Open Air Museum 8

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 8 | Wnętrza kręgów kadrują widok na drugą stronę rzeki. Na pierwszym planie pomnik upamiętniający jeńców obozu Stalag VIII D, będący częścią Open Air Museum po stronie czeskiej

Open Air Museum / Cieszyn

2020-06-25 12:06

Realizacja jest unikatowym w skali europejskiej przedsięwzięciem, w wyniku którego powstała ekspozycja muzealna rozlokowana na dwóch brzegach rzeki - polskimi i czeskim – o realizacji biura RS+ Robert Skitek pisze Justyna Swoszowska.

Open Air Museum 1

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 1 | W świetle dziennym białe krawędzie „kół czasu” wyróżniają się wśród zieleni. Siedziska są usytuowane tuż na krawędzi nabrzeża Olzy i zabezpieczone stalową siatką

Olza jest dla Cieszyna symboliczna – dzieli i jednocześnie łączy. Katalizator procesu zrastania się miasta stanowi transgraniczny projekt Open Air Museum Cieszyn. Český Tĕšín, który przy współpracy Polski i Czech został zrealizowany z okazji zbliżającej się setnej rocznicy podziału Cieszyna, dokonanego w lipcu 1920 roku. To unikatowe w skali europejskiej przedsięwzięcie, w wyniku którego powstała ekspozycja muzealna rozlokowana na dwóch brzegach rzeki. Opowiada historię rzeki i miasta, spełniając przy tym funkcje rekreacyjne, edukacyjne oraz promocji obszaru. Realizacja tego współfinansowanego przez Unię Europejską projektu jest wynikiem polsko-czeskiej współpracy. W jej ramach została powołana wspólna Rada Programowa odpowiedzialna za zorganizowanie po obu stronach rzeki ekspozycji muzealnych, opracowanie ich treści oraz prawidłową realizację projektu. Open Air Museum rozciąga się po polskiej stronie wzdłuż alei Piastowskiej (kiedyś Promenadestrasse, powstałej w 1895 roku) i wzdłuż nabrzeża Svobody (Wolności) po czeskiej.

Open Air

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 1, 2 | W świetle dziennym białe krawędzie „kół czasu” wyróżniają się wśród zieleni. Siedziska są usytuowane tuż na krawędzi nabrzeża Olzy i zabezpieczone stalową siatką

Obie części łączy most Przyjaźni. Po czeskiej stronie największe zainteresowanie wzbudza „Wieża Babel” autorstwa Pavela Strakoša. Jest to niezwykły zbiór polsko-czeskich słów, które mimo podobnego brzmienia mają inne znaczenie i są źródłem zabawnych nieporozumień. Niestety zamknięcie granicy z powodu wirusa Covid-19 uniemożliwiło mi zwiedzenie czeskiej części muzeum, dlatego odniosę się tylko do tej po polskiej stronie. Projekt obejmował szeroki plan działań – rewaloryzację nabrzeża wraz z regulacją Młynówki, budowę ciągu pieszo-rowerowego, uporządkowanie zieleni, instalację elementów małej architektury oraz utworzenie interaktywnej strony internetowej. Władze Cieszyna zleciły wykonanie projektu architektonicznego katowickiej pracowni RS+ Robert Skitek, znanej z realizacji przestrzeni publicznych, takich jak: promenada w tyskich Paprocanach („A-m” 06/15), wodny plac zabaw na plantach w Jaworznie czy najnowszy Plac do Radości w Katowicach. Architekci podejmując zadanie projektowe, sięgnęli po rozwiązania funkcjonalne i swojskie, a jednocześnie niebanalne i prowokujące. Nie mogąc zagospodarować skarp rzeki, musieli ograniczyć się do wąskiego pasa alei Piastowskiej, między Olzą i płynąca wzdłuż Młynówką.

