Spis treści
- Hajnówka bez centrum
- Konkurs na nowe centrum Hajnówki
- Nowe Centrum Hajnówki według Rafała Stemporowskiego
- Nowe Centrum Hajnówki według Alicji Maculewicz i Tomasza Bekasa
- Nowe Centrum Hajnówki według Angeliki Kociołek, Joanny Kazimierczyk, Kingi Kopki, Juli Sobczak i Wiktorii Kowalczyk
- Nowe Centrum Hajnówki według Piotra Woldańskiego
- Nowe Centrum Hajnówki według Macieja Godlewskiego, Marty Tambor i Pawła Ośki
- Nowe Centrum Hajnówki według Kacpra Borka, Marty Myśliwiec i Natalii Stasiak
- Nowe Centrum Hajnówki według Roksany Sochy-Sołościuk i Darii Sarkowicz
- Nowe Centrum Hajnówki według Moniki Cupiał, Klaudii Elsner i Martyny Śmiłowskiej
- Nowe Centrum Hajnówki według Diany Leoniuk i Naomi Marceliny Filipowicz
Hajnówka bez centrum
Hajnówka nie ma centrum miasta. Nie ma tu choćby klasycznego rynku i zlokalizowanych wokół niego atrakcji. Nie ma rozchodzących się od niego ulic. Kto zna historię tego miejsca, nie będzie zdziwiony. Nie centrum dało początek temu miastu. Wszystko zaczęło się od Puszczy Białowieskiej, a konkretnie od eksploatacji jej zasobów, która intensywnie ruszyła na początku XX wieku, kiedy powstały tutaj pierwsze tartaki. Rozwój Hajnówki ściśle wiązał się więc z przemysłem drzewnym. To powstające kolejne zakłady determinowały to, jak rozbudowywało się miasto – czytamy na stronie poświęconej miejskiej inicjatywie stworzenia nowego centrum, które obejmowałoby teren od skweru Wasilewskiego, przez ulicę Batorego, do Wierobieja, dalej wzdłuż torów kolejowych ulicą Białowieską do Parkowej, aż do siedziby Urzędu Miasta przy ulicy Zina.
Konkurs na nowe centrum Hajnówki
Na projekt zagospodarowania tego obszaru władze Hajnówki ogłosiły konkurs studialny. W wytycznych zawarto rekomendacje wynikające z przeprowadzonych latem 2023 roku konsultacji społecznych. Nowe centrum powinno być dostępne dla wszystkich mieszkańców i odwiedzających, a jednocześnie kształtować wizerunek Hajnówki jako miasta czerpiącego z lokalnych zasobów przyrodniczych – dawniej przemysłowo, a w przyszłości nie tylko gospodarczo, ale i z myślą o dobrostanie człowieka i natury – informowali organizatorzy w założeniach. Wyniki mają stanowić podstawę do dyskusji na temat przyszłości tego obszaru i posłużą do ustalenia założeń nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
W jury pod przewodnictwem architekta Andrzeja Jaworskiego z JAZ+ znaleźli się: architektka krajobrazu i urbanistka Agnieszka Kowalewska, urbanista Łukasz Pancewicz, Paweł Wojdylak ze Związku Miast Polskich, prof. Halina Łapińska z Politechniki Białostockiej i reprezentanci władz Hajnówki. Pula nagród wyniosła 50 tys. zł. Ostatecznie nadesłano 25 prac. Sąd konkursowy zdecydował jednak, że żadna nie odpowiada w pełni oczekiwaniom zamawiającego i postanowił nie przyznawać pierwszej nagrody.
Do nagród drugiej i trzeciej wytypowane zostały te prace, które w możliwie najbardziej kompleksowy sposób odpowiadały na zadanie projektowe postawione w konkursie, jakim było ukształtowanie struktury urbanistycznej złożonej z przestrzeni publicznych, zabudowy i zieleni na terenie nowego centrum miasta i w sposób prawidłowy kształtowały relacje pomiędzy tymi elementami, a także z otoczeniem – czytamy w informacji prasowej.
Spośród pozostałych prac wybrano cztery, w których zawarte zostały rozwiązania szczególnie cenne z punktu widzenia formułowania wytycznych planistycznych lub stanowiące istotny wkład w dyskusję o kierunkach rozwoju nowego centrum miasta. Jury przyznało im równorzędne wyróżnienia. (z nagrodą pieniężną).
Zdecydowało również o przyznaniu trzech wyróżnień honorowych (bez nagrody pieniężnej) autorom propozycji, w których przedstawiono oryginalne i nieszablonowe rozwiązania mogące stanowić ciekawy głos w debacie na temat przyszłości tego terenu.
