Archiemigrantki: Olga Krell, Denise Scott Brown I Elizabeth Diller
Media i politycy lubią dokonywać podziałów na uchodźców i migrantów ekonomicznych. Nie uznajemy tych podziałów i wierzymy, że każda osoba ma prawo szukać szansy na lepszy byt. Historia zna wiele przykładów sławnych architektów i architektek, w których historię wpisana jest emigracja. Publikujemy kolejny felieton inicjatorek Balu architektek.
il. GettyImages
W chwili, gdy powstaje ten tekst, trwa kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej. Media i politycy lubią dokonywać podziałów na uchodźców (czyli tych, którzy uciekają przed śmiercią) i migrantów ekonomicznych (którzy są przedstawiani jako cwani oportuniści, mimo że oni też często uciekają przed ubóstwem czy głodem). Pamiętajmy, że nadchodząca katastrofa klimatyczna sprawi, że kryzys migracyjny tylko przybierze na sile. Co więcej, przybywających z upalnych obszarów Ziemi również będziemy nazywać migrantami ekonomicznymi. Piszemy o tym dlatego, że nie uznajemy tych podziałów i wierzymy, że każda osoba ma prawo szukać szansy na lepszy byt, a pomocy, o którą prosi, należy jej udzielić. Historia zna wiele przykładów sławnych architektów i architektek, w których historię wpisana jest emigracja. Poniżej sylwetki trzech z nich.
Olga Krell to królowa architektonicznego świata Brazylii, która wydawała przez lata magazyn „Casa Claudia”. Urodziła się w Krakowie. Jej ojciec Alfred Düntuch projektował kamienice (wraz ze Stefanem Landsbergerem). Uciekając przed drugą wojną, wyemigrował z rodziną do São Paulo. Obecnie w Brazylii przyznaje się architektoniczne nagrody Prêmio Olga Krell de Decoração.
Denise Scott Brown zostawiła nazwisko po pierwszym mężu, a wcześniej nazywała się Lakofski. Denise pochodzi z Europy północno-wschodniej. Słynna projektantka urodziła się w Rodezji Północnej (obecnie Zambia) w 1931 roku, a dorastała w Johannesburgu. Moja rodzina pojechała z Łotwy na Litwę, i na bezdroża Afryki – mówiła w wywiadach. I dodawała: Imigracja jest częścią mojej istoty.
Elizabeth Diller jest profesorką architektury w Princeton i współzałożycielką biura Diller Scofidio + Renfro, znanego przede wszystkim z nowojorskiej realizacji High Line. Elizabeth urodziła się w Łodzi w 1954 roku. Jej rodzice przeżyli holokaust i po wojnie, z sześcioletnią córką, uciekli do Stanów.
Po ponad 40 latach na polski została przetłumaczona książka, która w latach 70. dokonała przełomu w architekturze. Współautorka Uczyć się od Las Vegas – Denise scott Brown – na łamach „A-m” podsumowuje prawie 60-letnią karierę i wspomina, jak powstała książka.
Newsletter „Architektury-murator” co tydzień nowa porcja najświeższych architektonicznych newsów z Polski i ze świata!
Pracę w Nowym Jorku można rozpocząć na dwa sposoby: mając konkretne zlecenie i sieć kontaktów lub postawić na stopniowy, bardziej organiczny wzrost. My poszliśmy tą drugą ścieżką. Nie pracujemy dla nagród, ale one się pojawiają i bardzo nas to cieszy. Polska architektka Karolina Częczek o tym, jak założyć biuro w Nowym Jorku i sprawić, by zostało ono uznane za jedną z 50 najlepszych architektonicznych firm roku.
Meble Jorge Zalszupina uznawane są dziś w Brazylii za ikony wzornictwa, ale w Polsce wciąż wydają się mało znane. W 2012 roku ten polsko-brazylijski architekt i designer po raz pierwszy od 70 lat odwiedził Warszawę. Przypominamy wywiad, jaki przy tej okazji przeprowadziliśmy z Jorge Zalszupinem.
Architektka Agnieszka Kalinowska-Sołtys została prezes zarządu głównego SARP! Jest pierwszą kobietą na tym stanowisku w 88-letniej historii stowarzyszenia.
Stanisława Sandecka Nowicka tworzyła m.in. okładki do książek, ilustracje i plakaty, była współautorką Domu Turysty w Augustowie i słynnego Paraboleum w Raleigh, pracowała w Biurze Odbudowy Stolicy i u Le Corbusiera, a w 1963 roku jako pierwsza kobieta na architektonicznej uczelni w USA uzyskała tytuł profesora. Inicjatorki Balu architektek tym razem przypominają postać Stanisławy Sandeckiej Nowickiej.
Helena Kurcyusz przez wiele lat była nie tylko główną urbanistką województwa szczecińskiego, ale też animatorką życia kulturalnego w regionie. Postać architektki przypomina nowa wystawa w Muzeum Historii Szczecina. Ekspozycji towarzyszą wykłady i spacer kuratorski.
Lesley Lokko została wybrana na kuratorkę 18. biennale architektury w Wenecji. Ta ghańsko-szkocka architektka jest nie tylko wykładowczynią i badaczką, ale też autorką poczytnych powieści obyczajowych, których akcja rozgrywa się głównie w Afryce. Lokko będzie pierwszą czarnoskórą kuratorką weneckiej wystawy.
W 2022 roku mija sto lat, odkąd Jadwiga Dobrzyńska jako pierwsza kobieta w Polsce ukończyła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a następnie, również jako pierwsza kobieta, otrzymała uprawnienia architektoniczne. Tym razem inicjatorki Balu architektek przypominają postać tej niezwyklej projektantki.
Architektki na imprezach branżowych zaczynają być coraz bardziej widoczne. Przyszłoroczną edycję biennale architektury w Wenecji będzie kuratorować kobieta, pochodząca z Ghany Lesley Lokko. A jak sprawy mają się na drugim biegunie wydarzeń, czyli na światowej wystawie Expo, nazywanej przez niektórych architektoniczną Eurowizją*? Inicjatorki Balu architektek tym razem o zaprojektowanych przez kobiety najciekawszych pawilonach na Expo 2020 w Dubaju.
