Centrum Kultury Żydowskiej i synagoga we Lwowie

Rozstrzygnięto jedenastą edycję konkursu o Nagrodę Architektoniczną im. Małgorzaty Baczko i Piotra Zakrzewskiego.

JURY:
STANISŁAW FISZER Przewodniczący Jury, architekt (Francja)
TADEUSZ BACZKO Ekonomista Polska Akademia Nauk
MICHEL COVA Inżynier, scenograf (Francja)
JACEK CYBIS Architekt Politechnika Warszawska
MARTA GRZĄDZIEL Architekt Laureatka Nagrody w roku 2000
JANUSZ PACHOWSKI Architekt Politechnika Warszawska
KAROL SACHS Ekonomista Przedstawiciel Fundacji dla Polski
ANDRZEJ SOWA Architekt (Polska)
KRYSTYNA VINAVER Ekonomista, Stowarzyszenie Solidarité France-Pologne (Francja)
PAWEŁ ZAKRZEWSKI Inżynier (Dania)

Nagrodę Architektoniczną im. Małgorzaty Baczko i Piotra Zakrzewskiego (10 tys. PLN z przeznaczeniem na rozwój zawodowy) Michałowi Podgórczykowi za projekt „Centrum Kultury Żydowskiej i synagoga we Lwowie”.
Projekt powstał na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, jako dyplom pod kierunkiem prof. dr hab. inż. arch. Romany Cielątkowskiej. Jury zwróciło szczególną uwagę na wysokie walory artystyczne projektu i dojrzałość warsztatu architektonicznego. Projekt prezentuje w jasny sposób myśl autora oraz świadczy o doskonałym przygotowaniu metodologicznym.

Dwa równorzędne wyróżnienia w wysokości 2 tys. PLN zostały przyznane
Agnieszce Labus za projekt Zespół integracyjno-pokoleniowy „U dziadków”
Janowi Sukiennikowi za projekt „Projekt Przystań” Miejski ośrodek rehabilitacjno-integracyjny leczenia uzależnień.

Obie prace są projektami dyplomowymi. Pierwszy wyróżniony projekt powstał na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej pod kierunkiem dr inż. arch. Jacka Rybarkiewicza i jest doskonałym przykładem poszukiwania sposobu na integrację międzypokoleniową. Natomiast drugi wyróżniony projekt powstał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem mgr inż. arch. Andrzeja Miklaszewskiego. Projekt ten zwrócił uwagę Jury swą tematyką i umiejscowieniem ośrodka w centrum miasta, jak również nawiązaniem do otaczającej architektury.

Laureaci wyróżnień są zaproszeni do składania wniosków o uzyskanie stypendiów z Ambasady Francji w Polsce.

Agnieszka Labus
„Zespół integracyjno – pokoleniowy «U Dziadków»”
(Politechnika Śląska, dyplom 2009; Promotor: dr hab. inż. arch. Jacek Rybarkiewicz)