Open Air Museum 4

i

Autor: archiwum prywatne 4 | Nad brzegiem Olzy, wśród dorodnych drzew znajduje się siedem walców, nazywanych „Kołami czasu”, które łączą funkcję rekreacyjną i muzealną. W ich wnętrzu wymodelowane są siedziska, natomiast na stalowej powierzchni zewnętrznej umieszczone są tablice informacyjne będące częścią muzeum

Mając tak skromne możliwości, cały pomysł oparli na zaprojektowaniu w przestrzeni publicznej nietypowych mebli, które służą celom wypoczynkowym, a także komunikacyjnym, związanym z działalnością muzeum. Wzdłuż asfaltowej pieszo-rowerowej alei rozmieszczone są panele informacyjne, modułowe siedziska, symetryczne szezlongi oraz najbardziej atrakcyjne fotele, wkomponowane w okrągłe walce. Usytuowano je tak, by od czeskiej strony widoczne były nocą ogromne okręgi oświetlone ledami. Zewnętrzna powłoka walców wykonana ze stali nierdzewnej to jednocześnie powierzchnia ekspozycyjna, a wnętrze wyłożone deszczułkami jest wygodnym miejsce do rekreacji, podobnie jak znajdujące się po przeciwnej stronie alejki siedziska. Wszystkie elementy zagospodarowania - stojaki na rowery, latarnie, kosze na śmieci, mają ten sam styl i wykonane są z malowanej na ciemnoszary kolor stali. Przestrzeń pełna jest dorodnych kasztanowców i różnobarwnych bylin. Po otwarciu muzeum liczne jego elementy były dewastowane. Architekci przewidzieli taką możliwość i zaprojektowali ławki w sposób łatwy i niedrogi w naprawie. Po zainstalowaniu monitoringu akty wandalizmu są sporadyczne, a przestrzeń rekreacyjna cieszy się ogromnym powodzeniem. Odwiedziłam Open Air Museum w niedzielne popołudnie. Ze zdumieniem obserwowałam ruch panujący w alei. Mimo że nie jest zbyt szeroka, korzystali z niej w zgodzie dzieci i starsi, rowerzyści, biegacze, piesi spacerowicze i miłośnicy nordic walkingu. Bardzo zależało mi na przetestowaniu siedzisk i musiałam długo czekać, by któreś z nich się zwolniło. Kiedy w końcu wygodnie rozłożyłam się we wnętrzu walca, mogłam oddać się studiowaniu polsko-czeskich napisów, które są spontaniczną „wieżą Babel” i niewątpliwie świadczą o popularności tego miejsca. Realizacja projektu przez pracownię RS+ Robert Skitek z pewnością spełniła oczekiwania inwestorów. Nad Olzą powstała bowiem przestrzeń, która została nie tylko zaakceptowana, ale przede wszystkim polubiona przez lokalną społeczność. Open Air Museum jest dowodem na to, że Cieszyn i Český Tĕšín zaczynają tworzyć całość.

Open Air Museum 5

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 5 | Po drugiej stronie „kół czasu” usytuowane są symetryczne szezlongi, które ukształtowano tak, by zapewnić swobodny odpoczynek osobom po ich dwóch stronach

Założenia autorskie

Główne założenia inwestora były dwa: aby stworzyć część nośników ekspozycji dla narracji przygotowanej w oparciu o oś czasu oraz by wykreować atrakcyjną przestrzeń publiczną dla turystów i mieszkańców obu części miasta. Oprócz tymczasowego miejsca przy nadgranicznym budynku, gdzie usytuowane zostały miejskie modułowe siedziska, do dyspozycji był jedynie długi i bardzo wąski pas terenu wzdłuż stromego brzegu Olzy, bez możliwości wykorzystania skarpy. Zależało nam, aby wykorzystać rekreacyjny potencjał tej przestrzeni. Stąd pomysł na wąskie siedziska i leżanki pomiędzy rosnącymi tam drzewami. Chcieliśmy w jakiś symboliczny sposób pokazać wszystkie elementy kompozycji ludziom po drugiej stronie rzeki. Zainteresować ich i zachęcić do odwiedzin. Takim zawołaniem stały się „koła czasu”. To okrągłe formy, którymi obudowaliśmy drewniane miejsca wypoczynku. Ich podświetlone krawędzie stały się cechą charakterystyczną, doskonale widoczną z czeskiej strony. Zewnętrzna powierzchnia ze stali nierdzewnej służy jako ekspozycja informacji z muzeum. Od wewnątrz, gdzie umieszczone są zamiennie siedziska i leżanki, koła zostały wyłożone naturalnym drewnem. Stalowe ramy konstrukcji posadowione są na głębokich punktowych betonowych fundamentach ze względu na blisko usytuowaną skarpę. „Koła czasu” na etapie projektu uzgadniano z firmą „Park interakcje” specjalizującej się w projektowaniu i produkcji naukowych placów zabaw. Ta sama firma jest odpowiedzialna za ich realizację.

