W dawnych Koszarach Mokotowskich powstanie nowa siedziba NAC: poznaliśmy wyniki konkursu architektonicznego

Narodowe Archiwum Cyfrowe będzie miało nową siedzibę. Właśnie ogłoszono wyniki konkursu na przebudowę na ten cel zabytkowych Koszar Mokotowskich. Zwyciężyła wrocławska pracownia ch+ architekci.

Dawne Koszary Mokotowskie znajdują się przy ul. Rakowieckiej. Budynki wzniesione na początku XX wieku należały do największych i najnowocześniejszych zespołów zaplecza twierdzy Warszawa. W połowie lat 50. część zabudowań rozebrano, a w ich miejscu zrealizowano gmach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, obecnie zajmowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Czytaj też: Projekt Dobrze Ułożony: konkurs na koncepcję i wizualizację przestrzeni z kostką brukową Vjetra® |

Obiekt ten podzielił teren koszar na dwie części – zachodnią, pełniącą obecnie funkcje edukacyjne i administracyjne, oraz wschodnią, gdzie znajduje się historyczny budynek przeznaczony na nową siedzibę Narodowego Archiwum Cyfrowego. Na projekt jego adaptacji NAC we współpracy z warszawskim oddziałem SARP w listopadzie ubiegłego roku ogłosił konkurs architektoniczny. Zadaniem uczestników było zaproponowanie koncepcji modernizacji zabytku i dostosowanie go do potrzeb instytucji. W obiekcie należało rozplanować strefę ogólnodostępną, w której znajdzie się m.in. czytelnia i sala konferencyjna, oraz zamkniętą, z magazynami zbiorów, specjalistycznymi pracowniami i pomieszczeniami biurowymi.W skład siedmioosobowego jury weszli architekci Bolesław Stelmach (przewodniczący), Dorota Bagińska i Paweł Pieniężny, a także reprezentujący NAC Ryszard Wojtkowski, Katarzyna Plewka, Marcin Słoński i Piotr Strembski. Funkcję sekretarza pełnił architekt krajobrazu Rafał Mroczkowski. Pula nagród wyniosła 70 tys. zł.

Na konkurs nadesłano 19 prac. Ostatecznie pierwsze miejsce i 30 tys. zł otrzymała pracownia ch+ architekci z Wrocławia (zespół w składzie: Wojciech Chrzanowski, Agnieszka Chrzanowska, Grzegorz Kaczmarowski, Mikołaj Smoleński, Justyna Stanisławska i Natalia Torbiarczyk) za najlepsze zrozumienie struktury i warunków przestrzennych istniejącego budynku. Sędziowie docenili też logiczne wpisanie wskazanych w regulaminie funkcji w historyczną substancję. Autorom zwycięskiej pracy udało się w sposób czytelny i funkcjonalny rozwiązać strefę wejściową i pozostałe strefy funkcjonalne. Prawidłowo odczytali i uwypuklili historyczną, modularną strukturę budynku, dzięki czemu uzyskali elastyczny układ pomieszczeń (...). Wnętrza charakteryzują się ascetyczną niemal powściągliwością, przez co mogą stanowić doskonałe tło kreatywnej aktywności użytkowników – czytamy w uzasadnieniu. Jurorom spodobał się ponadto pomysł umieszczenia części urządzeń technicznych na terenie poza obrysem budynku.

Funkcje ogólnodostępne i pracownie autorzy zaproponowali od wschodu i południa, „wiążąc” je z istniejącymi przestrzeniami publicznymi, natomiast magazyny i pomieszczenia techniczne zlokalizowali od strony wnętrza kwartału. Zaproponowali też m.in. uczytelnienie rytmu arkad we wnętrzach i częściowe uzupełnienie ich witrynami, by optycznie powiększyć przestrzeń.

