Biurowce Teal i Sepia / Łódź

Teal i Sepia to część kompleksu OFF Piotrkowska, który zajmuje długą i wąską posesję w centrum Łodzi. Wznoszące się tu ceglane gmachy fabryczne są pozostałością po tkalni i przędzalni wyrobów bawełnianych Franciszka Ramischa. Pierwsze obiekty powstały w latach 80. XIX wieku. Charakterystycznym elementem kompleksu jest trójkondygnacyjny, ceglany i przeszklony łącznik pomiędzy zabytkowymi budynkami. Biegnie pod nim główna oś komunikacyjna i kompozycyjna założenia.

Po wojnie upaństwowiona fabryka działała do roku 1990. Zmiana ustroju przyniosła jej zamknięcie, a zabudowania zaczęły popadać w ruinę. Ostatecznie posesję nabył Orange Property Group, który budynki zamierzał przebudować i zaadaptować do celów biurowo-handlowych. W roku 2011 plany się jednak zmieniły. Powierzchnie dolnych kondygnacji zaczęto wynajmować młodym twórcom, a także z przeznaczeniem na offowe sklepy i restauracje. OFF Piotrkowska szybko stała się miejscem kultury alternatywnej, modnym, uwielbianym nie tylko przez hipsterów.

Prowadzona obecnie modernizacja to proces rozłożony na wiele lat. Nie powoduje rewolucji w funkcjonowaniu kompleksu ani w jego strukturze. Zachowuje też swoisty genius loci. W moim przekonaniu nie było lepszego projektanta tej przestrzeni od Andrzeja Owczarka. Rejon FF Piotrkowska to jedna z jego małych ojczyzn. Od kilku dekad prowadzi tu swoją pracownię. Jego działania projektowe są poparte głęboką znajomością miejsca i zdolnością oceny jego wartości. Wyrastają z ducha przestrzeni, eksponując jej walory i wydobywając z niej potencjał.

Pierwszy etap rewitalizacji i rozbudowy kompleksu stanowią dwa zrośnięte ze sobą budynki. Pierwszy z nich, Sepia Office, stanowi adaptację i gruntowną przebudowę istniejącego od XIX wieku obiektu przy maksymalnym jego zachowaniu. Jednoprzestrzenne wnętrze parteru o ceglanym stropie odcinkowym przeznaczono na lokal gastronomiczny do wynajęcia. Od strony wewnętrznego dziedzińca, przed witrynami, wzniesiony został podest na letni ogródek restauracyjny. Z kolei na następnych piętrach znalazły się nowe, niezależne pomieszczenia biurowe do wynajęcia. Ostatnia kondygnacja jest silnie przeszklona, cofnięta i poprzedzona tarasem. Powstała w wyniku usunięcia dawnego dachu i nadbudowy. Mimo iż opracowana współczesnym językiem architektury, zapisuje pamięć swojego wcześniejszego kształtu, co jest widoczne w odmiennym potraktowaniu ściany.

Szacunek budzi pietyzm, z jakim architekci zachowali autentyczne elementy w budynku. Nie starali się ich poprawiać, wymieniać na lepsze. Mury opowiadają niemal historię tego obiektu. Także czasów zaniedbania w epoce PRL-u. We wnętrzach zmodernizowanego zabytku pojawiają się też elementy współczesne, takie jak osłony z szarej blachy cięto-ciągnionej. Architekci wprowadzili je z umiarem, wyczuciem materiału i faktury.

Odrestaurowany budynek przylega do drugiego, całkowicie nowego tylną ścianą szczytową. Teal Office to zdyscyplinowana, niemal sześcienna bryła. Także tutaj ostatnia kondygnacja budynku jest cofnięta i poprzedzona tarasami. Architekci z wyczuciem zaprojektowali też elewację. Od strony ulicy Roosevelta jej podziały uzyskane za pomocą pionowych i poziomych listew zbiegają się z układami gzymsów oraz rytmem pilastrów w starym budynku. Z kolei w elewacji tylnej, na osi kompleksu, grafitowa licówka znakomicie harmonizuje z ceglanymi płaszczyznami zabytkowych ścian. Nowe wnętrza mają standardowy układ. Architekci pozostawili część ścian wykończoną w surowym betonie. Klatkę schodową ożywiają malowane na betonie sylwetki sportowców wbiegających po schodach, a niewielki, oświetlony hol zdobi zielona ściana.

Dwa obiekty w kompleksie OFF Piotrkowska nie stanowią rewolucji w architekturze. Nie zaskakują rozwiązaniami formalnymi czy funkcjonalnymi, ale zaprojektowane z ogromną kulturą są dokładnie tym, czym być powinny w takim miejscu. Operując z umiarem współczesnym językiem architektury, wypełniają luki w porwanej tkance urbanistycznej ulicy. A dzięki wyczuwalnej projektowej pokorze zachowują spuściznę materialną miasta i jego kulturę.

Założenia autorskie

I etap rewitalizacji i rozbudowy OFF Piotrkowska Center objęły dochodzący do ulicy Roosevelta dawny budynek magazynowy z łącznikiem i wieżą (Sepia Office) i przylegający do niego nowy budynek usługowo – biurowy (Teal Office). Budynek magazynowy został w 1909 roku rozbudowany wg projektu Franciszka Chełmińskiego, który od strony ulicy zaproponował elewację z elementami secesji i Art déco, zachowującą regularny układ istniejącej dolnej części i swobodny, z łukowymi oknami części nadbudowanej. To rzadko spotykana konsekwencja w podejściu do przestrzeni publicznej. Rewitalizacja pomagazynowego budynku Sepia Office została przeprowadzona tak, aby jak najlepiej utrzymać jego autentyczny charakter. Dzięki zastosowaniu tryskaczy możliwe było zachowanie drewnianych stropów. Pozostała również większość dawnych instalacji, akcesoriów czy napisów.

Ceglane elewacje zabezpieczono i umyto, zachowując charakterystyczne przebarwienia. Większość nowych elementów wystroju i instalacji pomalowano na kolor grafitowy lub czarny, aby podkreślić barwy cegły i drewna. Z kolei każda z trzech elewacji nowego budynku Teal Office ma różny charakter, nawiązujący do bezpośredniego sąsiedztwa. Elewacja od Roosevelta ma dodatkowy betonowy portyk, współgrający z wysokością i poziomym podziałem sąsiedniej fasady F. Chełmińskiego. Elewacja zachodnia będzie w przyszłości częścią pierzei planowanej uliczki, prowadzącej do głównego ciągu pieszego zespołu. Elewacja północna została pokryta grafitową licówką z łupanych bloczków betonowych, nawiązujących do ceglanych elewacji sąsiednich budynków pofabrycznych. Teal Office uzyskał certyfikat BREEAM.

Andrzej Owczarek