„Pamiętaj dziecko starszych trzeba szanować…” To właśnie konflikt pokoleń stał się inspiracją do zaprojektowania przestrzeni służących ludziom młodym i starszym w celu integracji pokoleniowej. Założeniem projektowym było stworzenie zespołu mieszkalno-usługowego dla osób starszych łączącego w sobie funkcje sprzyjające integracji pokoleniowej. W wyborze lokalizacji założono by miejsce posiadało wyraźne cechy tożsamości regionu śląskiego. Wybrana działka zlokalizowana jest na terenie Bytomia-Miechowic. Tradycja terenu związana jest z powstałym na tym terenie pierwszym Domem Opieki „Ostoja Pokoju” (1890) założonym przez Matkę Ewę (córkę Waleski i Huberta von Tiele-Wincler). Jej idea przyświecała niesienie pomocy każdemu potrzebującemu a hasłem wiodącym było „Dzieci i Starsi należą do siebie…”. Założeniem projektu była integracja na płaszczyźnie:  społecznej (młodzi-starzy)  przestrzennej (zabudowa XIX wieczna z nowoprojektowaną oraz w nowoprojektowanej integracja typów zabudowy mieszkalnej: wolnostojącej, szeregowej i atrialnej)  estetycznej (wpisanie w kontekst miejsca). Teren opracowania podzielono na poszczególne strefy:  publiczną – Ogród Integracji  półpubliczną – strefa ścisłej integracji tzw. Programy Seniorskie  prywatną – strefa mieszkań  półprywatną – strefa rekreacyjno – wypoczynkowa dla mieszkańców. W związku z różnicami terenowymi przewidziano zieloną strefę (Ogród Integracji) z zachowaniem istniejącego wartościowego drzewostanu oraz elementami małej architektury. Kolejną strefą jest strefa ścisłej integracji czyli Programy Seniorskie wraz z Domem Integracji. Strefa umożliwia różnorodne spędzanie wolnego czasu zarówno dla osób starszych jak i młodych. W tym celu zostały zaprojektowane: kluby, boisko, scena do imprez plenerowych. Bezpośrednio strefa ścisłej integracji powiązana jest z Domem Integracji, zapewniającym funkcję: rozrywkową, usługową, naukową oraz medyczną. Funkcja strefy mieszkaniowej została zlokalizowana bezpośrednio na zielonym dachu Domu Integracji. Dzięki temu istnieje możliwość rozgraniczenia strefy prywatnej od publicznej. Osoby starsze dzięki takiemu rozwiązaniu (funkcje mieszkaniowe zlokalizowane powyżej ścisłej strefy integracji) mają możliwość wglądu i obserwacji. Ważnym aspektem architektury jest jej czytelność i swoboda. Czytelność została uzyskana poprzez jasne i klarowne zaprojektowanie przestrzeni. Swoboda została wprowadzona poprzez zastosowanie zielonych skwerów tzw. ogródków dających możliwość bezpośredniego obcowania z naturą.

Jan Sukiennik
"Projekt Przystań - Miejski ośrodek rehabilitacyjno-integracyjny leczenia uzależnień" (Politechnika Warszawska, dyplom 2006; Promotor: mgr inż. arch. Andrzej Miklaszewski)

Praca powstała w wyniku zderzenia dwóch tematów – studium zniewolenia i jego architektonicznego antidotum oraz przepisu na odzyskanie miejskich nieużytków dla lokalnej społeczności.

Projekt Przystań jest miejskim ośrodkiem rehabilitacyjno-integracyjnym dla ludzi uzależnionych od heroiny, amfetaminy, kokainy, a w szczególnych przypadkach alkoholu lub innych substancji. Może mieszkać w nim od dwudziestu do czterdziestu pacjentów. Działka znajduje się w międzywale Wisły na prawym brzegu rzeki. Ośrodek sąsiaduje z dwiema trasami szybkiego ruchu – estakadą Trasy Łazienkowskiej i pasami Wału Miedzeszyńskiego. Lokalizacja łączy krajobraz łęgów wiślanych z warszawskim „skyline” - żelbetową estakadą mostu Trasy Łazienkowskiej, chaotyczną zabudową brzegu oraz sylwetką Pałacu Kultury w oddali.

Założenie projektowe składa się z dwóch niezależnych części – otwartego ośrodka dydaktyczno-sportowego oraz zamkniętego ośrodka mieszkalno-terapeutycznego. Pierwsza część mieści się w budynku ułożonym wzdłuż Wału Miedzeszyńskiego i wpisuje się w lokalny pas zabudowy sportowo-rekreacyjnej (Polski Yacht Klub, Boathouse, Wisełka, Klub Wioślarski, zespół basenów Wisła). Kubatura jest zbudowana na wydłużonym tarasie, który wchodzi pod most Łazienkowski i przechodzi w trybuny schodzące do nowoprojektowanych boisk.
Podstawą części zamkniętej jest biegnące równolegle do mostu molo, odcinające się od terenu palami. Przy wysokim stanie wody Wisła zalewa teren położony pod platformą. Ustawiono na niej trzy dwupiętrowe budynki – administracyjny, terapeutyczny i rekreacyjny. Na piętrze każdego z nich znajdują się pokoje mieszkalne pacjentów. Pozostała część terenu - łącznie z powierzchnią pod mostem Łazienkowskim - jest zagospodarowana jako ogólnodostępny teren sportowy ze szczególnym naciskiem na sporty wodne.

