłowy, co kwadrans. Philipsz przyporządkowała poszczególnym godzinom znane dobrze słuchaczom radia sygnały (zarówno współczesne jak i archiwalne) polskich rozgłośni. Wszystkie sygnały zostały zagrane przez artystkę na wibrafonie. Zegar Philipsz jest rodzajem delikatnej „ścieżki dźwiękowej” dla parku, odnosi się również do polskiej tradycji opozycyjnej, w której radio było niezbędnym i najłatwiej dostępnym narzędziem politycznego oporu.

Katarzyna Przezwańska „Bez tytułu”, 2010

Latem 2010 roku Katarzyna Przezwańska wykonała kilkanaście interwencji malarskich w Parku Bródnowskim, korzystając z „naturalnych” fenomenów tego miejsca, zwracając uwagę na zużycie budowlanych materiałów, jak i wykorzystując znalezione obiekty o właściwościach rzeźbiarskich. Abstrakcyjne malarstwo Przezwańskiej pojawia się w relacji do pęknięć w chodnikach, ścieżek z betonowych płyt, ubytków w asfalcie oraz zastanej infrastruktury parkowej: donic, zbiorników wodnych, ławek. Powstające pod gołym niebem obrazy podkreślają egzotykę parku w centrum blokowiska. Kolory użyte przez artystkę zapożyczone są najczęściej z fasad okolicznych bloków mieszkalnych, pojawiają się też „obce” jaskrawe róże czy błękity.

O ARTYSTACH:

Paweł AlthamerRzeźbiarz, performer, akcjoner, twórca instalacji, filmów wideo. Urodzony 12 maja 1967 w Warszawie, mieszka w Warszawie. Studiował w latach 1988-1993 na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuki Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Grzegorza Kowalskiego, u którego zrobił dyplom. W 2004 otrzymał prestiżową nagrodę Vincenta Van Gogha, przyznawaną przez holenderską Fundację de Broere i Europejski Bank Centralny. Prace Pawła Althamera znajdują się m.in. w kolekcjach Tate Modern w Londynie i Centre Pompidou w Paryżu i Fondazione Trussardi w Mediolanie. Jest jednym z najsłynniejszych polskich artystów współczesnych, jego twórczość w dużej mierze poświęcona jest działaniom społecznym, polega na angażowaniu do współpracy wybranych grup społecznych.

Monika SosnowskaArtystka pracuje z przestrzenią i architekturą, tworzy instalacje architektoniczno-malarskie. Urodzona 7 maja 1972 roku w Rykach, mieszka na Targówku. W latach 1992-93 studiowała w Schola Posnaniensis (Prywatna Akademia Sztuki), w latach 1993-98 na Wydziale Malarstwa poznańskiej ASP oraz w latach 1999-2000 w Rijksakademie van Beeldende Kunsten w Amsterdamie (studia podyplomowe). W 2003 roku została uhonorowana w Bazylei (Szwajcaria) prestiżową nagrodą Baloise Art Prize, w tym samym roku otrzymała Paszport Polityki w dziedzinie plastyki. Jako pierwsza polska artystka sztuk plastycznych miała wystawę w nowojorskim Museum of Modern Art i w muzeum Schaulager w Bazylei, jej projekt rzeźby parkowej został w 2008 roku zrealizowany w parku Primrose Hill w Londynie. W 2007 roku reprezentowała Polskę na Biennale Sztuki w Wenecji.

Olafur EliassonOlafur Eliasson, urodzony w 1967 roku w Kopenhadze, z pochodzenia Islandczyk, jest jednym z najbardziej znanych na świecie żyjących artystów. Zasłynął wielką instalacją „The Weather Project” wykonaną w Hali Turbin londyńskiej Tate Modern w 2003 roku. W 2008 roku pod filarami mostów w Nowym Jorku, m.in. mostu Brooklyńskiego, wykonał słynne wodospady, które stanowiły wielką letnią atrakcję turystyczną.

Rirkrit TiravanijaUrodzony w 1962 roku tajski artysta Rirkrit Tiravanija należy do tych twórców, którzy unikają produkowania – ich zdaniem – niepotrzebnych wytworów materialnych, których współczesne społeczeństwa i tak mają zbyt wiele. Dlatego działania Tiravaniji skupiają się na kreowaniu sytuacji, współdziałaniu z grupą, tworzeniu okazji do przełamywania barier społecznych, nawiązywania kontaktów, zbliżania się do siebie. W ten sposób Tiravanija skupia uwagę odbiorców na społecznej roli artysty, stawia pytanie, kim jest artysta w dzisiejszym społeczeństwie. Czasami Tiravanija ogranicza się do zorganizowania wspólnego gotowania z sąsiadami galerii, gdzie ma wystawę. Projekty Tiravaniji realizowane były w najbardziej prestiżowych instytucjach i na najbardziej prestiżowych wystawach – Biennale Sztuki w Wenecji, Biennale Sztuki w Sao Paulo itp. W 2004 otrzymał nagrodę Hugo Bossa przyznawaną przez Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku.

Susan PhilipszSusan Philipsz urodziła się w 1965 roku w Glasgow, w Szkocji; obecnie mieszka i pracuje w Berlinie. Zajmuje się przede wszystkim dźwiękiem, emisją głosu ludzkiego i jego relacjami z przestrzenią architektoniczną. Niezwykle istotny jest dla niej również emocjonalny i psychologiczny wpływ muzyki na odbiorców. Instalacje dźwiękowe Susan Philipsz realizowane są często poza galeriami i muzeami, w odniesieniu do różnych elementów architektury: mostów, ruin, przejść podziemnych, parków miejskich i cmentarzy. Jej prace prezentowano na wielu prestiżowych wystawach międzynarodowych, m.in. Manifesta 3 w Ljubljanie (2000) i 4. Biennale Sztuki w Berlinie (2006). W 2010 roku nominowana została do Nagrody Turnera, jednej z najważniejszych nagród artystycznych na świecie.

Katarzyna PrzezwańskaKatarzyna Przezwańska, rocznik 1984, urodzona w Warszawie gdzie pracuje i mieszka, ukończyła studia na Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP. Przezwańska zainteresowana jest modernizmem i odwołuje się do modernistycznych utopii i awangardowych ruchów początku XX wieku. Istotną kwestią w jej twórczości jest kolor i jego percepcja w odniesieniu do właściwości przestrzennych architektury. Projekty Przezwańskiej przybierają formę abstrakcyjnych trójwymiarowych obrazów, w których posługuje się cytatami kolorystycznymi czerpanymi z najbliższego miejskiego otoczenia.