Robert Skitek

Open Air Museum 7

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 7 | W środku stalowych pierścieni znajdują się wymodelowane w różny kształt siedziska
Metryka

Open Air Museum

Cieszyn, Aleja Piastowska

Autorzy: RS+ Robert Skitek, architekci Robert Skitek

Współpraca autorska: architekci Jakub Zygmunt, Jarosław Zieliński, Joanna Kujda

Zieleń: Landscape Design Studio, architekt krajobrazu Tomasz Kurtek

Konstrukcja: Lechprojekt, Marta Weszke, Leszek Weszke, Piotr Weszke

Generalny wykonawca: INSTAL Cymorek Inwestor: Urząd Miasta Cieszyn

Powierzchnia terenu: 2750 m2

Projekt: 2018

Realizacja: 2019

Koszt inwestycji: ok. 3 000 000 PLN

Open Air Museum 8

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 8 | Wnętrza kręgów kadrują widok na drugą stronę rzeki. Na pierwszym planie pomnik upamiętniający jeńców obozu Stalag VIII D, będący częścią Open Air Museum po stronie czeskiej
Open Air Museum 9

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 9 | Naturalna, drewniana powierzchnia wnętrza "kół czasu" zapewnia komfort użytkowania, a drobne deszczułki pokrycia ułatwiają wymianę zniszczonych elementów
Open Air Museum 9

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 9 | Zwielokrotnione przez odbicia w wodzie świecące obręcze „kół czasu”
Open Air Museum 10

i

Autor: Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl 10 | Nocą alejkę oświetlają również specjalnie zaprojektowane latarnie

Koła czasu to okrągłe formy, którymi obudowane zostały drewniane miejsca wypoczynku. Ich podświetlone krawędzie stały się cechą charakterystyczną, widoczną z czeskiej strony

Open Air Museum 3

i

Autor: archiwum pracowni 3 | Sytuacja. Oznaczenia: 1 – przebudowany ciąg pieszo-rowerowy; 2 –koła czasu- siedzisko i element ekspozycyjny; 3 – siedzisko drewniane; 4 – meble miejskie z tworzywa sztucznego
Open Air Museum 6

i

Autor: archiwum pracowni 6 | Przekrój A-A
Open Air Museum in Cieszyn

Cieszyn is a city divided into two parts—one Polish, one Czech (Český Tĕšín)—by the Olza River, which also constitutes the border between Poland and the Czech Republic. After both countries accessed the European Union, and the Schengen Treaty obliterated borders, a trans-border project of an Open Air Museum was envisaged and carried out in 2019 to commemorate the one-hundredth anniversary of the division of the city. The museum exhibition along both banks of the river tells the story of the river and the city history, thus fulfilling educational, promotional and recreational functions. The Polish part occupies a narrow strip of land along the top of a steep riverbank and is composed of a row of “wheels of time”—cylindrical forms with wooden seats and recliners in them, located between existing trees. Lit-up edges of the cylinders are perfectly visible from the Czech side and meant to attract tourists. The external surface of stainless steel serves to display museum information. The steel frames rest on deep concrete foundation pillars.