Nowe Centrum Hajnówki według Rafała Stemporowskiego
Drugą nagrodę otrzymał Rafał Stemporowski ze Szczecina za propozycję sekwencji ciekawych przestrzeni publicznych, placów miejskich o zróżnicowanym charakterze i programie oraz o czytelnych krawędziach wyznaczonych przez zabudowę kwartałową. W efekcie – jak uzasadniało jury – powstała spójna kompozycja o adekwatnej skali wnętrz miejskich i zabudowy. Poprawnie rozwiązane zostało powiązanie z rejonem dworca kolejowego (węzła komunikacyjnego) oraz rejonem skrzyżowania ul. Parkowej i Zina, a także styk zespołu z przestrzenią parkową oraz realizowaną Akademią Przyrody. Na wyróżnienie zasługuje też przedstawiona propozycja etapowania, która w czytelny sposób przedstawia sekwencję kolejnych kroków w realizacji. Sąd konkursowy zwraca też uwagę na umiejętne i elastyczne wpisanie otoczenia Muzeum i Ośrodka Kultury Białoruskiej w cały zespół urbanistyczny, co w przypadku likwidacji ogrodzenia wzbogaca miasto o kolejny potencjalnie atrakcyjny plac, nie stawiając jednak tego jako warunku niezbędnego do osiągnięcia spójnego systemu przestrzeni publicznych – czytamy w uzasadnieniu.
Nowe Centrum Hajnówki według Alicji Maculewicz i Tomasza Bekasa
Trzecią nagrodę zdobyli Alicja Maculewicz i Tomasz Bekas za klarowny układ funkcjonalno-przestrzenny, który wyraźnie definiuje strefę obiektów publicznych, przestrzeń centralną oraz osiedle mieszkaniowe. Poprawnie rozwiązano powiązanie obszaru opracowania z rejonem dworca kolejowego i nową poczekalnią autobusową. Autorzy umiejętnie i przekonująco przedstawiają możliwość wytworzenia krawędzi nowego zespołu urbanistycznego, a zarazem granicy parku, przez różnorodne programowo obiekty. Wyznaczają w ten sposób wewnętrzny, alternatywny ciąg przestrzeni publicznych o bardziej miejskim w stosunku do ulicy Parkowej charakterze – uzasadniali sędziowie.
Ciekawą propozycją jest umiejscowienie ważnego obiektu publicznego w eksponowanej lokalizacji w rejonie węzła komunikacyjnego, co może nadać mu rangę symbolicznej „bramy miasta” dla przyjezdnych. Przedstawiona propozycja etapowania wskazuje na potencjał zlokalizowania zwartej zabudowy mieszkaniowej na działkach prywatnych, co może być jedną z dróg do skutecznego przekształcenia tego terenu. Warte wyróżnienia wydaje się zaproponowanie nowego parku linearnego wzdłuż ulicy Białowieskiej, co wydaje się stosunkowo łatwe inwestycyjnie i nie przekreśla dalszych przekształceń tego terenu w przyszłości – podkreślili.
Nowe Centrum Hajnówki według Angeliki Kociołek, Joanny Kazimierczyk, Kingi Kopki, Juli Sobczak i Wiktorii Kowalczyk
Pierwsze z czterech równorzędnych wyróżnień zdobyli Angelika Kociołek, Joanna Kazimierczyk, Kinga Kopka, Julia Sobczak i Wiktoria Kowalczyk. Jury zwróciło uwagę, że w pracy zaproponowano czytelną strukturę urbanistyczną dla całego obszaru opracowania z siecią przestrzeni publicznych w formie wyraźnie zdefiniowanych wnętrz o adekwatnej do miasta i najbliższego otoczenia skali.
Proporcje wyznaczonych kwartałów są prawidłowe i w ocenie sądu pozwalają na właściwe zagospodarowanie podwórek – przestrzeni sąsiedzkich, choć przedstawione w pracy rozwiązania w tym zakresie są dość schematyczne i nieprzekonujące. Na wyróżnienie zasługuje zgrabne domknięcie istniejącego kwartału przy ul. Parkowej/Zina. Jako trafną propozycję należy też ocenić gradację wysokości zabudowy i stopniowe zmniejszanie jej skali w kierunku parku miejskiego – uzasadniali.
Nowe Centrum Hajnówki według Piotra Woldańskiego
Kolejne wyróżnienie zdobył Piotr Woldański z Łodzi. Sędziowie zwrócili m.in. uwagę na zaproponowany w pracy deptak łączący różne w skali i charakterze wnętrza urbanistyczne, którego węzłowym miejscem ma być nowy rynek w rejonie muzeum. W ocenie sądu przedstawiona propozycja linearnej formy głównej przestrzeni publicznej oraz lokalizacja kładki nad torami trafnie odpowiada na problem powiązania nowego centrum z rejonem dworca kolejowego i zachodnią stroną miasta. Za prawidłowo rozwiązane uznano też pozostałe powiązania przestrzenne projektowanego zespołu z otoczeniem. Na wyróżnienie zasługują przedstawione analizy urbanistyczne i rzetelne odniesienie się w proponowanych rozwiązaniach do zagadnień własnościowych oraz potencjału istniejącej zieleni w obszarze opracowania – czytamy w uzasadnieniu.
