Centrum handlowe / Gwanggyo

OMA, pracownia założona przez Rema Koolhasa, znana m.in. z realizacji gmachu biblioteki w Seattle czy Casa de la Musica w Porto, tym razem podjęła się stworzenia jednego z sześciu domów handlowych typu premium dla sieci Galleria w Korei Południowej.

Analizując pod względem architektonicznym tamtejsze obiekty, warto pamiętać o odmienności kulturowej charakterystycznej dla rynku azjatyckiego i wynikającego z niej innego typologicznie podejścia do projektowania i pojmowania obiektów komercyjnych. W Korei Południowej centra handlowe stanowią główne miejsce robienia zakupów, a ich formy pozostają niemalże niezmienne. Zamknięte z zewnątrz wielopiętrowe budynki, z ograniczonym dostępem światła dziennego, skoncentrowane wokół czynności zakupowych, jako na jedynym celu, z pominięciem wszelkich aspektów społecznych i miastotwórczych. W okresie szybkiego wzrostu gospodarczego zmiana struktury ekonomicznej spowodowała wzmocnienie trendu zakupowego, który stał się główną formą spędzania wolnego czasu. Zmiany typologii obiektów handlowych przebiegają jednak znacznie wolniej.

Powstała w Gwanggyo galeria jest jednym z kilku współczesnych przykładów ewolucji w zastosowaniu przestrzeni społecznych i publicznych jako ważnego elementu koncepcyjnego przy projektowaniu domów handlowych (w krajach zachodnich wydaje się to zabiegiem oczywistym). Gwanggyo jest przykładem nowego miasta, którego brak urbanistycznej i architektonicznej tożsamości był inspiracją przy tworzeniu koncepcji galerii. Architekci postawili na obiekt o mocno zdefiniowanej kubaturze oraz charakterystycznej fasadzie i kolorycie (wyraźnie odbiegającym od kontekstu). Za projekt odpowiadał jeden z partnerów OMA, Chris van Duijn.

Nietypowy, choć wciąż znacznie odmienny od europejskich standardów, jest aspekt analiz środowiskowych. Podczas procesu koncepcyjnego wykonano badania wpływu nowej konstrukcji na otoczenie pod względem temperatury i tzw. wysp ciepła. Wzięto pod uwagę również jej ewentualny wpływ na prędkość przepływu powietrza. Obiekt wykorzystuje alternatywne źródła energii w postaci paneli solarnych oraz rozwiązań geotermalnych, wyróżniających go na tle innych budynków w Korei Południowej.

Konstrukcja

W założeniu urbanistycznym obiekt jest zamkniętym sześcianem o długości boku ponad 60 m (nie licząc 7 kondygnacji podziemnych, gdzie zaplanowano pomieszczenia techniczne, serwisowe oraz parking). System konstrukcyjny, oparty na hybrydowej konstrukcji słupów i stalowym szkielecie, umożliwił otrzymanie maksymalnych rozpiętości pomiędzy poszczególnymi elementami nośnymi, dzięki czemu uzyskano dużą swobodę podziału przestrzeni handlowej.

Pod względem wyzwań technicznych wyróżnić należy dwa zagadnienia: proces oraz wykonanie konstrukcji przeszkleń okalających budynek na różnych poziomach, a także zewnętrznej fasady z okładziny kamiennej.

Przeszklona tzw. pętla publiczna, stanowiąca ok 10% powierzchni elewacji, składa się z 1646 niepowtarzalnych, trójkątnych elementów połączonych pod różnymi kątami. Ostateczną geometrię wielokrzywiznowej fasady dostosowano do wymogów bezpieczeństwa – górne kąty nachylenia płaszczyzny paneli uniemożliwiają akumulację śniegu. W rezultacie uzyskano bardzo złożone geometrycznie łączenia. Forma każdego z węzłów była drukowana 3D jako negatyw dla odlewu już właściwych wielokrzywiznowych połączeń między elementami stalowej konstrukcji nośnej fasady. Zastosowanie odlewów przestrzennych dla poszczególnych węzłów umożliwiło precyzyjną rotację oraz uzyskanie kąta łączenia z profilami podłużnymi, a tym samym zastosowanie dla konstrukcji standardowych, zaoblonych profili stalowych o wymiarach 150 x 80 x 6 mm. Jednak ze względu na łączenia poszczególnych szklanych tafli w kątach negatywnych (tzw. łączenie wklęsłe) i pozytywnych (tzw. łączenie wypukłe) zastosowano dodatkowy, nienośny profil siodłowy o zmiennej geometrii, absorbującej różnice w wysokości łączenia z profilami mocującymi.

Kolejnym interesującym rozwiązaniem było zastosowanie wspornika zawiasowego dla wszystkich spojeń paneli, który przytwierdzony do profilu siodłowego umożliwiał łączenie ich w zakresie kątów pomiędzy 90-270°. W rezultacie, pomimo różnej geometrii od strony wewnętrznej i zewnętrznej, uzyskano względnie homogeniczny widok (poszczególne kąty powodowały zmienną szerokość wypełnienia strukturalnego). Moduły w postaci asymetrycznej ściany kurtynowej, z predefiniowanym środkiem ciężkości, umożliwiającym łatwe mocowanie oraz transport na docelową lokalizację, były składane na budowie. Tam przy pomocy drugiego dźwigu oraz personelu były montowane, a następnie uszczelniane wypełnieniem strukturalnym.

Założeniem koncepcyjnym projektu było stworzenie charakterystycznej formy pokrywającej w przeważającej większości całą fasadę (jedyne przeszklenia to okrągłe okna w części restauracyjnej i obudowa tzw. pętli publicznej i szachtów wentylacyjnych). Zdecydowano o wykorzystaniu kamiennych paneli, które odzwierciedlają geologiczną strukturę miejsca, a ich ułożenie naśladuje poszczególne warstwy ziemi. Po wielokrotnej iteracji różnych struktur oraz ich rozdzielczości (wielkości poszczególnych kamiennych elementów) wybrano trójkątne panele równoboczne o wymiarach 60 x 60 x 60 cm. Łącznie powierzchnię ponad 21 832 m² pokryto 138 000 granitowymi elementami pochodzącymi z 14 różnych kamieniołomów z całego świata. Pogodzenie tak ogromnej liczby paneli z budżetem oraz późniejszą realizacją na budowie stanowiło ogromne wyzwanie dla architektów i wykonawcy. Po wykonaniu wstępnych prototypów fasady zdecydowano się na optymalizację do 14 różnych granitowych elementów, tworzących ogromną mozaikę widoczną z daleka (dając wrażenie poszczególnych warstw sedymentacyjnych gruntu), a także z perspektywy przechodnia (dodatkowo wzmacniając efekt warstwowy w skali pojedynczego piksela/panelu).

Każdy z elementów otrzymał osobny numer identyfikacyjny (ID), następnie łączono je mechanicznie oraz klejono w fabryce bezpośrednio na płyty montażowe. W ten sposób powstały panele o wymiarach jednej kondygnacji i szerokości czterech poszczególnych komponentów. W późniejszym etapie gotowe elementy transportowano na plac budowy w ustalonej sekwencji i montowano do podkonstrukcji stalowej w systemie ściany kurtynowej.

Elewację o łącznej powierzchni 21 832 m² pokryto 138 000 granitowych paneli w formie równobocznych trójkątów, pochodzących z 14 różnych kamieniołomów