Pomnik – zadanie dla ambitnego twórcy, jedno z najtrudniejszych. Niewiele z realizacji architektonicznych czy urbanistycznych wzbudza taki oddźwięk, taką falę dyskusji w społeczeństwie, jak realizacja założenia pomnikowego, którego temat jest silnie związany z historią narodu. Tak Andrzej Nowakowski pisał w maju 1969 w swoim tekście Pomnik współczesny – polskie poszukiwania. Przeczytałem ten tekst z ogromnym zainteresowaniem, mając wciąż bardzo świeże doświadczenia z konkursu na projekt pomnika Bitwy Warszawskiej 1920, który moja pracownia wygrała w lutym 2020. Archiwalny artykuł i odniesienie go do współczesności tylko wzmocniło przekonanie, że zasady podejścia do projektowania tego rodzaju obiektów są uniwersalne. I że dla każdego architekta czy artysty rzeźbiarza stworzenie koncepcji pomnika, jako miejsca pamięci a zarazem zwornika przestrzeni w dynamicznie zmieniającym się miejskim organizmie, jest prawdziwym wyzwaniem. Z kolei dzięki tekstowi Przemysława Szafera Projekty Witolda Korskiego – pomników walk i martyrologii uważniej przyjrzałem się twórczości tego architekta, który stworzył wiele projektów konkursowych. Wspólnym mianownikiem dla rzeźbiarskich i abstrakcyjnych form tych monumentalnych realizacji jest ogromna ekspresja i siła oddziaływania przy minimum środków. Mirosław Nizio
O roli pomników w przestrzeni
W cyklu „Z archiwum” przypominamy dziedzictwo czasopisma, do którego tradycji nawiązuje „Architektura-murator”. Tym razem dwa artykuły ważne dla dyskusji o roli pomników w przestrzeni, pochodzące z nr. 5/1969. O słowo wstępne poprosiliśmy Mirosława Nizio, który z zespołem wygrał w lutym tego roku konkurs na projekt pomnika Bitwy Warszawskiej 1920 roku.