Galeria sztuki / Sydney

Od grudnia 2022 roku Galeria Sztuki Nowej Południowej Walii ma do zaoferowania zwiedzającym dwukrotnie większą przestrzeń wystawienniczą za sprawą rozbudowy kontrastującej z istniejącym XIX-wiecznym neoklasycystycznym gmachem galerii sztuki. Autorem nowej części są architekci z japońskiego studia SANAA, które na swoim koncie ma takie obiekty, jak La Samaritaine w Paryżu („A-m” 09/2021), Rolex Learning Center w Lozannie („A-m” 06/2010) czy Muzeum Sztuki Współczesnej XXI Wieku w Kanazawie. Nowy budynek muzeum tworzy kilka pawilonów, które połączono ogrodem zlokalizowanym na wzgórzu z widokiem na port w Sydney i zatokę Woolloomooloo. Naszym celem było zaprojektowanie budynku muzeum sztuki, który będzie harmonijnie współgrał z otoczeniem, takiego, który oddycha z miastem, parkiem i portem – mówią architekci nagrodzonej Nagrodą Pritzkera japońskiej pracowni architektonicznej kierowanej przez Kazuyo Sejimę i Ryue Nishizawę.

Muzeum znajduje się na łagodnym zboczu parku Sydneyʼs Domain, spektakularnym miejscu sąsiadującym z Królewskim Ogrodem Botanicznym. Galeria sztuki rozrastała się stopniowo w ciągu ostatniego stulecia, wraz z licznymi rozbudowami, aby pomieścić coraz bardziej zróżnicowaną kolekcję. Nowy samodzielny budynek zlokalizowany jest na północ od istniejącej siedziby muzeum, na skrzyżowaniu kilku krytycznych ścieżek. Piesi przechodzą przez to miejsce, aby dostać się do i z miasta, podczas gdy samochody poruszają się wzdłuż drogi ekspresowej poniżej. W 1958 roku budowa autostrady przez Domain oddzieliła ogród botaniczny od galerii sztuki. Pod koniec lat 90. zbudowano wiadukt, który częściowo połączył oba te miejsca.

Ukształtowanie terenu jest zróżnicowane. Od portu do Art Gallery Road, gdzie znajduje się wejście do galerii sztuki, teren wznosi się na 20 m. W najniższej części działki znajdują się dwa wycofane z eksploatacji zbiorniki na ropę naftową, używane podczas II wojny światowej. Skomplikowane uwarunkowania terenu miały duży wpływ na projekt rozbudowy, zostały jednak pomysłowo wplecione w narrację studia SANAA, która opowiada historię modernizacji Sydney.

Zaprojektowane przez SANAA wraz z lokalną pracownią Architectus budynki przybierają kształt skupiska prostopadłościennych pawilonów, które nakładają się na siebie. Mają one różne rozmiary i kaskadowo opadają w kierunku portu. W ramach inwestycji przeprowadzono również rewitalizację historycznego budynku galerii sztuki, której projekt opracowała australijska pracownia architektoniczna Tonkin Zulaikha Greer.

Istniejące i nowe obiekty galerii scala plac miejski połączony z pawilonem wejściowym nowego budynku. Jest to duża, otwarta przestrzeń, która pozwala na organizację imprez i pokazów plenerowych na dużą skalę. Z wnętrza pawilonu wejściowego odwiedzający mogą zejść do atrium, podziwiając zarówno sztukę, jak i krajobrazy. Trzy zielone dachy, do których prowadzą ścieżki z ogrodu botanicznego, zostały udostępnione odwiedzającym, oferując nowe widoki na dzielnicę oraz zatokę. Te publiczne przestrzenie tworzą ponad 3400 m2 „tarasów artystycznych” i dziedzińców. Sale wystawowe w nowej części muzeum są rozmieszczone na kilku poziomach. Galeria Aborygenów i mieszkańców wysp Cieśniny Torresa znajduje się na poziomie wejściowym z przeszkloną ścianą zwróconą w stronę istniejącego budynku i oknem z widokiem na port. Na najniższej kondygnacji zachowano południowy zbiornik na ropę naftową o powierzchni 2200 m2, który został zaadaptowany na potrzeby dużych wystaw oraz instalacji artystycznych. Zbiornik podziemny, do którego prowadzą kontrastujące z surowym otoczeniem spiralne białe schody, tworzy wraz z 125 kolumnami unikalną przestrzeń akustyczną o wysokości 7 m. Na niższych poziomach znajdują się jeszcze cztery galerie, w tym dwie o powierzchni ponad 1000 m2 i wysokości pomieszczeń 5,5 m. W budynku zaplanowano również szereg mniejszych obszarów wystawienniczych, sale edukacyjne dla dzieci i grup szkolnych oraz studio do tworzenia prac multimedialnych.

Na niższych kondygnacjach elewację budynku tworzą ściany z ubitej ziemi wykonane z materiałów pochodzących z australijskiego stanu Nowa Południowa Walia oraz ręcznie formowanych cegieł wapiennych. Na wyższych poziomach zaprojektowano szklaną fasadę, aby zapewnić widoki na Królewskie Ogrody Botaniczne i port w Sydney. Szkło zostało wykorzystane także do zaprojektowania rzeźbiarskiego zadaszenia nad dziedzińcem wejściowym, który tworzy 108 zakrzywionych tafli. Jego zróżnicowane, zmienne fale nawiązują do pobliskiego portu.

Nowy budynek w najniższym punkcie zagłębiony jest na cztery kondygnacje o konstrukcji żelbetowej. Część nadziemna galerii została wykonana w konstrukcji stalowej z zespolonymi płytami wylewanymi na blasze trapezowej. Ten rodzaj budowy nadziemia pozwala ograniczyć jej ciężar, co było szczególnie istotnym czynnikiem przy posadowieniu nowego obiektu na stropie istniejącego zbiornika na paliwo z czasów II wojny światowej.

Nowy gmach jest pierwszym publicznym muzeum sztuki w Australii, które otrzymało 6-gwiazdkową ocenę projektu Green Star, oznaczającą „światowe przywództwo” w zakresie zrównoważonych środowiskowo praktyk budowlanych. 100% zapotrzebowania nowego budynku na energię jest zapewnione przez energię odnawialną, przy czym ponad 10% generują panele słoneczne zlokalizowane na dachu pawilonu wejściowego. Obiekt jest w stanie przechwytywać i zbierać wodę deszczową w celu ponownego wykorzystania do nawadniania oraz na potrzeby wież chłodniczych. Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że w projekcie zieleni przewidziano endemiczną roślinność (lasów w rejonie Sydney), przywracając historyczne gatunki sprzed osadnictwa europejskiego. Ponad 8000 m2 zielonego dachu i obszarów krajobrazowych obsadzono blisko 50 000 rodzimych gatunków australijskich roślin.

Celem architektów było zaprojektowanie budynku muzeum sztuki, który będzie harmonijnie współgrał z otoczeniem, takiego, który oddycha z miastem, parkiem i portem

W nowej kolekcji znajdziemy prace m.in. takich artystów jak: Karla Dickens, Jeffrey Gibson, Samara Golden, Shireen Taweel, Howie Tsui czy Adrián Villar Rojas, Yayoi Kusama i Lee Mingwei