Drugie miejsce i 20 tys. zł przyznano konsorcjum pracowni Zuzanny Bujacz-Jaworskiej, Marcina Kwietowicza i 3MK Projekt (zespół w składzie: Zuzanna Bujacz-Jaworska, Marcin Kwietowicz, Alicja Głowacka, Marta Nawrocka, Maciej Toszek, Jacek Kwieciński, Michał Wróblewski, Katarzyna Korczak, Katarzyna Lubomska, Mateusz Rodowicz, Michał Bogusławski, Maciej Czyński, Łukasz Kowalski, Daniel Przybyłek, Mateusz Komenda, Piotr Bartkiewicz, Paweł Małota, Michał Sośniak, Jacek Prus, Łukasz Bałaga, Łukasz Brycki, Alina Rybacka, Mikołaj Niewęgłowski).

Jury zwróciło uwagę m.in. na dociekliwość autorów w gromadzeniu danych istotnych dla podejmowanych decyzji projektowych. Doceniono czytelne rozplanowanie funkcji w kontraście do istniejącej struktury budynku i wysoką jakość kształtowanej przestrzeni. Autorzy nagrodzonej pracy dotarli m.in. do informacji o lokalizacji klatki schodowej na styku adaptowanego budynku i budynku Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Wprowadzili motyw kolorystycznej identyfikacji w barwach używanych przez NAC. Zasadnie podali w wątpliwość zalecenia konserwatorskie w zakresie pokrycia dachowego, co wskazuje na zrozumienie zasad i wiedzę w zakresie pracy z obiektami historycznymi. Podkreślić należy wyważoną powściągliwość zastosowanych rozwiązań architektonicznych i trafny dobór materiałów – uzasadniali sędziowie.

Trzecie miejsce i 10 tys. zł otrzymało konsorcjum NM architekci Tomasz Marciniewicz, Zuzanna Szpocińska i Jerzy Grochulski (zespół w składzie: Zuzanna Szpocińska, Jerzy Grochulski, Tomasz Marciniewicz, współpraca autorska: Kinga Garus, Agata Kobus, Konrad Matulaniec). Jury doceniło prawidłowe odczytanie historycznej struktury obiektu i czytelne wpisanie w nią wskazanych w regulaminie funkcji. Autorzy zachowują również znaczną część tkanki wewnętrznej budynku, jednak w rejonie drugiej klatki schodowej i windy proponują wyburzenia, których nie bronią dostatecznym uzasadnieniem. Zastrzeżenia musi budzić lokalizacja windy „na końcu” budynku w strefie o ograniczonej dostępności, w znacznej odległości od wejścia głównego. Błędna jest też lokalizacja śmietnika – zwracali uwagę sędziowie. Podkreślili jednocześnie konsekwentnie pokazany system udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami.

Architekci szczególnie duży nacisk położył na prawidłowe funkcjonowanie technologii magazynów, w tym ich ochronę przeciwpożarową, a także zagospodarowanie otoczenia obiektu. W zachodniej części działki zaproponowali nowe nasadzenia drzew, krzewów i bylin, a w południowej utworzenie przestrzeni na wystawy plenerowe. Teren w północno-zachodniej części działki został zaprojektowany jako strefa dostaw do archiwum.

Jury przyznało ponadto dwa równorzędne wyróżnienia w wysokości 5 tys. zł. Otrzymały je: pracownia P2PA z Wrocławia (zespół w składzie: Łukasz Kaczmarek, Maciej Marszał, Jakub Podgórski, Maciej Popławski) za wysokiej jakości rozwiązania przestrzenne i przemyślany dobór materiałów oraz konsorcjum biur Krzysztof Makowski Architekt ze Szczecina i Łukasz Mużacz Architekt z Lublina (zespół w składzie: Renata Makowska, Krzysztof Makowski, Łukasz Mużacz). W tym przypadku sąd konkursowy docenił bezkompromisowość, konsekwencję i ascetyczną jednorodność pracy, zarówno w sferze merytorycznej jak i graficznej, a także proste i funkcjonalne rozwiązanie strefy wejściowej z salami publicznie dostępnymi. Radykalna, lecz kontrowersyjna decyzja wyburzenia istotnego odcinka arkad, stanowiących oś i najbardziej charakterystyczny element budynku, nie została jednak dopełniona bezbłędnym rozwiązaniem zadań projektowych postawionych w warunkach konkursu – czytamy w uzasadnieniu.

Rozpoczęcie realizacji planowane jest na rok 2024, a zakończenie prac i oddanie nowej siedziby NAC do użytku na rok 2025.