Dychotomiczny podział funkcji jest ściśle związany z programem rehabilitacyjnym ośrodka. Oprócz codziennej terapii indywidualnej i grupowej, pacjenci poświęcają czas na prowadzenie publicznego ośrodka sportowego. Celem programu jest ich integracja poprzez pracę na rzecz własnej wspólnoty i lokalnej społeczności. Poczucie odpowiedzialności sprawia, że pacjenci stają się gospodarzami zrewitalizowanego terenu nadwiślanego.

Umieszczenie ośrodka dla narkomanów w centrum miasta, obok mostu, estakad, tras szybkiego ruchu, miejsc genezy wielu problemów społecznych ma na celu zwrócenie uwagi na nasilający się problem miejskiej narkomanii i zarazem pomoże pacjentom stawić czoło swojej chorobie w miejscu jej powstania.

Dwie równorzędne Nagrody TISE w wysokości 5 tys. PLN z przeznaczeniem na rozwój zawodowy zostały przyznane Magdalenie Szwajcowskiej za projekt „prze BLOK” Modernizacja budynków systemu WWP na przykładzie bloków przy ulicy drukarskiej we Wrocławiu i Natalii Paszkowskiej za projekt „Projekt START”.
Obie prace są projektami dyplomowymi – pierwszy nagrodzony projekt powstał na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej pod kierunkiem dr inż. arch. Tomasza Głowackiego, natomiast drugi nagrodzony projekt powstał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem prof. nzw. dr hab. inż. arch. Stefana Kuryłowicza. (Politechnika Warszawska, dyplom 2008; Promotor: prof. nzw. dr hab. inż. arch. Stefan Kuryłowicz)

Magdalena Szwajcowska
„Modernizacja budynków systemu WWP na przykładzie bloków przy ulicy Drukarskiej we Wrocławiu – »przeBLOK«” (Politechnika Wrocławska, dyplom 2008; Promotor: dr inż. arch. Tomasz Głowacki)

W sytuacji ciągłego niedoboru tanich mieszkań i działek w mieście podjęłam próbę przywrócenia wartości budynków wielkopłytowych, bez konieczności ich wyburzania. Mieszkania te miałyby spełniać oczekiwania klientów, minimalizując, bądź likwidując wady blokowisk, jednocześnie podnosząc poziom życia ich mieszkańców. Ważnym dla mnie było, aby proponowane rozwiązania nie ograniczały się jedynie do dwóch konkretnych bloków przy ulicy Drukarskiej, na przykładzie których są one prezentowane. Ze względu na jednorodność systemową, główne założenia projektu mogą stanowić podstawę dla przebudowy innych budynków wykonanych w tej samej technologii. Bez konieczności kopiowania mogą stać się one bazą dla indywidualnych rozwiązań.

Pomysł modernizacji budynków, jaki przyjęłam, stanowi połączenie rozwiązania kwestii konstrukcji i struktury funkcjonalnej. Doszukując się w konstrukcji cechy charakterystycznej systemów wielkopłytowych podkreślono jej rytm usuwając ściany osłonowe i zastępując je dużymi przeszkleniami. Zabieg ten pozwolił również na powiększenie mieszkań poprzez dodanie licznych wykuszy i samodzielnej ramy od strony południowej (przeznaczonej na balkony i loggie). W związku z modernizacją struktury funkcjonalnej budynków, kluczowym dla mnie było zachowanie liczby ich mieszkań. Zgodnie z tym nie uległy one zmianie, jednak ulepszony został ich standard. Mieszkania zostały powiększone i zróżnicowane, a każde otrzymało obszerną loggie (balkon). Budynek wyższy obejmuje 117 mieszkań w 12 głównych wariantach przestrzennych (dotychczas posiadał on 132 mieszkania w 3 wariantach). Budynek niższy obejmuje 75 mieszkań w 8 wariantach przestrzennych (dotychczas liczył on 60 mieszkań w 2 wariantach).