Nowe Centrum Hajnówki według Macieja Godlewskiego, Marty Tambor i Pawła Ośki
Wyróżniono też pracę Macieja Godlewskiego, Marty Tambor i Pawła Ośki, w której zaproponowano główną przestrzeń publiczną w formie centralnego placu nawiązującego formą do małomiasteczkowego rynku, co – w ocenie sądu – jest udaną propozycją stworzenia charakterystycznej, rozpoznawalnej przestrzeni miejskiej o adekwatnej skali i potencjale funkcjonalnym.
Istotnym walorem zaproponowanego rozwiązania jest możliwość docelowego powiększenia tego serca miasta o placyk przyległy do Muzeum. W ocenie sądu konkursowego takie elastyczne rozwiązanie pozwala na realizację głównego salonu miejskiego w regularnym i atrakcyjnym kształcie w obu etapach. Walorem pracy jest wykorzystanie potencjału programowego przyległego do terenu opracowania parku miejskiego i terenów wzdłuż ul. Białowieskiej – co zostało uwzględnione w proponowanym etapowaniu działań. Ciekawą propozycją jest zmiana charakteru ul. Parkowej na szeroką aleję pieszą – uzasadniało jury.
Nowe Centrum Hajnówki według Kacpra Borka, Marty Myśliwiec i Natalii Stasiak
Czwarte wyróżnienie otrzymali Kacper Borek , Marta Myśliwiec i Natalia Stasiak m.in. za interesujący scenariusz zmian uwzględniający adaptację części istniejących obiektów wzdłuż północnej krawędzi obszaru objętego opracowaniem. W ocenie sądu konkursowego, zaproponowany centralny plac jest udaną próbą stworzenia głównej przestrzeni publicznej miasta, powiązanej w ciekawy sposób zarówno z nowym zagospodarowaniem obszaru konkursowego, jak i terenami sąsiednimi. Na wyróżnienie zasługuje tu wykorzystanie istniejących elementów zagospodarowania jako elementów orientacyjnych. W zręczny sposób wpisano nowy zespół mieszkaniowo-usługowy w tereny własności prywatnych. Proponowana typologia zabudowy tego zespołu jest ciekawą propozycją przełamania jej skali przy stosunkowo intensywnym zagospodarowaniu. Interesująca jest również propozycja „miejskiej farmy”, która mogłaby być wartościowym uzupełnieniem Centrum Produktu Lokalnego oraz wprowadzenie woonerfu w ulicy Parkowej – zaznaczyli sędziowie.
Nowe Centrum Hajnówki według Roksany Sochy-Sołościuk i Darii Sarkowicz
Pierwsze z trzech honorowych wyróżnień otrzymały Roksana Socha-Sołościuk i Daria Sarkowicz za propozycję ciekawej formy miejskiego targowiska, które może stać się nową bramą do miasta od strony dworca. Praca przedstawia też przemyślane i udanie rozwiązane powiązania z terenami sąsiednimi – dworcem kolejowym, ulicą 3 Maja oraz ul. Zina, w formie ciągu przestrzeni publicznych z dużym udziałem zieleni, stanowiącym kręgosłup całego zespołu – czytamy w uzasadnieniu.
Nowe Centrum Hajnówki według Moniki Cupiał, Klaudii Elsner i Martyny Śmiłowskiej
Kolejne wyróżnienie honorowe zdobyły Monika Cupiał, Klaudia Elsner i Martyna Śmiłowska za radykalną propozycję rozpoczęcia procesu długoterminowych przekształceń od urządzenia centralnego placu koncentrującego miejskie życie i będącego areną różnych miejskich wydarzeń (zarówno nowych, jak i przeniesionych z innych miejsc). W pracy zaproponowano ciekawą metodę poszukiwania rozwiązań opartą na rzetelnej analizie potrzeb użytkowników i wykorzystania potencjału programowego miasta – uzasadniało jury.
Nowe Centrum Hajnówki według Diany Leoniuk i Naomi Marceliny Filipowicz
Ostatnie w honorowych wyróżnień powędrowało do Diany Leoniuk i Naomi Marceliny Filipowicz za konsekwentną próbę stworzenia nowego centrum Hajnówki zogniskowanego wokół placu wodnego, co – zdaniem sądu – w ciekawy sposób „wprowadza” park miejski i rozwiązania z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury do wnętrza nowego zespołu urbanistycznego.