Ważną częścią opracowania jest rewitalizacja terenu pomiędzy blokami. Wprowadzono tam parking podziemny obsługujący mieszkańców obu modernizowanych budynków. Zwróciłam również uwagę na sposób zagospodarowania terenu. Obszar ten jest bowiem miejscem najczęstszych spotkań i wzajemnych kontaktów mieszkańców. Wnosi do projektu aspekt społeczny, bardzo istotny przy humanizacji środowiska blokowisk. Teren został zróżnicowany z myślą o odmiennych potrzebach różnych grup społecznych, z nadzieją na odzyskanie zaufania i zainteresowania w oczach mieszkańców.

Natalia Paszkowska
„Projekt START”
(Politechnika Warszawska, dyplom 2008; Promotor: prof. nzw. dr hab. inż. arch. Stefan Kuryłowicz)

Stegny Rożek to zespół zabudowy hotelowej składający się z trzech budynków – jednogwiazdkowych hoteli robotniczych Atos, Portos i Aramis należących do pierwszej polskiej sieci hoteli dla biznesu START Hotel.

Podstawowym koncepcyjnym założeniem przedstawianego projektu było to, aby w wyniku adaptacji stworzyć, w obrębie jednego budynku, zasób mieszkalny, który zezwoli na realizację postulatów zarówno zróżnicowania profilu najemców, jak i ustanowienia przestrzeni wspólnej, pełniącej funkcję integracyjną. Służyć temu ma zarówno zróżnicowanie lokali mieszkalnych pod względem standardu, jak i rozwiązania umożliwiające elastyczne przystosowywanie przestrzeni wspólnej do pełnienia różnych funkcji.

Projekt START jest próbą zmierzenia się z problemem narastającej liczby wyalienowanych grup społecznych w Polsce i ma za zadanie umożliwić asymilację jego mieszkańców przez integrację z lokalną społecznością. START proponuje dwie przestrzenie o charakterze integracyjnym, wewnętrzną i zewnętrzną. Część wewnętrzna stanowi miejsce integracji pomiędzy mieszkańcami. Oprócz części mieszkalnej przewidziana jest w niej przestrzeń do wspólnego spędzania czasu. Jest to pretekst do wspólnych spotkań, dyskusji oraz poznawania innej mentalności i dostosowywania się do życia w grupie. Przestrzenie te mają charakter niewielkich otwarć i rozmieszczone są w płaszczyźnie elewacji. Drugą istotną częścią projektu jest strefa asymilacji – partery i zagospodarowanie terenu pomiędzy budynkami. W tej przestrzeni mieszkańcy osiedla mają okazję bezpośredniego kontaktu z lokalną społecznością. Zaplanowane zostały warsztaty, sklep, kawiarnia, plac zabaw, amfiteatr, boisko.

Projekt przekształcając elewację budynku wykonanego w technologii wielkopłytowej nie zaciera pewnych charakterystycznych cech tego typu architektury – kubiczności bryły, modulacji elewacji, pewnej prostoty i surowości języka którym się posługuje. Architektura obiektu z założenia ma określać jego charakter, a także przyciągać okolicznych mieszkańców, a czasem nawet inicjować dyskusje o problemach społecznych. Podział elewacji na moduły mieszkalne różniące się od siebie innym opracowaniem otworu i odcieniem szarości mówi o różnorodności jego mieszkańców. Kolorystyka i skala modułów widocznych na elewacji ma także znamiona asymilacji, poprzez zaczerpniecie swojej kolorystyki z otoczenia wydają się dostosowywać do najbliższego środowiska. Przestrzenie wspólne, pokazane w elewacji jako zdecydowanie przeszklone lub wręcz wyjęte ze struktury budynku, dwukondygnacyjne otwarcia, zostały opracowane jako wykończone drewnem – sklejką szkutniczą i zaimpregnowaną płytą OSB. W kontraście do chłodnej, surowej płaszczyzny elewacji zewnętrznej miejsca te przyciągają użytkowników swoim przyjaznym, ciepłym charakterem.

Organizator konkursu: Fundacja dla Polski
Patronat medialny: „Architektura-murator”